Σε γενικές γραμμές, η έννοια του ευρωσκεπτικισμού αναφέρεται στην αμφισβήτηση των οφελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε. Ε.) και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πρόκειται για ένα δόγμα που ασκεί κριτική, αντίθεση και εναντίωση τόσο προς την Ε.Ε. όσο και την Ευρωζώνη.
Ο ευρωσκεπτικισμός δε φαίνεται να κάνει διακρίσεις όσον αφορά το πολιτικό φάσμα, καθώς τον συναντάμε εξίσου σε αριστερά και δεξιά κόμματα. Επίσης, δεν κάνει διακρίσεις ούτε ανάμεσα σε χώρες, καθώς όλες έχουν κάποια μορφή ευρωσκεπτικισμού στο εσωτερικό τους.
Οι βασικές απόψεις του ευρωσκεπτικισμού είναι ότι η Ένωση αποτελεί κύρια αιτία της υπονόμευσης της εθνικής κυριαρχίας, ότι υπάρχει έλλειψη δημοκρατίας, ότι προωθεί νεοφιλελεύθερες πολιτικές εις βάρος της εργατικής τάξης. Επιπλέον, θεωρείται ότι η γραφειοκρατία είναι σε υψηλά επίπεδα, η διαφάνεια και η λογοδοσία απουσιάζουν, ενώ υπάρχουν και οι απόψεις ότι προωθούν τις μεταναστευτικές ροές εις βάρος των Ευρωπαίων πολιτών.
Ιδεολογικά ο ευρωσκεπτικισμός μπορεί να έχει είτε μια ήπια είτε μια πιο σκληρή μορφή. Στην ήπια μορφή του, η χώρα δέχεται την ένταξή της στην Ε.Ε., αλλά διαφωνεί με τις πολιτικές που εφαρμόζονται μέσα σε αυτήν. Στην σκληρότερη μορφή, η χώρα δεν αποδέχεται την ένταξη στην Ε.Ε. και θα ήταν προτιμότερη η αποχώρηση από αυτήν.
Σε αρκετούς μπορεί η εν λόγω ιδεολογία να μοιάζει ως καινούριο φαινόμενο, ωστόσο, στην πραγματικότητα, υπήρχε ήδη από την αρχή της Κοινότητας. Η ορολογία εμφανίστηκε από την βρετανική εφημερίδα “Times” το 1985, ενώ αργότερα την ενίσχυσε η Margaret Thatcher τονίζοντας πως “ο περιορισμός του κράτους στην Βρετανία δεν έγινε, για να αντικατασταθεί από ένα Ευρωπαϊκό υπερ-κράτος” .
Αρχικά, οι χώρες του Βορρά ήταν εκείνες που υποστήριζαν ευρωσκεπτικιστικές τάσεις, διότι οι χώρες του Νότου είχαν περισσότερο ανάγκη τα οφέλη της Ε.Ε. Όμως, μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση οι τάσεις αυτές μετακυλήστηκαν προς τις χώρες του Νότου, καθώς ήρθαν αντιμέτωπες με το σκληρό πρόσωπο της κρίσης και κατ’ επέκταση της λιτότητας που προώθησε η Ευρώπη ως αντίδοτο της κρίσης.
Συμπερασματικά, ο ευρωσκεπτικισμός φαίνεται να παρουσιάζει άνοδο όσο η Ένωση αδυνατεί να δώσει λύση στα προβλήματα των πολιτών της. Βασικά προβλήματα προς επίλυση θεωρούνται η ανεργία, η ασφάλεια, το μεταναστευτικό, η λήψη αποφάσεων. Επιπρόσθετα, αρκετά προβλήματα παρουσιάζονται και στα διάφορα θεσμικά όργανα της Ένωσης, δίνοντας κίνητρα για αμφισβήτησή της.
Επιμέλεια κειμένου: Ευγενία Κελαράκου
Πηγές: