Η Δανάη Θεοδωρίδου είναι σκηνοθέτρια και ερευνήτρια σύγχρονων παραστατικών τεχνών, υποψήφια ευρωβουλεύτρια με την Νέα Αριστερά και ανήκει στον απόδημο ελληνισμό του Βελγίου. Mαζί μας για μία εξόχως πολιτική συνέντευξη, στο your e-articles.
-Αρχικά πώς πάρθηκε η απόφαση της μετανάστευσης στο Βέλγιο; Υπάρχουν σκέψεις επιστροφής στην Ελλάδα;
Η απόφαση της μετανάστευσης πάρθηκε πριν 16 χρόνια και αρχικά ήταν για διδακτορικές σπουδές στο Λονδίνο, καθώς η Ελλάδα δεν μπορούσε να μου προσφέρει τις σπουδές και την επαγγελματική προοπτική που ήθελα. Δυστυχώς, η δουλειά των καλλιτεχνών παραμένει μέχρι και σήμερα εξαιρετικά υποτιμημένη στη χώρα μας ενώ οι ανώτατες σπουδές των παραστατικών τεχνών εξακολουθούν να είναι περιορισμένες στο εύρος και το επίπεδο τους. To καλλιτεχνικό διδακτορικό που έκανα, μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει καν στην Ελλάδα. Από την Αγγλία μετακόμισα στο Βέλγιο με την ολοκλήρωση των σπουδών μου.
Όσο για την επιστροφή, τα τελευταία πέντε χρόνια, με αφορμή και τον κορωνοϊό με τους περιορισμούς του, περνούσα περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα με τη σκέψη μήπως επιστρέψω σιγά σιγά, με μεγάλη λαχτάρα να μοιραστώ τη γνώση και την εμπειρία που αποκόμισα από το εξωτερικό. Προσπάθησα να εργαστώ για ένα διάστημα και στο Πανεπιστήμιο. Αυτό που συνάντησα ήταν εξωφρενικό. Κακοπληρωμένοι νέοι επιστήμονες με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και μπλοκάκι, που πληρώνονται μήνες μετά το ξεκίνημα της δουλειάς του. Ένα ισχυρό σύστημα διαπλοκής που διαχειρίζονται τις ελάχιστες διαθέσιμες θέσεις μεταξύ τους προκειμένου να τις δίνουν σε άτομα με τα οποία συνδέονται αποκλειστικά και μόνο με σχέσεις εξουσίας. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, προφανώς, που παλεύουν για κάτι άλλο, αλλά έχει ακόμη δρόμο η προσπάθεια να ανατραπεί ένα σύστημα που έχει επιβληθεί εδώ και δεκαετίες. Όταν ζεις στο εξωτερικό και σκέφτεται να επιστρέψεις, γνωρίζεις ότι θα κάνεις έναν οικονομικό συμβιβασμό. Αυτό όμως καταλήγει να είναι το λιγότερο. Αυτό που είναι αδύνατο να δεχτείς έχοντας ζήσει σε χώρες που είναι καλύτερα οργανωμένες (με τα δικά τους προβλήματα σίγουρα) είναι κυρίως αυτή η κανονικοποίηση της διαπλοκής, της διαφθοράς και της παραβίασης.
Το αποτέλεσμα των εκλογών του Μαΐου ήταν για μένα το τελικό χτύπημα που απέτρεψε κάθε σκέψη για επιστροφή. Τι είδους κοινωνία στην Ευρώπη (αλλά και σε όλο τον κόσμο) θα δεχόταν να μην έχει τρένα, να έχουν σκοτωθεί με τρόπο εγκληματικό 57 άνθρωποι, κι αυτή να εκλέγει την ίδια κυβέρνηση που πέρα από το έγκλημα των Τεμπών έχει στη θητεία της κι ένα σωρό άλλα σοβαρά σκάνδαλα σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση; Ένιωσα για πρώτη φορά τόσο ξένη στον τόπο μου. Οπότε, αν και θεωρητικά θα ήθελα να γυρίσω κάποια στιγμή κι εύχομαι οι συνθήκες να επιτρέψουν να γίνει αυτό συντομότερα από όσο φαντάζομαι, προς το παρόν ελπίζω η απόσταση που έχω ζώντας αλλού να προσφέρει μια άλλη οπτική που μπορεί να συμβάλλει με χρήσιμο τρόπο στις αλλαγές που θέλουμε να δούμε στη Ελλάδα και την Ευρώπη. Ανέκαθεν, άλλωστε, στην Ιστορία της χώρας, οι Έλληνες του εξωτερικού έπαιζαν κρίσιμο ρόλο στις εξελίξεις της.
-Ελλάδα vs Βέλγιο, αν συγκρίνεις αυτές τις δύο χώρες, πού διαφοροποιούνται, υπάρχει κάτι στο οποίο μοιάζουν; Προτερήματα και μειονεκτήματα της ζωής στην κάθε χώρα;
Το Βέλγιο μοιάζει με την Ελλάδα από την άποψη ότι οι άνθρωποι βγαίνουν, κάνουν παρέες, διασκεδάζουν, υπάρχει δηλαδή κι εδώ ένας ζωντανός δημόσιος χώρος, τουλάχιστον στις Βρυξέλλες που είμαι εγώ. Υπάρχουν επίσης, όπως και στη χώρα μας, ισχυρά κινήματα πολιτών που διεκδικούν δυναμικά τα αιτήματα τους. Με τη διαφορά ότι εδώ το κράτος είναι υποχρεωμένο να ακούει και να απαντά άμεσα στα αιτήματα αυτά. Τα συνδικάτα στο Βέλγιο είναι από τα πιο ισχυρά στην Ευρώπη. Αυτά είναι και πλεονεκτήματα της χώρας. Στα μειονεκτήματα, θα έβαζα τον καιρό (κοινοτυπία, το ξέρω, αλλά ισχύει), και το ότι υπάρχει μια συναισθηματική αποστασιοποίηση στην κοινωνική ζωή που για εμάς τους νότιους είναι συχνά ζόρικη. Και φυσικά το ότι εδώ είμαι ξένη. Αυτό έχει πάντα το τίμημα του.
Από εκεί και πέρα πολλά διαφέρουν. Το Βέλγιο είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση κράτους καθώς αποτελείται από τρεις διαφορετικές εθνότητες. Αυτό (παρά τα προβλήματα που προκύπτουν τα τελευταία χρόνια με τους Φλαμανδούς εθνικιστές) κάνει την πολυπολιτισμικότητα και την πολυγλωσσία βασικό χαρακτηριστικό της χώρας. Στις Βρυξέλλες μπορείς να ακούσεις τουλάχιστον 10-15 διαφορετικές γλώσσες όταν περπατάς στον δρόμο. Ακόμη και μέσα στην ίδια συζήτηση, οι γλώσσες αλλάζουν συχνά. Υπάρχει ένα άνοιγμα, μια κατανόηση και αποδοχή του διαφορετικού.
Επίσης το Βέλγιο, λόγω της ιδιαίτερης σύνθεσης του, διοικείται από επτά διαφορετικές κυβερνήσεις. Αυτό έχει τα προβλήματα του αλλά ταυτόχρονα η εξουσία μοιράζεται σε διάφορα όργανα αποφεύγοντας τα προβλήματα του συγκεντρωτισμού που βλέπουμε στην Ελλάδα. Από άποψη οργάνωσης κράτους (υγείας, παιδείας κτλ.) τα πράγματα είναι σαφώς πολύ πιο οργανωμένα. Από την ώρα που θα πατήσει κάποια το πόδι της στη χώρα, θα γραφτεί στον δήμο που μένει κι αυτό αυτόματα της δίνει πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες.
Τέλος, και για να μιλήσω ειδικά για το πεδίο της δραστηριότητας μου, το Βέλγιο έχει μια εξαιρετική πολιτιστική πολιτική που στηρίζει με πολλούς τρόπους τους καλλιτέχνες, τόσο σε κρατικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, σε όλες τις φάσεις της δουλειάς τους (έρευνα, παραγωγή, περιοδεία, εκπαίδευση). Την πολιτική αυτή θα τη ζήλευαν όχι μόνο στην Ελλάδα, όπου ειδικά τα τελευταία χρόνια ο πολιτισμός έχει δεχτεί μια άνευ προηγουμένου επίθεση από την κυβέρνηση, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης. Αυτό κάνει τη χώρα τόσο πρωτοπόρα αυτή τη στιγμή σε επίπεδο καλλιτεχνικής παραγωγής.
-Έχουν δίκιο ή άδικο όσοι μιλούν για μία άλλη Ευρώπη, των Βαλκανίων ή την «Ευρώπη των δύο ταχυτήτων»;
Δεν θα μιλούσα ειδικά για τα Βαλκάνια, αλλά η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων είναι σίγουρα μια πραγματικότητα, δυστυχώς. Και αυτό επειδή δεν είναι μια πραγματική ένωση πολιτικά. Οπότε συχνά βλέπουμε αποφάσεις που ευνοούν τους ισχυρούς παίκτες σε αυτή εις βάρος των ασθενέστερων οικονομικά. Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, φαίνεται ότι όλες οι χώρες (ακόμη και οι πιο ισχυρές οικονομικά, όπως η Γερμανία για παράδειγμα) υποφέρουν από τα ίδια προβλήματα, που σχετίζονται με τις καταστροφικές πολιτικές της λιτότητας που έχουν επιβληθεί από τα συντηρητικά κόμματα της Ευρώπης στα οποία ανήκει και η ΝΔ. Οπότε ίσως ειδικά σε αυτή τη φάση, να έχει μεγαλύτερο νόημα να δούμε την Ευρώπη ως μία και να συσπειρωθούμε με τις προοδευτικές δυνάμεις της σε όλες τις χώρες προκειμένου να πετύχουμε τις αλλαγές που θέλουμε σε αυτή.
-Κοινωνικό κράτος και κράτος δικαίου στην Ελλάδα και στο Βέλγιο, πώς το έχεις βιώσει συγκριτικά;
Δεν υπάρχει σύγκριση. Θα δώσω μόνο ένα παράδειγμα. Αν είσαι καλλιτέχνης στο Βέλγιο, παίρνεις από το κράτος ένα ειδικό μηνιαίο επίδομα που εξασφαλίζει ότι είτε δουλέψεις είτε όχι θα έχεις τον βασικό σου μισθό κάθε μήνα. Το ίδιο ισχύει και για άλλα επαγγέλματα που έχουν παρόμοια εποχιακά χαρακτηριστικά. Και φυσικά είναι αυτονόητο ότι στο Βέλγιο δεν θα έστεκε κυβέρνηση που έχει κάνει έστω και μισό από τα αναρίθμητα πια σκάνδαλα της ΝΔ, ούτε καν την επόμενη μέρα, όχι να εκλεγεί ξανά με τον τρόπο που συνέβη αυτό στην Ελλάδα. Στο Βέλγιο, οι πολίτες έχουν απαιτήσεις από το κράτος τους δεν το βλέπουν ως εχθρό ή ως συνεργάτη στη διαπλοκή τους. Χωρίς να θέλω καθόλου να εξιδανικεύσω (γιατί κάθε τόπος έχει τα δικά του θέματα να λύσει), τουλάχιστον τα ζητήματα του κράτους δικαίου εδώ είναι λυμένα και αδιαπραγμάτευτα.
-Oι Ευρωεκλογές υποτιμούνται αρκετά στην χώρα μας με την συμμετοχή του κόσμου συνήθως χαμηλότερη από τις εθνικές, παρόλο που το 80% των αποφάσεων που διέπουν και το δίκαιο της χώρας μας λαμβάνονται στο Ευρωκοινοβούλιο, γιατί πιστεύεις συμβαίνει αυτό; Τι θα έλεγες σε αυτόν τον κόσμο τον κάπως αδιάφορο για να ψηφίσει;
Αυτό το βρίσκω εντελώς ακατανόητο. Σαν στρουθοκαμηλισμός μου μοιάζει. Ό,τι δεν το βλέπω, δεν υπάρχει κιόλας, άρα δεν με νοιάζει. Λες και η γεωγραφική απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από τις Βρυξέλλες είναι ανάλογη της επιρροής των αποφάσεων που παίρνονται εκεί για τη χώρα. Η πρόσφατη δραματική εμπειρία των μνημονίων απέδειξε πόσο λάθος είναι αυτό. Επτά στους δέκα νόμους που ψηφίζονται στην Ελλάδα είναι προσαρμογή σε ευρωπαϊκά ψηφίσματα. Αν υπάρχει, λοιπόν, κάποια αναλογία που θα βοηθούσε, αυτή θα ήταν ίσως το να δούμε την Ευρώπη ως το κράτος και την Ελλάδα ως μια από τις μεσαίου μεγέθους περιφέρειες του κράτους αυτού (υπάρχουν και πολύ μικρότερες). Ειδικά η χώρα μας, που βρίσκεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομική θέση κι εξαρτάται πολύ πιο άμεσα από την ευρωπαϊκή στήριξη θα έπρεπε να είναι η πρώτη που θα ενδιαφέρεται για το ποιοι θα είναι στο Ευρωκοινοβούλιο, δηλαδή ποιοι θα αποφασίζουν για το μέλλον της. Αυτή τη στιγμή, τις αποφάσεις αυτές, αποφάσεις σκληρής λιτότητας, τις επηρεάζουν κυρίως συντηρητικοί σχηματισμοί όπως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), στο οποίο ανήκει και το κόμμα της ΝΔ, που έχει την πλειοψηφία στο Ευρωκοινοβούλιο. Κι αυτό είναι κάτι που μας συμφέρει να αλλάξει άμεσα.
Δυστυχώς, οι αδιάφοροι προς τις εκλογές πολίτες είναι, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, προοδευτικοί πολίτες (οι δεξιοί και οι ακροδεξιοί, που ταυτίζονται με εθνικιστικά αισθήματα και θεωρούν το κράτος και την εξουσία κτήμα τους, σπάνια χάνουν ψήφο). Σε αυτούς, λοιπόν, τους προοδευτικούς πολίτες θα έλεγα ότι πρέπει επειγόντος να ανοίξουν την κλίμακα και να δουν ολοκληρωμένο το πολύπλοκο πολιτικό σχήμα της Ευρώπης και τις αλληλοσυνδέσεις του. Κι ότι είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουν την ψήφο τους για να συμβάλλουν όσο μπορούν στην αναγκαία ανατροπή των συσχετισμών στην Ευρώπη. Το να εμφανιστείς να ψηφίσεις είναι μια μικρή κίνηση που όμως έχει τεράστιο αντίκτυπο. Δεν χάνεις τίποτα με το να την κάνεις ακόμη κι αν δεν έχεις βρει ένα κόμμα που να σε ικανοποιεί απόλυτα (αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί), χάνεις πολλά όμως αφήνοντας την να πάει χαμένη.
-Και εμείς οι υπόλοιποι γιατί να ψηφίσουμε ένα κόμμα που θα βγάλει το πολύ έναν βουλευτή; Τι μπορείτε να πετύχετε σε ευρωπαϊκό επίπεδο;
Δεν πάει έτσι. Η Ελλάδα είναι μια χώρα με 21 εκπροσώπους στους 720 συνολικά του Ευρωκοινοβουλίου. Παρόμοια μηδενιστικές σκέψεις τύπου «Τι μπορούν να κάνουν 21 άτομα στα 720; Ας τ’ αφήσουμε αν είναι, ας μην πάει κανείς» είναι υπεύθυνες για πολλά κακά της μοίρας μας, πιστεύω. Καταρχήν, είναι σημαντικό να θυμηθούμε ότι δημοκρατία δεν σημαίνει «η εξουσία στην πλειοψηφία» αλλά «η εξουσία στον λαό». Και λαός είναι και οι πλειοψηφίες και οι μειοψηφίες του, κι όλες πρέπει να εκπροσωπούνται αν μιλάμε για πραγματική δημοκρατία.
Και μόνο αριθμητικά να το δούμε, όμως, ο ένας ή οι δύο στους εικοσιένα δεν είναι καθόλου λίγοι. Αυτή τη στιγμή η Νέα Αριστερά συνδέεται με δύο Ευρωβουλευτές στο κοινοβούλιο, τον κ. Κούλογλου και τον κ. Παπαδημούλη. Και οι δύο με σημαντικό έργο και επιρροή, ο ένας μάλιστα είναι και Αντιπρόεδρος. Είναι λίγο αυτό; Κάθε άλλο. Ειδικά για ένα νέο κόμμα όπως αυτό της Νέας Αριστεράς, θα είναι μια εξαιρετική αρχή και γερή βάση για τα υπόλοιπα το να έχει εκπρόσωπο της στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο. Από εκεί και πέρα, όμως, κι αυτό είναι σημαντικό, δεν θα είναι μόνος του αυτός ο ένας. Θα είναι ένα ακόμη μέλος στον συνασπισμό των ομάδων της Αριστεράς στην Ευρώπη που θα πρέπει πάση θυσία να βγει όσο το δυνατόν περισσότερο ενισχυμένος από τις εκλογές του Ιούνη. Σας προτείνω να αφιερώσετε λίγο μόνο από τον χρόνο σας για να δείτε τι έκανε η Αριστερά τα τελευταία πέντε χρόνια στο Ευρωκοινοβούλιο, σε σχέση με τη διαχείριση της πανδημίας ή της φορολόγησης των υπερπλουσίων για παράδειγμα.
-Ποια είναι η θέση σας απέναντι στην Ε.Ε. ως κόμμα, είστε στο φιλοευρωπαϊκό ή αντιευρωπαϊκό μέτωπο; Ποιο είναι το Ευρωπαϊκό σας όραμα για την χώρα;
Η Νέα Αριστερά είναι ένα φιλοευρωπαϊκό κόμμα, από την άποψη ότι επιμένει στη συνεργασία και την αλληλεγγύη των λαών της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, όμως, ασκεί ισχυρή κριτική στον συγκεκριμένο τρόπο που είναι οργανωμένη η Ε.Ε. σήμερα και ζητά την άμεση αλλαγή των αξιών και του τρόπου λειτουργίας της. Το όραμα μας για την Ευρώπη είναι να αποτελέσει μια πραγματική ένωση με ενιαίες πολιτικές στα καίρια προβλήματα που αντιμετωπίζει. Ειδικότερα η χώρα μας, ως μία από τις πλέον ευάλωτες περιφέρειες της ένωσης, οφείλει να εναντιωθεί αποφασιστικά στις πολιτικές λιτότητας, απαιτώντας αύξηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και των δαπανών για το κοινωνικό κράτος. Αυτή είναι προτεραιότητα που έχουμε και για την Ελλάδα.
Την ίδια στιγμή, το όραμα μας περιλαμβάνει ριζικές κινήσεις και μέσα στη χώρα προκειμένου να υπηρετήσει πληρέστερα τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό και να γίνει μια πραγματική ευρωπαϊκή χώρα του 21ου αιώνα. Μια τέτοια κίνηση, για παράδειγμα, είναι ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας, που βρίσκεται στις προτεραιότητες του προγράμματος μας. Πέρα από αυτό, όμως, η Ελλάδα αυτή τη στιγμή αποκλίνει σημαντικά από την Ε.Ε. τόσο στην οικονομία όσο και στο κράτος δικαίου κι αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.
-Ποια θεωρείς τα κυριότερα προβλήματα σήμερα στα οποία οφείλει και η Ε.Ε. να δώσει λύσεις χαράζοντας ενιαία πολιτική; Σε ποια σημεία έχει πετύχει, πού έχει αποτύχει;
Η Ευρώπη έχει πετύχει πολλά αλλά δυστυχώς προς το παρόν αποτυχαίνει σε σημαντικά θέματα. Τα κυριότερα προβλήματα που έχει σήμερα η Ε.Ε. και οφείλουν να αποτελέσουν τα ζητήματα αιχμής στις συζητήσεις το επόμενο διάστημα μέχρι τις εκλογές, είναι τα εξής: Η ακρίβεια και ο πληθωρισμός της απληστίας (ειδικά στη χώρα μας) που εξαθλιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών, η αντιμετώπιση της αύξησης των ανισοτήτων τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, ο πόλεμος και ο ρόλος που οφείλει να παίξει η Ευρώπη ως δύναμη ειρήνης και σταθερότητας, η κλιματική κρίση και η αντιμετώπιση της, η δίκαιη ψηφιακή μετάβαση που δεν θα αφήσει κανέναν πίσω, η μεταναστευτική πολιτική. Επιβάλλεται ως ψηφοφόροι να πάμε στην κάλπη έχοντας ενημερωθεί για τις προτάσεις του κάθε κόμματος στα παραπάνω. Ενδεικτικά μόνο να πω, για παράδειγμα, ότι η ΝΔ καταψήφισε στην Ευρώπη νομοθετικές προτάσεις για τη φορολόγηση των υπερπλουσίων, την καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, την αποκατάσταση της φύσης. Αυτή είναι η Ευρώπη που θέλει η ΝΔ και αυτή είναι η Ευρώπη που θέλουμε να αλλάξουμε ως Νέα Αριστερά.
-Τι πιστεύεις θα ξημερώσει για τον κόσμο με τα μέτωπα Ουκρανίας – Ρωσίας και Παλαιστίνης – Ισραήλ – Ιράν ανοιχτά, ποιες πρωτοβουλίες οφείλει να λάβει η Ε.Ε. για να οδηγηθούμε σε αποκλιμάκωση; Ποιοι χειρισμοί χρειάζονται στο μεταναστευτικό που θα αναζωπυρωθεί πάλι ως επακόλουθο;
Αναφέρθηκα ήδη στην επείγουσα ανάγκη η Ευρώπη να αναλάβει δραστικές πρωτοβουλίες για την αποκλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή, τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Μέση Ανατολή. Ο πρόεδρος της Νέας Αριστεράς, Αλέξης Χαρίτσης, ανακοίνωσε ήδη συγκεκριμένες προτάσεις προς την κατεύθυνση αυτή καλώντας τα υπόλοιπα προοδευτικά κόμματα της χώρας σε κοινό μέτωπο αντίδρασης. Προς το παρόν το ΚΚΕ αρνήθηκε την πρόταση. Ο Σύριζα και το ΚΙΝ.ΑΛ. δεν απάντησαν. Αν δεν αναλάβει άμεσα ειρηνευτική δράση η Ευρώπη, αυτό που θα μας ξημερώσει θα είναι καταστροφικό. Είχαμε το προνόμιο να ζήσουμε σε μια μεριά της γης που δεν έζησε πολέμους στο μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας της τα τελευταία ογδόντα χρόνια περίπου, δεν θα πρέπει να θεωρούμε δεδομένο όμως ότι αυτό θα ισχύει για πάντα. Οφείλουμε να ακούσουμε τις καμπάνες που ήδη χτυπάνε και να αντιδράσουμε πριν να είναι αργά.
Όσον αφορά στο μεταναστευτικό, μία είναι η λύση: να μοιραστούν ισάξια οι χώρες της Ευρώπης το καθήκον να προσφέρουμε προστασία στον κόσμο που το έχει ανάγκη. Οι πληθυσμοί ανέκαθεν μετακινούνταν στον πλανήτη για διάφορους λόγους και πάντα από ανάγκη κι όχι από επιλογή. Ο αριθμός των ανθρώπων που έρχονται στην Ευρώπη είναι μικρός συγκριτικά με τον αριθμό που πάει αλλού. Είναι απαράδεκτο να μην είμαστε σε θέση να υποδεχτούμε αυτούς τους ανθρώπους με τον τρόπο που αρμόζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία. Προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο εχθρός μας είναι οι φτωχοί και οι κατατρεγμένοι. Δεν ισχύει. Εχθρός είναι οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού που τοποθετούν τα κέρδη των λίγων πάνω από τις ζωές των πολλών. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε αυτό και ενώσουμε τη φωνή μας με αυτή των μεταναστών και των προσφύγων, διεκδικώντας μια αξιοπρεπή ζωή με ισότητα και ευκαιρίες για όλους, τόσο πιο δυνατοί θα είμαστε απέναντι στον κοινό εχθρό. Δυστυχώς οι ευρωπαϊκές πολιτικές αυτή τη στιγμή επιμένουν να κλείνουν τα μάτια στο πρόβλημα, μετακυλώντας το βάρος στις χώρες υποδοχής.
-Τέμπη, οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί πιστεύεις θα οδηγήσουν σε δικαίωση των θυμάτων;
Οι Ευρωπαϊκοί θεσμοί θα κάνουν σίγουρα ό,τι μπορούν. Και το κάνουν ήδη. Δυστυχώς, όμως, το ζήτημα της δικαίωσης που οπωσδήποτε πρέπει να έρθει, είναι καταρχήν ζήτημα της ελληνικής δικαιοσύνης. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Η εισαγγελέας της Ευρώπης ήδη αναφέρει ότι παρεμποδίζεται στην έρευνα της. Δεν θα είναι εύκολο. Για δύο λόγους: και γιατί δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στην ελληνική δικαιοσύνη, και γιατί ως λαός ξεχνάμε πολύ εύκολα. Έχουμε μια συμπεριφορά που είναι μερικές φορές τραγικά παροντική («δεν βαριέσαι τώρα, εμείς να ’μαστε καλά σήμερα κι ό,τι έγινε, έγινε») και άλλες μηδενιστική («ε καλά τώρα, Ελλάδα είσαι αυτά συμβαίνουν πάντα, ξέχνα το»). Αυτό μπορεί να μας αποτρέψει από την αποφασιστική διεκδίκηση μέχρι τελικής πτώσης. Έχω όμως απόλυτη πίστη στη δύναμη αυτής της γυναίκας, της κα. Καρυστιανού, την οποία είχα την τιμή να γνωρίσω πρόσφατα σε μια από τις επισκέψεις της στις Βρυξέλλες. Όπως και στην περίπτωση του Φύσσα και της Μάγδας Φύσσα, έτσι και εδώ η κα Καρυστιανού γίνεται σύμβολο δύναμης. Θα τα καταφέρει. Πρέπει να είμαστε δίπλα της ανεξαρτήτως κομματικών επιλογών. Στη Νέα Αριστερά είναι προτεραιότητα μας το τέλος της συγκάλυψης και η δικαίωση στο έγκλημα των Τεμπών. Θα κάνουμε και θεσμικά ό,τι μπορούμε για αυτό.
-Η κυβέρνηση ΝΔ παρόλο που ηττάται διαρκώς σε όλα τα μέτωπα, ακόμα και στο κυρίαρχο της ασφάλειας με την δολοφονία εν ψυχρώ της Κυριακής Γρίβα έξω από το Α.Τ. Αγίων Αναργύρων, παραμένει πρώτη χωρίς αντίπαλο στις δημοσκοπήσεις για τις Ευρωεκλογές, παρά και το κύμα ακρίβειας που σαρώνει την χώρα, γιατί πιστεύεις συμβαίνει αυτό, πώς μπορεί να αλλάξει κάποια στιγμή;
Η Ελλάδα είναι η φτωχότερη χώρα στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή λόγω των πολιτικών της ΝΔ τα τελευταία πέντε χρόνια. Δεν μπορεί να πιστεύει κανείς ότι η ζωή του είναι καλύτερη σήμερα, εκτός αν ανήκει στους κερδοσκόπους της ΝΔ αλλά αυτοί είναι λίγοι. Φαίνεται, λοιπόν, ότι ειδικά η τελευταία δεκαετία των συνεχόμενων κρίσεων έχει φτιάξει μια κοινωνία φοβική, απογοητευμένη και παραιτημένη. Μια κοινωνία χαμηλών προσδοκιών που δεν πιστεύει ότι μπορεί να διεκδικήσει πολλά, και φοβάται μη χάσει και τα λίγα. Αυτή την πίστη στην κοινωνική διεκδίκηση θέλουμε να ενδυναμώσουμε ως Νέα Αριστερά.
-Οικολογία και εναλλακτικές πηγές ενέργειας, θέμα ζωτικής σημασίας όπως φαίνεται λόγω της κλιματικής κρίσης, χρειάζονται αλλαγές στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο, και ποιες;
Οπωσδήποτε χρειάζονται αλλαγές μιας που πρόκειται όντως για θέμα ζωτικής σημασίας τα αποτελέσματα του οποίου είναι πλέον φανερά στην καθημερινή μας ζωή ειδικά στη χώρα μας με τις καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες. Oι προτάσεις που πήγαν στην Ε.Ε. κατά της διάρκεια της προηγούμενης θητείας της, σχετικά με την κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Ευρώπη και την αποκατάσταση της φύσης (Nature Restoration Law), καταψηφίστηκαν από τις δεξιές δυνάμεις, τους υπερσυντηρητικούς και την ακροδεξιά. Για αυτό και είναι επείγουσα ανάγκη να αλλάξουν οι συσχετισμοί άμεσα και να ενδυναμωθούν στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο οι προοδευτικές δυνάμεις.
-Πώς βλέπεις την νεολαία σήμερα, γιατί θεωρείς ότι απομακρύνεται από την πολιτική ενεργό δράση σε μεγάλο βαθμό και οδηγείται σε μια «απολιτίκ» στάση;
Δεν θεωρώ ότι οδηγείται αναγκαστικά σε μια «απολιτίκ» φάση η νεολαία, ίσως περισσότερο σε μια «ακομματίκ» φάση. Η νεολαία σήμερα ενδιαφέρεται πολύ σοβαρά για θέματα που ήταν άγνωστα σε εμάς τους μεγαλύτερους μέχρι πριν λίγα χρόνια, όπως το περιβάλλον, τα δικαιώματα των ζώων, τα ζητήματα φύλου. Είχε επίσης έντονες αντιδράσεις τόσο στο θέμα των Τεμπών, αλλά και της ιδιωτικοποίησης των Πανεπιστημίων. Είναι σημαντικό, όμως, νομίζω για να απαντήσουμε το ερώτημα αυτό, να δούμε προσεκτικά και αυτό που συνέβη στη χώρα τα προηγούμενα χρόνια, χρόνια στα οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε η σημερινή νεολαία. Το χειρότερο πράγμα που μπορείς να κάνεις σε έναν νέο άνθρωπο είναι να του στερήσεις το δικαίωμα να ονειρεύεται τη ζωή του. Για τη γενιά αυτή όλα είναι ρευστά, δεν μπορούν να περιμένουν τίποτα, δεν τους δίνεται τίποτα. Η έξοδος από τη χώρα είναι μονόδρομος αν δεν θέλουν να ζήσουν μια ζωή μέσα στην ανασφάλεια και τις στερήσεις.
Αν, όπως ανέφερα παραπάνω, χάθηκε η πίστη μας για αλλαγή γενικά σήμερα, τότε για τους νέους αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο μιας που ποτέ δεν βίωσαν κάτι άλλο… κι αυτό είναι πολύ βαρύ. Για αυτό και είναι απαραίτητο να ενδυναμώσουμε μέσω της παιδείας τα νέα μας παιδιά, προκειμένου να διαμορφώσουμε αυριανούς πολίτες με ισχυρά δημοκρατικά αντανακλαστικά που θα καταφέρουν να ανατρέψουν την κατάσταση στη χώρα. Πρόσφατα ξεκίνησα να δουλεύω πάνω στην Πρακτική της Δημοκρατίας, ως καλλιτέχνης, σε κάποια σχολεία με μαθητές Λυκείου. Αυτά που άκουσα είναι ενδεικτικά της κατάστασης στη χώρα: παιδιά που ζουν μακριά από τους γονείς τους οι οποίοι αναγκάζονται να εργάζονται σε άλλες χώρες, παιδιά που ανησυχούν ότι θα τους πέσει το ταβάνι στο κεφάλι ενώ κάνουν μάθημα λόγω της οικτρής κατάστασης των σχολικών κτιρίων, παιδιά που έρχονται στο σχολείο χωρίς να φάνε πρωινό. Τα άκουσα όμως να μιλάνε και για την κοινωνία που θέλουνε, μια δημοκρατική κοινωνία που σέβεται, ακούει και φροντίζει ο ένας τον άλλον. Ας έχουμε λίγο μεγαλύτερη εμπιστοσύνη λοιπόν στα νέα άτομα κι ας κάνουμε ό,τι μπορούμε να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών τους, με συνέπεια και καθαρότητα λόγου και πράξεων.
-Η Ε.Ε. εν τέλει παρακμάζει ως θεσμική και οικονομική ένωση και οδηγείται προς διάλυση ή πιστεύεις θα αναγεννηθεί κάποια στιγμή στο μέλλον;
Αν συνεχίσει στον ίδιο δρόμο, η διάλυση είναι μια ισχυρή πιθανότητα. Αν τα δυσοίωνα προγνωστικά επιβεβαιωθούν και το επόμενο Ευρωκοινοβούλιο είναι ένα κοινοβούλιο ακροδεξιών, μου είναι πολύ δύσκολο να φανταστώ τι είδους συνέχεια θα μπορούσε να υπάρχει και για τι είδους «ένωση». Ποιοι ακριβώς θα ενωθούν και σε τι; Οι εθνικιστές που είναι κατά της ένωσης των λαών; Δεν είναι παράδοξο αυτό; Προκειμένου να υπάρξει η παραμικρή μορφή αναγέννησης, λοιπόν, θα πρέπει οπωσδήποτε οι λαοί της Ευρώπης να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα αντίδρασης και αντίστασης, στέλνοντας στο κοινοβούλιο τους όσο το δυνατόν περισσότερες προοδευτικές δυνάμεις. Δεν βλέπω καμία άλλη εναλλακτική ειδικά σε αυτή την ιστορική φάση.
Δανάη Θεοδωρίδου βιογραφικό: εδώ
Διαβάστε περισσότερες συνεντεύξεις: εδώ