Είναι συχνό το φαινόμενο να ακούμε συνεχώς οικονομικές έννοιες και λέξεις, που πολλοί είτε δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνουν και τις αγνοούν, είτε τις κατανοούν με λανθασμένο τρόπο. Πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιούν ένα πλούσιο «οικονομικό λεξιλόγιο», είτε από άγνοια, είτε σκόπιμα, προκειμένου να ενημερώσουν ή να μπερδέψουν τον τελικό αποδέκτη. Η ερώτηση, λοιπόν, είναι απλή! Αν δεν είστε οικονομολόγος (ή ακόμα κι αν είστε), υπάρχει διαφορά στις έννοιες οικονομική ανάπτυξη και οικονομική μεγέθυνση;
Κατ’ αρχάς, πρόκειται για δύο έννοιες που τις ακούσαμε αρκετά μετά την έναρξη της κρίσης στην Ελλάδα και, ενώ μοιάζουν μεταξύ τους, έχουν κάποιες σημαντικές διαφορές. Ως οικονομική μεγέθυνση ορίζεται η διεύρυνση της οικονομικής δραστηριότητας μιας χώρας, που σημαίνει (θετική) ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ ανά έτος. Με πιο απλά λόγια, σημαίνει να αυξάνεται η «πίτα» της χώρας και τίποτα παραπάνω. Έτσι, αφού μας ενδιαφέρει να αυξάνεται μόνο η «πίτα», πρόκειται για έναν ποσοτικό δείκτη.
Από την άλλη πλευρά, η οικονομική ανάπτυξη είναι κάτι ευρύτερο, μια δυναμική διαδικασία. Έχει ως απώτερο σκοπό, να βελτιώσει τόσο την κοινωνική συνοχή, όσο και την κοινωνική ευημερία μιας χώρας, αφού πρώτα προηγηθούν κάποιες σημαντικές αλλαγές στο εσωτερικό της. Οι αλλαγές που πρέπει να πραγματοποιηθούν έχουν οικονομικό, κοινωνικό, τεχνολογικό και περιβαλλοντικό χαρακτήρα. Ενδεικτικά, απαιτείται η μείωση φτώχειας και ανισότητας, προστασία του περιβάλλοντος και ελάττωση της επιβάρυνσής του, εκσυγχρονισμός συστημάτων, προσέλκυση των πόρων σε πιο παραγωγικούς τομείς κλπ. Αν δεν πραγματοποιηθούν αυτές οι αλλαγές, τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για ανάπτυξη. Επομένως, αφού η ανάπτυξη είναι μια πολυδιάστατη διαδικασία, αποτελεί και έναν ποιοτικό δείκτη!
Για να ξεκαθαριστεί η κατάσταση, ας ρίξουμε μια ματιά στο επόμενο παράδειγμα. Η Λιβύη είναι μια χώρα εξαρτώμενη από το πετρέλαιο. Σαν χώρα, παρατηρήθηκαν χρονιές που το ΑΕΠ της είχε τρομερούς ρυθμούς ανόδου. Ωστόσο, η άνοδος είχε σχέση με ξένες εταιρείες που χρησιμοποίησαν το δικό τους εργατικό δυναμικό, προκειμένου να παραχθεί ένα προϊόν που προορίζεται κυρίως για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Δεν φαίνεται να έκανε κάτι σημαντικό το κράτος της Λιβύης ή οι πολίτες της, προκειμένου να επέλθει αυτή η άνοδος του εισοδήματος. Άρα, σε αυτή την περίπτωση δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ανάπτυξη, παρά μόνο για μεγέθυνση!
Συμπερασματικά, η μεγέθυνση είναι αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την ανάπτυξη. Όπως είδαμε από τα παραπάνω, στην ανάπτυξη πρέπει να συμμετέχει η κοινωνία προκειμένου να αυξηθεί το εισόδημα και η παραγωγή της χώρας και κατ’ επέκταση να επωφελείται και η ίδια τα οφέλη της ανάπτυξης. Στην μεγέθυνση, υπάρχει περίπτωση να επωφελείται μόνο ένα μικρό κομμάτι του πληθυσμού και μας ενδιαφέρει απλά να αυξάνεται η παραγωγή και το εισόδημα της χώρας, δίχως να εστιάζεται η προσοχή σε λεπτομέρειες όπως η προέλευση των επενδύσεων ή της παραγωγής.
Πηγές:
«Οικονομική της ανάπτυξης» ,Gillis-Perkins-Roemer-Snodgrass, 2011
http://old.eis.pspa.uoa.gr/econ/growth.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_Libya
Εικόνες: GotCredit
