Η ανεστραμμένη καμπύλη απόδοσης (Inverted Yield Curve) υφίσταται όταν τα βραχυπρόθεσμα κρατικά ομόλογα έχουν υψηλότερη απόδοση σε σχέση με τα μακροπρόθεσμα. Επειδή η ανεστραμμένη καμπύλη απόδοσης συνήθως εστιάζει στην αμερικανική οικονομία, σημαίνει ότι ένα βραχυπρόθεσμο ομόλογο των Η.Π.Α. πληρώνει υψηλότερο επιτόκιο από ό,τι τα μακροπρόθεσμα ομόλογα των Η.Π.Α.
Η αντιστροφή αυτή της καμπύλης θεωρείται από πολλούς οικονομολόγους ένας δείκτης επικείμενης ύφεσης ή συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Πολλές φορές την ονομάζουμε και ως αρνητική καμπύλη αποδόσεων (λόγω της αρνητικής κλίσης σε σχέση με μια κανονική καμπύλη απόδοσης που έχει θετική κλίση).
Ας το σκεφτούμε με ένα πιο απλό παράδειγμα. Σκεφτείτε ότι κάποιος γνωστός σας ήθελε να του δανείσετε 100 ευρώ και η πρότασή του να είναι η εξής: Να σας πληρώσει επιτόκιο 5% και να σας ξεχρεώσει σε 2 χρόνια ή να πληρώσει επιτόκιο 4,9% και να ξεχρεώσει σε 10 χρόνια.
Μια καμπύλη αποδόσεων στην οικονομική επιστήμη είναι η σχέση μεταξύ επιτοκίου (ή κόστους δανεισμού) και του χρόνου για τη λήξη του χρέους για ένα δεδομένο δανειολήπτη σε ένα δεδομένο νόμισμα. Μια τυπική καμπύλη απόδοσης έχει θετική (ή ανοδική κλίση), υποδηλώνοντας με αυτό τον τρόπο ότι οι επενδυτές αναμένουν μεγαλύτερη αποζημίωση επειδή δίνουν ένα χρηματικό ποσό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, κάτι που εγκυμονεί κινδύνους και αβεβαιότητα. Όταν επενδύουν για πιο μικρό χρονικό διάστημα, το κοντινό μέλλον θεωρείται πιο προβλέψιμο, κάτι που εξηγεί και τα χαμηλότερα επιτόκια. Επομένως, ένα 10-ετές ομόλογο συνήθως έχει μεγαλύτερη απόδοση από ένα 2-ετές.
Ένας αξιόπιστης δείκτης για πρόβλεψη ύφεσης (με αντιστροφή καμπύλης) είναι η διαφορά μεταξύ 10-ετούς και 2-ετούς ομολόγου. Ενδεικτικά, περιπτώσεις αντιστροφής είχαμε το 1998 μετά την χρεοκοπία της Ρωσίας. Το 2006 υπήρξε αντιστροφή για τουλάχιστον 1 έτος. Όπως είναι γνωστό η παγκόσμια ύφεση ξεκίνησε το 2007. Το 2019 υπήρξε παρόμοιο φαινόμενο λίγο πριν την πανδημία του κορωνοϊού.
Η εν λόγω καμπύλη φαίνεται να επινοήθηκε από τον οικονομολόγο Campbell Harvey του Πανεπιστημίου Duke το 1986. Συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 αρκετοί οικονομολόγοι μελετούσαν τις χρηματιστηριακές αγορές προκειμένου να εξαγάγουν συμπεράσματα σχετικά με προγνώσεις της αμερικανικής οικονομίας. Ωστόσο δεν υπήρχε κάποιο ξεκάθαρο τοπίο και έτσι ο Campbell Harvey αποφάσισε να μελετήσει την αγορά ομολόγων των Η.Π.Α., μια ιδιαίτερα «ασφαλή» αγορά και λιγότερο ευμετάβλητη.
Η αντιστροφή της καμπύλης δε δημιουργεί η ίδια τις οικονομικές κρίσεις, αλλά είναι μια αναπαράσταση, μια πρόβλεψη για το πώς θα «αντιδράσει» η οικονομία μελλοντικά. Σίγουρα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο με καλή προβλεπτική ικανότητα, ωστόσο όπως όλα τα πράγματα στη ζωή, τίποτα δεν είναι αλάνθαστο.
