Εταιρική Διακυβέρνηση

Εξαιτίας της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης που επηρέσε σε μεγάλο βαθμό και τις μεγάλες εταιρίες, οδήγησε στην άνοδο του ενδιαφέροντος για την Εταιρική Διακυβέρνηση. Η χρηματοοικονομική κρίση ενθάρρυνε την ανάπτυξη της Εταιρικής Διακυβέρνησης και δημιούργησε την ανάγκη για ενίσχυση της εφαρμογής της. Προκειμένου να γίνει κατανοητή η έννοια της Εταιρικής Διακυβέρνησης θα παρουσιαστεί κατά το δυνατό συνοπτικά ο ορισμός της, ο σκοπός της και η δομή της. Ας δούμε λοιπόν τί είναι.

Ένα μικρό ιστορικό…

Στις αρχές του 20ου αιώνα, πρώτα στις αγγλοσαξονικές χώρες, κάνει την δειλή εμφάνισή της η έννοια της Εταιρικής Διακυβέρνησης, η οποία εμφανίζεται κατά την δεκαετία του 1970 και έπειτα όλο και περισσότερο ανά τον κόσμο εξαιτίας μιας συνεχούς αποκάλυψης ορισμένων οικονομικών σκανδάλων, την πτώχευση επιχειρήσεων και την ανάπτυξη των συνταξιοδοτικών οργανισμών και των μορφών συλλογικής επένδυσης.

Οι παράγοντες αυτοί και τα γεγονότα οδήγησαν σε σκέψεις και προτάσεις ως προς την οργάνωση της εξουσίας σε μια επιχείρηση, της τεχνικής οργάνωσης της επιχειρηματικής της δραστηριότητας, με βασικό στόχο την επιτυχή κατά το δυνατό ισορροπία ανάμεσα στις εξουσίες που ασκεί η διοίκηση και οι μέτοχοι μιας επιχείρησης μέσα σε ένα πλαίσιο εφαρμογής διαφανών κανόνων. Στην πράξη, η εξουσία μετατοπίστηκε προς την πλευρά του φορέα άσκησης του ελέγχου με τέτοιο τρόπο, που οι κύριοι της επιχείρησης δεν διέθεταν στην ουσία καμία εξουσία όσον αφορά την δραστηριοποίηση της επιχείρησης.

Έννοια και ορισμός

Ο Ο.Ο.Σ.Α. (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) δίνει τον ακόλουθο ορισμό της Εταιρικής Διακυβέρνησης: «Η Εταιρική Διακυβέρνηση εμπεριέχει ένα σύνολο σχέσεων μεταξύ της διεύθυνσης της εταιρίας, του συμβουλίου και των λοιπών ενδιαφερόμενων μερών και παρέχει την δομή διαμέσου της οποίας καθορίζονται οι σκοποί της εταιρίας, τα μέσα για την επίτευξη των σκοπών αυτών και η παρακολούθηση της απόδοσης».

Δομή εταιρικής διακυβέρνησης

Η δομή της εταιρικής διακυβέρνησης έχεις ως εξής: προσέγγιση και προσδιορισμό των στόχων της εταιρίας, καθορισμός των μέσων επίτευξης των εταιρικών στόχων, εντοπισμός των βασικών κινδύνων τόσο στο εσωτερικό όσο και εξωτερικό περιβάλλον της εταιρίας, καθορισμός και οργάνωση του συστήματος διαχείρισης των κινδύνων και τέλος παρακολούθηση της απόδοσης της Διοίκησης.

Αρχές Εταιρικής Διακυβέρνησης

Οι βασικές αρχές που διέπουν την δομή και την εφαρμογή της Εταιρικής Διακυβέρνησης συνοψίζονται στην συνέχεια:

Α. Διασφάλιση της βάσης για ένα αποτελεσματικό πλαίσιο Εταιρικής Διακυβέρνησης, ώστε να προάγονται διαφανείς και αποτελεσματικές αγορές, να συνάδει με το κράτος δικαίου και να ορίζει σαφώς την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφόρων εποπτικών, ρυθμιστικών και εκτελεστικών αρχών. Το πλαίσιο εφαρμογής της Εταιρικής Διακυβέρνησης θα πρέπει να προστατεύει και να διευκολύνει την άσκηση των δικαιωμάτων των μετόχων.

Β. Τα δικαιώματα των μετόχων και οι βασικές λειτουργίες ιδιοκτησίας.

Γ. Η δίκαιη μεταχείριση των μετόχων: να διασφαλίζει την ισότιμη μεταχείριση όλων των μετόχων..

Δ. Να αναγνωρίζει τα δικαιώματα των ενδιαφερόμενων μερών που θεσπίζονται με νόμο ή μέσω αμοιβαίων συμφωνιών και να ενθαρρύνει την ενεργό συνεργασία μεταξύ εταιριών και ενδιαφερομένων για τη δημιουργία πλούτου, θέσεων εργασίας και τη βιωσιμότητα οικονομικά υγιών επιχειρήσεων.

Ε. Διαφάνεια μέσω της έγκαιρης και ακριβούς γνωστοποίησης (δημοσιοποίησης) όλων των ουσιωδών ζητημάτων που αφορούν την εταιρία, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής κατάστασης, των επιδόσεων, της ιδιοκτησίας και της διακυβέρνησης της εταιρείας.

Οι μηχανισμοί εφαρμογής Εταιρικής Διακυβέρνησης

Διακρίνουμε τέσσερις βασικές και κύριες κατηγορίες μηχανισμών της Εταιρικής Διακυβέρνησης τους οποίους παρουσιάζουμε και αναλύουμε κατά το δυνατόν σύντομα και περιεκτικά στην συνέχεια:

1. Ρυθμιστικό και Νομικό πλαίσιο: αφορούν ένα σύνολο νόμων και των κανονισμών που πρέπει να εφαρμόζονται.

2. Οι εσωτερικοί μηχανισμοί ελέγχου: αφορούν το διοικητικό συμβούλιο, τα σχέδια αμοιβών των εκτελεστικών στελεχών και την δομή ιδιοκτησίας και υποχρεώσεων της εταιρίας.

3. Εξωτερικοί μηχανισμοί ελέγχου: ό,τι έχει σχέση με την λειτουργία της αγοράς και ειδικότερα στους μηχανισμούς εξαγορών και συγχωνεύσεων των επιχειρήσεων.

4. Ανταγωνισμός της αγοράς των προϊόντων: η κάθε εταιρία οφείλει να παράγει εκείνα τα προϊόντα που ζητούν οι καταναλωτές με μια δομή κόστους που να της παρέχει την δυνατότητα να τα διαθέσει σε μια κατά το δυνατόν ανταγωνιστική τιμή.

Οφέλη από την εφαρμογή της Εταιρικής Διακυβέρνησης

Μειώνεται το κόστος που σχετίζεται με το κεφάλαιο: Αποτέλεσμα είναι να αυξηθεί η περιουσία της επιχείρησης απολαμβάνοντας χαμηλότερα κόστη ιδίως στον τομέα των υποχρεώσεων από δανεισμό και της χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων τους.

Η αποδοτικότητα αυξάνεται και βελτιώνεται: βελτίωση του συστήματος ιεραρχίας και των ευθυνών με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και εντοπισμού των όποιων προβλημάτων στην επιχειρηματική διαδικασία. Επιπλέον, βελτιώνεται η διαδικασία της λήψης αποφάσεων.

Η είσοδος στις κεφαλαιαγορές γίνεται ευκολότερη: Με αυτόν τον τρόπο κερδίζουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών, με αποτέλεσμα να επιλέγουν τη μακροχρόνια τοποθέτησή τους σε αυτήν.

Φερεγγυότητα και βελτίωση της εικόνας και φήμης μιας επιχείρησης: Όσες από τις επιχειρήσεις εμφανίζουν αρτιότερη εικόνα Εταιρικής Διακυβέρνησης γίνονται αυτομάτως πιο ελκυστικές με αποτέλεσμα τη βελτίωση του επιπέδου ανταγωνιστικότητας.

Αυτό που θα μπορούσαμε να επισημάνουμε είναι ότι τα νομοθετικά πλαίσια της Εταιρικής Διακυβέρνησης, όσο αυστηρά και εάν είναι, δεν επαρκούν από μόνα τους για την αποτροπή της εταιρικής απάτης. Απαιτείται λοιπόν η δέσμευση της ανώτατης διοίκησης στις επιταγές των αρχών της Εταιρικής Διακυβέρνησης, η μεταβίβασή τους στο σύνολο του οργανισμού και ο έλεγχος της συμμόρφωσης του οργανισμού με αυτές.

Πηγές:

Andrew E.K., 2015, The Role of Risk Management in Corporate Governance, School of Business, Indiana University, CEPR, CSEF and ECGI

A Risk Practitioners Guide to ISO 31000: 2018 IRM

Μουζούλιας Σ., 2003, Εταιρική Διακυβέρνηση (Corporate governance).

Jensen, M. C., 1993. The modern industrial revolution, exit, and the failure of internal control systems. Journal of Finance.

O.E.C.D.,2004,Principles of corporate governance, http://www.oecd.org/corporate/ca/corporategovernanceprinciples/31557724.pdf (τελευταία πρόσβαση 13-04-19)

Οικονομολόγος Εκπαιδευτικός. Πτυχιούχος Δ.Π.Θ. με μεταπτυχιακές σπουδές στις Διεθνείς Οικονομικές & Επιχειρηματικές Σχέσεις και την Τραπεζική. Εργάστηκα ως οικονομικός σύμβουλος , όμως με κέρδισε η εκπαίδευση (παιδί εκπαιδευτικών ίσως να συνέβαλε). Μαζί θα διερευνήσουμε το ευρύτερο πεδίο των οικονομικών αλλά και κάθε τι που μας κεντρίζει το ενδιαφέρον θα το αναλύσουμε.