Η επικράτηση υψηλών ποσοστών υπερβάλλοντος σωματικού βάρους και παχυσαρκίας σε παγκόσμια κλίμακα συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων προβλημάτων δημόσιας υγείας. Έτσι, η επιλογή τροφίμων πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά και ο ρόλος της ελεγχόμενης πρόσληψης ενέργειας και της σωματικής δραστηριότητας καθίστανται ολοένα πιο αναγκαία και βρίσκονται στον πυρήνα των πολιτικών δημόσιας υγείας. Δεδομένου ότι τα σνακ, που αποτελούν τα ενδιάμεσα γευμάτων πέρα από τα κυρίως γεύματα δηλαδή το πρωινό, το μεσημεριανό και το δείπνο μπορούν να επηρεάσουν την συνολική πρόσληψη ενέργειας και θρεπτικών συστατικών, η επιλογή υγιεινών σνακ κρίνεται απαραίτητη. Στις περισσότερες χώρες οι διαιτητικές οδηγίες αναφέρουν την κατανάλωση ξηρών καρπών, συμπεριλαμβανομένων των φιστικιών, ως υγιεινές επιλογές.
Οι ξηροί καρποί αποτελούν βασικά συστατικά της Μεσογειακής Διατροφής και η κατανάλωσή τους έχει συσχετιστεί με μια πληθώρα οφελών για την υγεία, όπως είναι η μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Τα οφέλη αποδίδονται στη μοναδική διατροφική τους αξία, αφού χαρακτηρίζονται από ένα εξαιρετικό διατροφικό προφίλ με αφθονία προστατευτικών για τον οργανισμό βιοενεργών συστατικών. Πρόκειται μεταξύ άλλων για μια εξαιρετική πηγή «καλών» λιπαρών οξέων, όπως είναι τα μονοακόρεστα και τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Οι ξηροί καρποί, συμπεριλαμβανομένων και των φιστικιών, έχουν υψηλή θερμιδική πυκνότητα και πιστεύεται ότι συμβάλλουν στην πρόσληψη βάρους. Ωστόσο, μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η τακτική κατανάλωση ξηρών καρπών συνδέεται αντίστροφα με την πρόσληψη βάρους και την εναπόθεση λίπους. Βελτιώνουν τον έλεγχο/τη ρύθμιση της όρεξης, το αίσθημα κορεσμού και δεν οδηγούν σε αύξηση βάρους.
Πολλά είδη ξηρών καρπών έχουν αξιολογηθεί σχετικά με την επίδρασή τους στον κορεσμό και την ενεργειακή πρόσληψη. Ωστόσο, τα δεδομένα που αφορούν τα φιστίκια τύπου Αιγίνης είναι περιορισμένα. Αφορμώμενη από τη φτωχή σχετική βιβλιογραφία, πρόσφατη μελέτη των Carughi et al., (2019) διερεύνησε την επίδραση της καθημερινής κατανάλωσης φιστικιών ως ένα απογευματινό σνακ στον κορεσμό, την αυτοδηλούμενη πρόσληψη ενέργειας και θρεπτικών συστατικών, το σωματικό βάρος και την ανθρωπομετρία/σύσταση του σώματος.
Σχεδιασμός παρέμβασης
Πρόκειται για μία τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη πιλοτική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία με δύο παράλληλες ομάδες 30 υγιών γυναικών έκαστη σε συνθήκες ελεύθερης διαβίωσης. Για 4 εβδομάδες οι ομάδες έλαβαν την οδηγία να καταναλώσουν είτε 56g (1318 kJ, περί το 15% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης) φιστικιών (ομάδα παρέμβασης) είτε 56g μπισκότων (ομάδα ελέγχου) με το ίδιο ενεργειακό και πρωτεϊνικό περιεχόμενο ως απογευματινό σνακ. Αξιολογήθηκαν η βραδινή ενεργειακή πρόσληψη, οι μεταβολές στα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, η ημερήσια πρόσληψη ενέργειας κι επιλεγμένων μικροθρεπτικών συστατικών. Οι οπτικές αναλογικές κλίμακες χρησιμοποιήθηκαν, για να αξιολογήσουν την πείνα, τον κορεσμό και την επιθυμία για φαγητό και τη μελλοντική κατανάλωση.
Αποτελέσματα
Το αίσθημα του κορεσμού δε διέφερε μεταξύ των ομάδων όπως εκτιμήθηκε με τη βραδινή ενεργειακή πρόσληψη ή με τις οπτικές αναλογικές κλίμακες. Η κατανάλωση φιστικιών ή μπισκότων δεν είχε καμία επίδραση στο σωματικό βάρος. Ωστόσο, η πρόσληψη κάποιων μετάλλων και βιταμινών που είναι σε υψηλή περιεκτικότητα στο φιστίκι όπως βιταμίνης Β6, χαλκού και καλίου, ήταν σημαντικά υψηλότερη στην ομάδα που κατανάλωνε φιστίκια.
Συμπερασματικά, η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση φιστικιών ή μπισκότων ως απογευματινό σνακ δε φαίνεται να επιδρά σημαντικά στο σωματικό βάρος, την σύσταση του σώματος και το αίσθημα κορεσμού. Αλλά, η επιλογή των φιστικιών ως ενδιάμεσο σνακ φαίνεται να βελτιώνει την πρόσληψη ορισμένων μικροθρεπτικών συστατικών καθιστώντας τα έτσι μια πιο υγιεινή επιλογή. Τα ευρήματα χρήζουν φυσικά περαιτέρω διερεύνησης με μεγαλύτερο δείγμα συμμετεχόντων και μεγαλύτερη διάρκεια της διατροφικής παρέμβασης.
Πηγές:
Carughi A et al. (2019). A Randomized Controlled Pilot Study to Assess Effects of a Daily Pistachio (Pistacia Vera) Afternoon Snack on Next-Meal Energy Intake, Satiety, and Anthropometry in French Women. Nutrients, 11, 767; doi:10.3390/nu11040767
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
