«Η συγχώρεση σού επιτρέπει να απαλλαγείς από ένα αδικαιολόγητο βάρος», L. Toussaint.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι συγχώρεση σημαίνει να ξεχνάς και να προχωράς μπροστά.
Ο ψυχολόγος Bob Enright, ο οποίος αποτελεί πρωτοπόρος στην μελέτη της συγχώρεσης, αναφέρει ότι συγχώρεση σημαίνει να συμπονάς και να καταλαβαίνεις αυτόν που σε πλήγωσε. Με αυτήν την λογική η συγχώρεση αποτελεί ανθρώπινη αρετή, ένα προτέρημα της ανθρώπινης προσωπικότητας και έναν ισχυρό παράγοντα για την ανάπτυξη της θετικής ψυχολογίας.
Το 2000 οι ψυχολόγοι Robert Enright και Richard Fitzgibonns μίλησαν για τη θεραπεία της συγχώρεσης. Η συγχώρεση λειτουργεί ως θεραπευτικό εργαλείο που βοηθά τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν πληγωθεί βαθιά από άλλους ή από καταστάσεις να αντιμετωπίσουν την απογοήτευση, την πικρία, τον θυμό και το μίσος τους.
Η καλλιέργεια της συμπόνιας αποτελεί βασικό κριτήριο για την συγχώρεση. Ο Enright υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι μπορούν να περάσουν στη συγχώρεση μέσα από τέσσερα στάδια. Αρχικά, ξεσκεπάζοντας και ανακαλύπτοντας τα αρνητικά συναισθήματα, έπειτα αποφασίζοντας να συγχωρήσουν, δουλεύοντας να κατανοήσουν και να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους και, τέλος, ενσωματώνοντας την συμπόνια και την ενσυναίσθηση.
Το μοντέλο του μελετήθηκε κυρίως σε γυναίκες που έχουν υποστεί σωματική, σεξουαλική κακοποίηση ή ενδοοικογενειακή βία ή σε άτομα με κατάθλιψη, άγχος και μετατραυματικό στρες. Μέσα από τη συγχώρεση το άτομο ξεκινά να βλέπει αυτόν που τον πλήγωσε ως πληγωμένο άνθρωπο που εν τέλει αξίζει σεβασμό, σε αντίθεση με την κοινωνία που στερεοτυπικά θεωρεί ότι η ανθρώπινη υπόστασή του καθορίζεται από τις πράξεις του.
Η συγκεκριμένη θεραπεία έχει όμως νόημα και σε ανθρώπους που έχουν βιώσει την προδοσία ή την απιστία στις σχέσεις τους και επηρεάζεται αρνητικά η αυτοεικόνα και η αυτοεκτίμησή τους. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι όσο πιο πληγωμένα είναι τα συναισθήματα και όσο πιο μεγάλη είναι η απογοήτευση τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται κάποιος, για να συγχωρέσει.
Η συγχώρεση δεν σημαίνει να ξεχάσεις αυτό που σε πλήγωσε ούτε ότι οφείλεις να απονέμεις δικαιοσύνη ή να εκδικηθείς. Ο Howard McGary αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η συγχώρεση και το να ξεχάσεις είναι ασυμβίβαστα μεταξύ τους» .Έτσι, συγχώρεση σημαίνει ότι παίρνεις την απόφαση να μη νιώθεις θυμό ή μίσος, αλλά αναγνωρίζεις πολύ καλά το μέγεθος της πράξης του άλλου ατόμου. Ωστόσο, επιλέγεις να δείξεις γενναιότητα και αγάπη προς τον εαυτό σου.
Η συγχώρεση αποτελεί ένα είδος συμφιλίωσης όχι με το πρόσωπο ή την πράξη, αλλά συμφιλίωση με το μέσα σου, με τον εαυτό σου. Να προβάλεις μπροστά την κατανόηση και την ενσυναίσθηση με απώτερο σκοπό να έχεις την ψυχική σου ηρεμία στην καθημερινή ζωή. Απαιτεί, ωστόσο, σκληρή προσπάθεια, βαθιά ενόραση και προσωπικό αγώνα.
