Αν ανατρέξει κανείς σε διάφορα βιβλία και συγγράμματα οικονομικών, ένας συνηθισμένος ορισμός του χρήματος είναι ο εξής : «χρήμα είναι ένα περιουσιακό στοιχείο το οποίο είναι ευρέως αποδεκτό ως μέσο πληρωμών π.χ. μετρητά, τρεχούμενος λογαριασμός κτλπ… Επίσης χρησιμοποιείται και ως μέτρο αξιών, μέσο συναλλαγών και μέσο αποθησαυρισμού… ». Αυτό που παρατηρούμε επίσης είναι ότι κάθε χώρα έχει το δικό της νόμισμα με ξεχωριστή αξία το καθένα (π.χ. ευρώ, δολάριο, γιέν κλπ). Αν κοιτάξουμε το χρήμα ιστορικά, στην αρχή οι άνθρωποι αντάλλασσαν προϊόντα μεταξύ τους. Αργότερα άρχισαν να δημιουργούν διάφορα είδη χρήματος, από πέτρες και κοχύλια, μέχρι χρυσό, ασήμι και τσιγάρα. Στη σύγχρονη εποχή, αυτά που χρησιμοποιούμε ως χρήμα είναι κυρίως χαρτονομίσματα, κέρματα και τελευταία πλαστικό χρήμα όπως πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εφευρεθεί και άλλα μέσα που λειτουργούν ως χρήμα με τη διαφορά ότι δεν είναι τόσο άμεσα ή ευκολα ρευστοποιήσμα όπως το χρήμα. Τέτοια είναι τα ομόλογα, μετοχές κ.α.
Ας το σκεφτούμε λίγο πιο λογικά! Το χρήμα είναι ένα χαρτί το οποίο πιστεύουμε ότι έχει κάποια αξία (δεν είναι τυχαίο που η λέξη νόμισμα, ετοιμολογικά βγαίνει από το ρήμα νομίζω). Όπως στα παλαιότερα χρόνια αντάλλασσαν αγαθά, πέτρες, χρυσό κ.α. έτσι και σήμερα ανταλλάζουμε χαρτί για να πάρουμε αγαθά ή υπηρεσίες. Όταν ο κόσμος παύει να θεωρεί ότι αυτό το χαρτί έχει κάποια αξία, τότε αρχίζει να χάνεται η αξία του χρήματος! Για παράδειγμα, μετά την ανακοίνωση του Brexit (έξοδος της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε.) είδαμε πως η στερλίνα άρχισε να χάνει την αξία της, ενώ αντίθετα τα άλλα νομίσματα όπως π.χ. δολάριο, ευρώ άρχισαν να αυξάνουν την αξία τους σε σχέση με τη στερλίνα. Αυτό έγινε διότι ο βρετανικός λαός (κυρίως επενδυτές) φοβήθηκε ότι πιθανώς δεν θα έχει το ίδιο αντίκρισμα το νόμισμά τους παγκοσμίως και ότι ενδεχομένως θα παρουσιαστούν και άλλα προβλήματα λόγω της αβεβαιότητας.
Επιπλέον, αν δουμε τα σκάνδαλα, την απληστία, τους «οικονομικούς πολέμους», ή ακόμη και την ίδια την ευχαρίστηση που μας προκαλεί το χρήμα, τότε κάτι λείπει από τους ορισμούς που δίνουν τα εγχειρίδια. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που άνθρωποι έχουν αυτοκτονήσει επειδή έχασαν μέρος της περιουσίας τους, έπεσε η αξία των μετοχών τους ή πολύ απλά επειδή έχασαν τη δουλειά τους (που τους προσφέρει χρήμα). Άλλοι, με την απόκτηση χρημάτων, αλλάζουν την συμπεριφορά τους, τις συνήθειές τους, ακόμη και την νοοτροπία τους. Αυτό που φαίνεται είναι ότι το χρήμα μοιάζει με μια οντότητα που τελείως σιωπηρά είναι ικανό να μας αλλάξει την ψυχολογία, να δίνουμε μάχη για να το αποκτήσουμε, όταν έχουμε επάρκεια να μην μας φτάνει και εν τέλει να διευθύνει και να κατευθύνει τις μάζες.
Άρα, τι είναι τελικά το χρήμα;
Πηγές:
Μακροοικονομική, 2010, (Andrew B. Abel, Ben S. Bernanke, Dean Croushore)
