«Αν κάποιος είναι σε θέση να μου δείξει ότι αυτό που σκέφτομαι ή κάνω δεν είναι σωστό, τότε με χαρά θα άλλαζα, γιατί αναζητώ την αλήθεια από την οποία ποτέ κανείς δεν έπαθε κακό».
Marcus Aurelius
Ο στωικισμός για πολλούς αποτελεί μόνο μια σημαντική φιλοσοφική σχολή των ελληνικών και ρωμαϊκών χρόνων, που γεννήθηκε στην Αθήνα τον 3ο αιώνα π.Χ. και με σπουδαίους εκπροσώπους τον Σενέκα, Επίκτητο και Μάρκο Αυρήλιο. Σε αντίθεση με άλλα φιλοσοφικά ρεύματα φαίνεται πως οι θέσεις του εξακολουθούν να είναι επίκαιρες στη σύγχρονη κοινωνία.
Βασικές αρχές του στωικισμού είναι ο αυτοέλεγχος και η λογική.
Ο στωικισμός ζητά από τους ανθρώπους της σημερινής εποχής μέσω του αυτοελέγχου να παραμένουν ήρεμοι, να εστιάζουν σε αυτά που είναι σημαντικά, να μην σπαταλούν χρόνο, ενέργεια και σκέψεις σε καταστάσεις που δεν μπορούν να επηρεάσουν.
Ο Επίκτητος αναφέρει ότι μέσω της λογικής οι άνθρωποι διακρίνουν τα γεγονότα σε αυτά που μπορούν να ελέγξουν και σε αυτά που οι επιλογές τους μπορούν να τα επηρεάσουν. Επιλογή σημαίνει «μπορώ να επηρεάσω την ροή των πραγμάτων».
Έτσι, ενώ δεν μπορούμε να ελέγξουμε οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή μας, μπορούμε να ελέγξουμε τους εαυτούς μας, τις αντιδράσεις μας, να αναγνωρίσουμε τις δυνατότητές μας, να δούμε το πώς αισθανόμαστε. Επίσης, οι σκέψεις μας αποτελούν σημαντικό κομμάτι που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε την πραγματικότητα.
«Το πρόβλημα δεν το συνιστούν τα εξωτερικά πράγματα, αλλά η προσωπική μας αξιολόγηση, που μπορούμε να σβήσουμε αμέσως τώρα»
Μάρκος Αυρήλιος
«Αν δεν σας αρέσει κάτι, αλλάξτε το. Αν δεν μπορείτε να το αλλάξετε, αλλάξτε τη στάση σας»
Maya Angelou
Στην πράξη, σίγουρα δεν είναι εύκολο. Όμως, η στωική σκέψη παροτρύνει τον καθένα να προσπαθήσει να μετατρέψει τα εμπόδια και τις δυσκολίες της ζωής σε κάτι ωφέλιμο για αυτόν βλέποντας τα πράγματα από μιαν άλλη οπτική. Τα εμπόδια, οι αναποδιές και οι δυστυχίες αναπόφευκτα θα εμφανιστούν, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ευκαιρία για αυτοβελτίωση, για απόκτηση μαθημάτων ζωής και ευκαιρία να αναδειχθούν οι αντοχές, οι δυνάμεις και οι αρετές που ο καθένας διαθέτει μέσα του.
Ο στωικισμός μάς υπενθυμίζει ότι «η ζωή είναι μικρή», όχι όμως επειδή τα χρόνια του βίου μας είναι λίγα, αλλά επειδή «ξοδεύουμε» τα περισσότερα από αυτά άσκοπα τείνοντας να μην ξεκαθαρίζουμε τα σημαντικά πράγματα που αξίζουν μέσα στην ημέρα και αναλώνοντας τους εαυτούς μας σε μια διαρκή ικανοποίηση χωρίς σκοπό.
«Κράτα το θάνατο και την εξορία μπροστά στα μάτια σου, μαζί με όλα όσα μοιάζουν τρομακτικά – κάνοντας αυτό, δεν θα πάρεις τίποτα ως δεδομένο, ούτε θα έχεις υπερβολικές επιθυμίες».
Επίκτητος
Με ποιον τρόπο η στωική σκέψη συνδέεται με την ψυχολογία;
Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί ο «Μοντέρνος Στωικισμός» ο οποίος έχοντας τις βάσεις του στις βασικές αρχές του στωικισμού τις ενσωματώνει στην σύγχρονη ψυχολογία. Στόχος είναι η στωική φιλοσοφία να ενσωματωθεί στην καθημερινή ζωή και να βοηθήσει τους ανθρώπους να ζήσουν με μεγαλύτερη ηρεμία, υπομονή και ψυχραιμία.
Οι άνθρωποι είναι γεγονός ότι δεν μπορούν να αλλάξουν την παιδική τους ηλικία ούτε κάποιες επιλογές που έκαναν εμμένοντας σε λάθη, αλλά μπορούν να αλλάξουν το μέλλον τους με την δύναμη που έχουν στο παρόν. Μπορούν να δουλέψουν στο να φανερώσουν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους και να αναπτύξουν την συνήθεια να σκέφτονται όσο γίνεται ρεαλιστικά για τα προβλήματά τους με κύριο στόχο την πρόοδο και την εξέλιξη.
Η εξάσκηση του στωικισμού οδηγεί σε μείωση των αρνητικών συναισθημάτων, αυξάνει τα θετικά και ενισχύει την απόδοση και την γενική ικανοποίηση. Τέλος, έχει ιδιαίτερη πρακτική εφαρμογή σε άτομα που αντιμετωπίζουν θέματα θυμού.
«Ποιος είναι ο αήττητος άνθρωπος; Αυτός που μπορεί να παραμείνει αδιάφορος για όσα συμβαίνουν έξω από την σφαίρα της επιλογής».
Επίκτητος
Επιμέλεια κειμένου: Ευγενία Κελαράκου
Δικτυογραφία:
https://www.psychologytoday.com/us/blog/how-do-life/201610/stoicism-doesn-t-mean-emotionless
