Οροθετικός, οροθετική, HIV (Ιός Ανοσοανεπάρκειας του Ανθρώπου), AIDS (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας)
Στο άκουσμα και μόνο των παραπάνω λέξεων ο φόβος περιθωριοποίησης είναι μεγάλος και ο στιγματισμός των ατόμων που ζουν με τον ιό HIV αποτελεί γενεσιουργό αιτία σε πολλές περιπτώσεις για διακρίσεις εις βάρος τους.
Οι άνθρωποι που ζουν με τον HIV βιώνουν ποικίλα συναισθήματα στο άκουσμα της διάγνωσης και η διάγνωση επηρεάζει τόσο τη σωματική όσο και ψυχική υγεία τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Στο άκουσμα της διάγνωσης κυριαρχεί ένα αρχικό σοκ και εν συνεχεία γεννιούνται συναισθήματα φόβου που συνδέονται τόσο με την εξέλιξη της νόσου όσο και το ενδεχόμενο του θανάτου από μολύνσεις, άλλες ασθένειες και τις παρενέργειες των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Συναισθήματα άρνησης, θλίψης και λύπης λαμβάνουν χώρα και τα άτομα μοιάζει να βιώνουν μια κατάσταση πένθους, όπου ουσιαστικά αισθάνονται ότι ο γνώριμος και συναισθηματικά ασφαλής τρόπος της καθημερινότητάς τους έχει αλλάξει ριζικά.
Οι περισσότεροι οροθετικοί ζουν μια κανονική ζωή, η αντιρετροϊκή αγωγή έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη σε διάρκεια και πιο ποιοτική ζωή για χιλιάδες ανθρώπους που έχουν HIV. Ωστόσο, τα άτομα που ζουν με τον ιό HIV στιγματίζονται συχνά κοινωνικά και ηθικά. Είτε εντάσσονται απευθείας σε ομάδες ανεύθυνων ατόμων που δεν πρόσεχαν και φταίνε οι ίδιοι για την κατάσταση στην οποία έχουν υποβάλλει τον εαυτό τους είτε σε κοινωνικές ομάδες που αποτελούν τις λεγόμενες ομάδες υψηλού κινδύνου (χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών, άτομα που εργάζονται στο χώρο του σεξ, ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα). Κατά αυτό το τρόπο γεννάται το στίγμα που πολλές φορές δυσχεραίνει την ήδη επιβαρυμένη ψυχολογική κατάσταση που βιώνει το άτομο ή αποτρέπει τα άτομα από το να αναφέρουν ότι είναι θετικά στον ιό, αλλά και να επισκεφτούν κάποιο νοσοκομείο ακόμα και όταν κρίνεται απαραίτητο.
Ωστόσο, υπάρχουν ομάδες ατόμων που νοσούν από το στίγμα του HIV πριν καν εκτεθούν ή/ και χωρίς ποτέ να εκτεθούν στον ιό. Άτομα τα οποία ανήκουν στις λεγόμενες ομάδες υψηλού κινδύνου (χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών, άτομα που ανήκουν στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αλλά και άτομα που εργάζονται στο χώρο του σεξ) στιγματίζονται λόγω των προκαταλήψεων που υπάρχουν έναντι αυτών των ομάδων. Σαφέστατα ένα άτομο το οποίο ανήκει στις ομάδες αυτές δεν σημαίνει κατά ανάγκη ότι θα νοσήσει ή θα βρεθεί εκτεθειμένο στον ιό. Το στίγμα και η αντίστοιχη αντίληψη που επικρατεί στην κοινωνία αναφορικά με τη διασύνδεση του ιού HIV και τις ομάδες υψηλού κινδύνου οφείλεται στην κυρίαρχη κανονιστική κουλτούρα που ενοχοποιεί συγκεκριμένες συμπεριφορές, οι οποίες παρεκκλίνουν από τις κοινωνικά αποδεκτές. Ο αντίκτυπος αυτού του στίγματος πριν καν νοσήσουν τα άτομα που εντάσσονται σε αυτές τις ομάδες είναι μεγάλος. Αποτρέπει σε πολλές περιπτώσεις τα άτομα να προβούν σε εξέταση -είτε προληπτικά είτε επειδή θεωρούν ότι έχουν εκτεθεί στον ιό- φοβούμενοι το στιγματισμό.
Ο κοινωνικός στιγματισμός που επιφέρει την περιθωριοποίηση και την κοινωνική απομόνωση δημιουργεί συναισθήματα απελπισίας, απόγνωσης και το φόβο της μοναξιάς. Παράλληλα, ο φόβος της απόρριψης από το κοινωνικό σύνολο, οι δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και η μη αποδοχή προκαλούν υπέρμετρο άγχος και ένα συνεχές αίσθημα ενοχών.
Κρίνεται απαραίτητο να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας σχετικά με τον ιό, τον τρόπο μετάδοσης, πρόληψης, αλλά και αντιμετώπισης προκειμένου να εξαλειφθεί το κοινωνικό στίγμα που επιβαρύνει τα άτομα που ζουν με τον ιό HIV αλλά και τα άτομα που εντάσσονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Συντάκτριες: Έφη Δρακάκη & Ελένη Νικολιδάκη
