Η δερματιλλομανία (excoriation/skin picking disorder) αφορά το επαναλαμβανόμενο πείραγμα, τσίμπημα, τράβηγμα, σκάλισμα ή ξύσιμο του δέρματος. Είναι μια διαταραχή που τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να διαγιγνώσκεται ως διακριτή διαταραχή και αυτό λόγω της διαθέσιμης πληροφόρησης. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών, DSM-5, κατατάσσεται στην ομάδα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών.
Για να διαγνωστεί κάποιος με δερματιλλομανία θα πρέπει να πειράζει επαναλαμβανόμενα το δέρμα του με αποτέλεσμα να προκαλέσει βλάβες (εκδορές, πληγές, μολύνσεις). Παράλληλα, θα πρέπει να έχει προσπαθήσει πολλαπλώς και ποικιλοτρόπως να σταματήσει το πείραγμα, και γενικά το πείραγμα να δημιουργεί σημαντική δυσφορία ή σημαντική έκπτωση στην κοινωνική, επαγγελματική ή άλλη πτυχή της λειτουργικότητάς του. Πολύ σημαντική είναι η παρατήρηση το σύμπτωμα αυτό να μην είναι αποτέλεσμα κάποιας οργανικής (π.χ. ψώρα) ή άλλης ψυχικής πάθησης ή απόρροια λήψης ουσιών (π.χ. κοκαΐνη).
Η Δερματιλλομανία στην καθημερινότητα
Ένα μεγάλο μέρος των πασχόντων πειράζει για παράδειγμα τα σπυράκια της ακμής (πρόσωπο, χέρια, πλάτη στέρνο) ή σκαλίζει/δαγκώνει το δέρμα γύρω από τα νύχια των χεριών, ή δαγκώνει τα χείλη του.
Η ενέργεια αυτή είναι μια συνήθεια αγχολυτική που επιφέρει ένα αίσθημα ευχαρίστησης. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί έχει προηγηθεί κάποια συναισθηματική κατάσταση, όπως άγχος, ένταση, θυμός, αίσθημα ανίας ή κούρασης και κατά τη διάρκεια ή μετά την συμπεριφορά αυτή επέρχεται το αίσθημα της ανακούφισης, της ευχαρίστησης, της χαλάρωσης. Η συμπεριφορά μπορεί να συμβαίνει είτε εκούσια (π.χ. έχοντας πάει σε καθρέφτη) ή ακούσια, ως αυτοματοποιημένη ενέργεια, χωρίς την πλήρη συνειδητοποίηση (π.χ. ενώ διαβάζει).
Συναισθήματα που αναδύονται
Οι πάσχοντες καταναλώνουν τουλάχιστον 1 ώρα την ημέρα τόσο στο πείραγμα του δέρματος όσο και σε σχετικές σκέψεις ή στην προσπάθεια να σταματήσουν την συνήθεια αυτή. Προκαλούνται συναισθήματα δυσφορίας, άγχους, στενοχώριας, τύψεων και ανικανότητας, καθώς αισθάνονται αδύναμοι και ανάξιοι να σταματήσουν αυτή την συμπεριφορά που γνωρίζουν ότι δεν τους ωφελεί.
Παράλληλα, έχουν να διαχειριστούν την ντροπή και τον φόβο της έκθεσής τους σε άλλους, με αποτέλεσμα είτε να απομονώνονται κοινωνικά, μη συμμετέχοντας σε κοινωνικές δραστηριότητες ή μπαίνοντας στην διαδικασία να καλύψουν το δέρμα τους με ρούχα ή φορώντας μεικ-απ.
Επιπροσθέτως, το γεγονός ότι η λειτουργικότητά τους πλήττεται σημαντικά, αυτό δημιουργεί καθημερινό άγχος που σκέφτονται τις αρνητικές επιπτώσεις στην ζωή τους. Αυτό ενισχύει την ανάγκη τους να ανακουφιστούν, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν ξανά στην συνήθεια αυτή. Κάπως, έτσι, η διαταραχή επιδεινώνεται και συντηρείται ο φαύλος κύκλος της.
Αιτιολογία και θεραπεία
Η δερματιλλομανία επηρεάζει το 1,4% του συνολικού πληθυσμού με το 75% να είναι γυναίκες. Ξεκινά κατά μεγάλο ποσοστό στην εφηβεία με αφορμή να αποτελεί ένα ήδη υπάρχον σπυράκι, δερματολογικά θέματα, όπως η ακμή ή κάποιο άλλο ψεγάδι στο δέρμα. Ο πάσχων συνήθως ξεκινά να πειράζει το δέρμα στο πρόσωπο πριν προχωρήσει στο υπόλοιπο σώμα. Μπορεί να πειράζει ακόμη και φυσιολογικές φακίδες ή ελιές που είναι κάτι το υγιές για το δέρμα του.
Η έρευνα αναφορικά με τις αιτίες ύπαρξης αυτής της διαταραχής βρίσκεται σε αρχικά στάδια. Προς το παρόν συγκαταλέγεται στην κατηγορία των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών, ερμηνεύοντας το σύμπτωμα αυτό ως ένα τρόπο με τον οποίο ο πάσχων προσπαθεί να ανακουφίζει το άγχος του. Αποτελεί δηλαδή μια παρορμητική, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά που μπορεί να θεραπευτεί συνδυαστικά μέσω φαρμακολογίας και ψυχοθεραπείας.
Η πολυπλοκότητα της διαταραχής φαίνεται από την συννοσηρότητα της με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, την τριχοτιλλομανία, την μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και τις αγχώδεις διαταραχές. Γι’ αυτό η έγκαιρη αναζήτηση αποτελεσματικής παρέμβασης από εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας είναι αναγκαία.
Τέλος, χρειάζεται να διευκρινιστεί το φυσιολογικό πείραγμα του δέρματος από το παθολογικό, καθώς η δερματιλλομανία είναι μια χρόνια διαταραχή που δημιουργεί πληγές στο δέρμα, καταστρέφοντάς το και προκαλώντας γενικότερη δυσφορία και καθημερινή δυσλειτουργία.
Δικτυογραφία:
Βιβλιογραφία:
- Barrios, I. & Torales, J. (2017). Excoriation (skin-picking)Q a skin-centred addiction ? International Journal of culture and mental health.
- Lochner, C., Roos, A. & Stein, D.J. (2017). Excoriation (skin-picking) disorder : a systematic review of treatment options. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 13, 1867–1872.
- Odlaug, B.L. & Grant, J.E. (2010). Pathologic skin picking. The American Journal of drug and alcohol abuse, 36, 296-303.
