Πώς θα αντιδρούσατε αν βλέπατε μια φράουλα με πολλές τρύπες, μια κυψέλη μελισσών ή ένα σφουγγάρι; Σε αρκετούς η απάντηση θα ήταν «τίποτα» ή «πλάκα μου κάνεις;». Ωστόσο, όσο και να φαίνεται περίεργο, υπάρχουν άτομα που θα εκδήλωναν φόβο ή «αηδία» στη θέα των συγκεκριμένων παραδειγμάτων!
Πρόκειται λοιπόν για την τρυποφοβία (Trypophobia στα αγγλικά) η οποία είναι μια κατάσταση που κάποιο άτομο νιώθει φόβο, αποστροφή ή ακόμα και ρίγος όταν αντικρίζει συστάδες μικρών οπών, τρυπών ή και γενικότερα διάφορα μοτίβα που σχετίζονται με τρύπες. Η λέξη τρυποφοβία φαίνεται να επινοήθηκε το 2005 από διαδικτυακό φόρουμ και από τότε γίνεται κατά καιρούς διάσημο θέμα στα social media. Ο όρος τρυποφοβία δεν αναγνωρίζεται από το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικής Διαταραχής της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5), όμως φαίνεται να χρησιμοποιείται από το 2009.
Σχετικά με το τι προκαλεί την τρυποφοβία, τα παραδείγματα μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα το άτομο. Τα πιο συνηθισμένα που περιγράφονται είναι εικόνες από σφουγγάρια, κυψέλες, ρόδια, φυσαλίδες, φράουλες, μάτια από έντομα (συστοιχίες), κοράλλια, τρύπες στο τυρί και πολλά αντίστοιχα. Επίσης, αρκετά ζώα όπως έντομα, αμφίβια κ.λπ. που έχουν στο δέρμα τους διάφορα μοτίβα από κηλίδες. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι κάποια είδη βατράχων και τα φίδια.
Στο άτομο, όταν αντικρίζει κάτι από τα παραπάνω, συνήθως ενεργοποιούνται διάφορα συμπτώματα. Αυτά που αναφέρονται ως επί το πλείστον είναι διάφορα συναισθήματα φόβου, δυσφορίας, αηδίας, αποστροφής. Μπορεί να υπάρχουν ανατριχίλες, ναυτία, εφίδρωση μέχρι και κρίσεις πανικού σε πιο ακραία μορφή.
Η έρευνα πάνω στην τρυποφοβία είναι ακόμα περιορισμένη, οπότε τα αίτια αυτής της κατάστασης δεν είναι ακόμα τεκμηριωμένα. Σύμφωνα με τους Geoff Cole και Arnold Wilkins πρόκειται για αντίδραση του υποσυνείδητου, μια εξελικτική αντίδραση που θέλει να μας προειδοποιήσει για τον πιθανό κίνδυνο που ελλοχεύει.
Βέβαια, αυτό έχει περισσότερη λογική όταν πρόκειται για έντομα, ερπετά (π.χ. δηλητηριώδη ή παράσιτα που εισέρχονται στον άνθρωπο) ή ασθένειες του δέρματος που προκαλούν μοτίβα που μοιάζουν με τρύπες. Επιπλέον, μια άλλη εξήγηση είναι ότι πρόκειται για «συναισθηματική μετάδοση», που σημαίνει ότι, ενώ κάποιος μπορεί να μην φοβόταν τις τρύπες, τώρα που μαθαίνει γι’ αυτή τη φοβία μπορεί να του δημιουργούνται κάποια συναισθήματα αποστροφής σε τέτοιες εικόνες.
Ακολουθούν μερικές ενδεικτικές εικόνες τρυποφοβίας!
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Trypophobia
https://www.healthline.com/health/trypophobia#research
https://www.medicalnewstoday.com/articles/320512
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου