Αθλητισμός
Στην σύγχρονη κοινωνία ο αθλητισμός και οι αθλητικές εκδηλώσεις έχουν σημαντική επίδραση τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε κοινωνικοπολιτικό. Ο αθλητισμός ως θέαμα επηρεάζει τα άτομα και τις συμπεριφορές που αυτά εκδηλώνουν στην κοινωνία. Όταν σε μία κοινωνία ενισχύεται η «φίλαθλη συνείδηση» -έναντι του τυφλού οπαδισμού- τότε οι αθλητικές εκδηλώσεις δεν αποτελούν αφορμή για βίαια ξεσπάσματα, αλλά λειτουργούν ευεργετικά για το ίδιο το άτομο και αλληλεπιδρούν θετικά με την κοινωνία. Πέρα από έναν ευχάριστο τρόπο ψυχαγωγίας, ο αθλητισμός παράλληλα συμβάλλει στον εξευγενισμό του σώματος, της ψυχής και του πνεύματος.
Πώς επιδρά ο αθλητισμός στην ατομική και κοινωνική συμπεριφορά του ατόμου;
Ο αθλητισμός αποτελεί για τους φιλάθλους έναν ξεχωριστό, ιδιαίτερο κόσμο και μια αναστολή της καθημερινής ζωής. Μέσω της παρακολούθησης αθλητικών εκδηλώσεων μπορούμε να βιώσουμε έντονα συναισθήματα (χαρά, λύπη, φόβο, αγωνία κ.ά.), τα οποία αποζητούμε να ζήσουμε και κατά τη διάρκεια του αθλητικού θεάματος να τα αποδεσμεύσουμε ελεγχόμενα. Τα άτομα βιώνουν αυτά τα προσωπικά συναισθήματα μέσα σε έναν κόσμο ξεχωριστό ο οποίος ωστόσο διέπεται από κοινές πολιτιστικές έννοιες που ενσαρκώνονται στα πρόσωπα των αθλητών.
Μέσα στον αθλητικό κόσμο οι ταυτότητες των αθλητών γίνονται αντιληπτές από το κοινό ως ξεχωριστές και μοναδικές. Καθ’ όλη τη διάρκεια της αθλητικής τους πορείας οι ταυτότητες των αθλητών δοκιμάζονται και αναπτύσσονται. Επιθυμούμε οι κανόνες του εκάστοτε παιχνιδιού που οριοθετούν τις κινήσεις των αθλητών να εφαρμόζονται στο έπακρο. Για τους φιλάθλους η αυθεντικότητα του αγώνα αποκτά ιερή υπόσταση, καθώς επιθυμούν τα προσόντα και οι προσωπικές ικανότητες του κάθε αθλητή να είναι αυτά που θα τον αναδείξουν νικητή. Ωστόσο, δεν ικανοποιούμαστε απλώς με μία νίκη. Θέλουμε αυτή να έχει πραγματοποιηθεί σε ένα κλίμα σεβασμού προς τον αντίπαλο, ώστε τίποτα να μην επισκιάζει την νίκη. Θέλουμε έναν κόσμο, τον αθλητικό κόσμο, που να μην θυμίζει σε τίποτα την καθημερινή μας ζωή. Αναζητούμε, συνεπώς, μέσα στον αθλητισμό να διαφυλαχθούν πολιτιστικές έννοιες, αλλά και να ακολουθούνται οι κανόνες, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει στην κοινωνία στην οποία ζούμε.
Πώς συνδέεται ο αθλητισμός με την κοινωνική πραγματικότητα;
Στην κοινωνική πραγματικότητα, στην καθημερινότητά μας, το γένος, η φυλή και η κοινωνική τάξη διαπλέκονται στην προσωπική μας ανάπτυξη και στην επίτευξη των στόχων μας. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται αποδεκτό από τον πυρήνα του αθλητισμού. Συνεπώς, ο αθλητισμός έχει έναν καθ’ όλα συμβολικό χαρακτήρα και διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων. Αποτελεί τον συμβολικό διάλογο με τον εαυτό μας και την κοινωνία στην οποία διαβιούμε. Το αποτέλεσμα σε κάθε αγώνα είναι αβέβαιο, αλλά έχουμε επενδύσει συναισθηματικά, ηθικά, κοινωνικά και ευελπιστούμε ότι το παιχνίδι θα διεξαχθεί με τιμιότητα και σεβασμό. Εκφραστές όλου αυτού είναι οι αθλητές, γι’ αυτό και τους θυμόμαστε.
Όμως, κάθε αθλητής ή ομάδα εκπροσωπεί και μία πόλη, μία περιοχή ή και μία χώρα. Ως μονάδα ο αθλητής αλλά και η ομάδα ως σύνολο δύνανται να εκφράζουν και να προωθούν μια συγκεκριμένη ιδεολογία είτε πολιτική είτε θρησκευτική. Ιδεολογίες με τις οποίες οι φίλαθλοι έρχονται σε επαφή και κοινωνικοποιούνται σε αυτές. Με αυτή τη λειτουργία του αθλητισμού αντιλαμβανόμαστε ότι ο αθλητισμός μπορεί να επιδρά ταυτόχρονα σε πολλούς τομείς της ζωής του ανθρώπου, σε ατομικό και σε κοινωνικό επίπεδο.
Παράδειγμα επίδρασης αθλητισμού στην κοινωνία: Η περίπτωση του NBA 2020
Πρόσφατο και ιστορικής σημασίας παράδειγμα επίδρασης του αθλητισμού στην κοινωνική ζωή αποτελεί η περίπτωση του NBA τον Αύγουστο του 2020. Ομάδες του NBA αποφάσισαν να μην κατέβουν στην αγωνιστική των playoffs, με αφορμή τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στην Αμερική. Σε μια εποχή που η αμερικανική κοινωνία βρίσκεται σε κοινωνικό αναβρασμό και ζητάει μεταρρυθμίσεις για την αστυνομία και την ποινική δικαιοσύνη, οι παίχτες των ομάδων με την στάση τους τάχθηκαν υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης και της φυλετικής ισότητας.
Με την απόφαση αυτή των παιχτών, αλλά και των ομάδων τους που τους στήριξαν, ξεκίνησε ένας διάλογος με το σύνολο των παραγόντων της διοργάνωσης του NBA για την συγκρότηση ενός πλάνου δράσης για την δημιουργία μιας καμπάνιας πολιτικής ευαισθητοποίησης των πολιτών, αλλά και της προώθησης της έννοιας της κοινωνικής δικαιοσύνης στην αμερικανική κοινωνία.
Το σύγχρονο παράδειγμα του ΝΒΑ καταδεικνύει την δυναμική του αθλητισμού να λειτουργεί ως αυτόνομο σύστημα στην κοινωνία που αλληλεπιδρά με τους υπόλοιπους θεσμούς της. Ο αθλητισμός μπορεί να συμμετέχει και να επηρεάζει με αυτά που πρεσβεύει τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα μιας κοινωνίας.
Πηγές:
- «Ο αθλητισμός στην κοινωνία και η κοινωνία του αθλητισμού», Στράτος Γεωργούλας- Δ. Χατζηευσταθίου (επιμέλεια), εκδ. Νημερτής, Αθήνα 2010.
- “Man, Play and Games”, Caillois R., translated by Meyer Barash, University of Illinois Press, Urbana and Chicago 2001.
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