Η αξία της συγχώρεσης
Η συγχώρεση δεν σημαίνει αδυναμία ούτε πως υποτιμάς τον εαυτό σου. Αντιθέτως, του δίνεις αξία. Άλλωστε, από μελέτες φανερώνεται ότι η συγχώρεση συνδέεται θετικά με την ψυχική υγεία, την μείωση του άγχους και της κατάθλιψης, την μείωση των ψυχιατρικών διαταραχών με λιγότερα σωματικά συμπτώματα και μικρότερο ποσοστό θνησιμότητας.
Ο ψυχολόγος Worthington ανακάλυψε ότι οι άνθρωποι που συγχωρούν έχουν υψηλότερα ποσοστά θετικότητας, διαλλακτικότητας και δεκτικότητας, καθώς και χαμηλότερα ποσοστά νευρωτισμού και άγχους. Επίσης, έχει βρεθεί ότι ζουν περισσότερο, δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα στην προσοχή ή στον ύπνο, δεν αισθάνονται σωματική κούραση ή πονοκεφάλους, ενώ διαθέτουν δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα, καλή καρδιακή και αρτηριακή πίεση.
Οι ψυχολόγοι Loren Toussaint and Everett Worthington αναφέρουν ότι οι συνεχείς σκέψεις γύρω από το συμβάν ή το άτομο που σε πλήγωσε δημιουργεί έντονο στρες, αρνητικά συναισθήματα, αλλά και έντονη ψυχολογική και σωματική δυσφορία. Η συγχώρεση έρχεται να φέρει την ανακούφιση και έτσι αυτός είναι ο βασικότερος λόγος που έχει θετικά αποτελέσματα στην ψυχολογία μας. «Η συγχώρεση σού επιτρέπει να απαλλαγείς από ένα αδικαιολόγητο βάρος», Toussaint.
Η συγχώρεση σχετίζεται με τον «τοξικό» θυμό, με τον μη υγιή θυμό που εξασθενεί το άτομο. Η πικρία και ο θυμός είναι απολύτως φυσικά και αποδεκτά συναισθήματα, όταν κάποιος έχει πληγωθεί βαθιά. Σύμφωνα με τον Jeffrie Murphy τα συναισθήματα της εκδίκησης και της κακίας θεωρούνται ένδειξη αυτοσεβασμού και αυτοάμυνας, ότι νοιαζόμαστε για τον εαυτό μας και για τα δικαιώματά μας. Αλλά, όταν είναι βαθιά και μακροχρόνια, επιδρούν αρνητικά στην ψυχική υγεία.
Ο Toussaint υποστηρίζει ότι η συγχώρεση μπορεί να οικοδομήσει ξανά την αυτοπεποίθηση, καθώς, όταν «σηκώνεις το κεφάλι» στον πόνο και σε ό,τι σου συνέβη, αποκτάς την αίσθηση ότι έχεις την ικανότητα να ελέγχεις την συναισθηματική σου κατάσταση και ότι δεν αφήνεις κανέναν να ορίζει τα συναισθήματά σου και τις σκέψεις σου.
Η συγχώρεση στηρίζεται στην αξία που δίνουμε στον εαυτό μας. Ο Enright αναφέρει ότι παρόλο που είναι άδικο να προσπαθήσεις εσύ, όταν είναι ο άλλος που σε έχει πληγώσει, είναι το ίδιο άδικο να αφήσεις εκείνη την πληγή, ενώ είναι στο χέρι σου να την θεραπεύσεις.
Επιμέλεια κειμένου: Ευγενία Κελαράκου
Βιβλιογραφία:
Freedman, S. & Zarifkar, T. (2015). The psychology of interpersonal forgiveness and guidelines for forgiveness therapy: What therapists need to know to help their clients forgive. Spirituality in Clinical Practice, Vol. 3(1), pp. 45–58.
Δικτυογραφία:
