Στο σημερινό συνεχώς εξελισσόμενο οικονομικό και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον εμφανίζονται κατά καιρούς προτάσεις, περιπτώσεις (είτε με υπόσταση είτε ως φούσκες) καθώς και τάσεις προς επένδυση των χρημάτων. Τον τελευταίο καιρό έχει εμφανιστεί, μέσα από τα κρυπτονομίσματα και πάλι, τα λεγόμενα smart contracts. Ας τα γνωρίσουμε…
Η «δημιουργία» τους
Οι έξυπνες συμβάσεις προτάθηκαν για πρώτη φορά το 1994 από τον Αμερικανό επιστήμονα πληροφορικής Nick Szabo, ο οποίος εφηύρε το 1998 ένα εικονικό νόμισμα που ονομάζεται “Bit Gold”, 10 χρόνια πριν από την εφεύρεση του Bitcoin. Στην πραγματικότητα, ο Szabo φημολογείται ότι είναι ο πραγματικός Satoshi Nakamoto, ο ανώνυμος εφευρέτης του Bitcoin, κάτι όμως που έχει αρνηθεί. Ο Szabo όρισε τα έξυπνα συμβόλαια ως πρωτόκολλα ηλεκτρονικών συναλλαγών που εκτελούν όρους μιας σύμβασης.
Ήθελε να επεκτείνει τη λειτουργικότητα των ηλεκτρονικών μεθόδων συναλλαγών, όπως το POS (σημείο πώλησης), στην ψηφιακή σφαίρα. Στο έγγραφό του, ο Szabo πρότεινε επίσης την εκτέλεση σύμβασης για συνθετικά περιουσιακά στοιχεία, όπως τα παράγωγα και τα ομόλογα. Ο Szabo έγραψε: “Οι νέοι αυτοί τίτλοι σχηματίζονται με το συνδυασμό των τίτλων (όπως τα ομόλογα) και των παραγώγων (options and futures) με μεγάλη ποικιλία τρόπων λόγω της ηλεκτρονικής ανάλυσης αυτών των πολύπλοκων δομών διάρκειας” .
Τι είναι ένα «έξυπνο συμβόλαιο»;
Θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως συμβάσεις «αυτοελέγχου» με τους όρους της συμφωνίας μεταξύ αγοραστή και πωλητή να γράφονται απευθείας σε γραμμές κώδικα. Ο κώδικας και οι συμφωνίες που περιέχονται σε αυτό υφίστανται σε ένα κατανεμημένο, αποκεντρωμένο δίκτυο αποκλεισμού, το γνωστό μας blockchain.
Ο κώδικας που δημιουργείται για κάθε smart contract περιλαμβάνει όλους τους όρους και τις προϋποθέσεις που έχουν συμφωνηθεί από τα μέρη και οι πληροφορίες σχετικά με την ίδια τη συναλλαγή καταγράφονται σε ένα blockchain, δηλαδή ένα αποκεντρωμένο, κατανεμημένο, δημόσιο βιβλίο ή αναλυτικό καθολικό, αν μιλούσαμε λογιστικά.
Ας δούμε τη λειτουργία τους μέσα από ένα παράδειγμα.
Έστω ότι κάποιος ενδιαφέρεται να πουλήσει (για διαφόρους λόγους) ένα ακίνητο περιουσιακό στοιχείο. Η διαδικασία περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό γραφειοκρατικών ενεργειών, σε ορισμένες περιπτώσεις συναντήσεις με τους επίδοξους αγοραστές και ενδεχόμενους κινδύνους στην περίπτωση πώλησης κ.λπ. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να επιλέγουμε έναν γενικότερο και περισσότερο έμπειρο διαχειριστή ή μεσάζοντα, ο οποίος θα ασχοληθεί με όλα αυτά επιβλέποντας τη συμφωνία μέχρι τέλους. Επιπλέον, ο εκάστοτε αγοραστής του ακινήτου παρέχει μια υπηρεσία μεσεγγύησης, η οποία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε τέτοιες συναλλαγές, καθώς τα σχετικά ποσά είναι συνήθως αρκετά μεγάλα και δεν υπάρχει απόλυτη εμπιστοσύνη μεταξύ των συναλλασσομένων παρά μόνο μέσω εγγυήσεων. Παρόλα αυτά, μετά την επιτυχημένη συμφωνία, οι πωλητές και οι αντιπρόσωποι του αγοραστή μοιράζονται ένα ποσοστό επί της τιμής πώλησης ως προμήθειά τους. Αυτό ισοδυναμεί με μία σημαντική οικονομική απώλεια για τον πωλητή.
Εδώ έρχονται τα smart contracts. Οι έξυπνες συμβάσεις λειτουργούν με βάση την αρχή «Αν-Τότε», κάτι που σημαίνει ότι η ιδιοκτησία του ακινήτου θα μεταβιβαστεί στον αγοραστή μόνο όταν το συμφωνηθέν ποσό χρημάτων αποστέλλεται στο προβλεπόμενο σύστημα. Επίσης, λειτουργούν ως υπηρεσίες μεσεγγύησης, πράγμα που σημαίνει ότι τόσο το χρήμα όσο και το δικαίωμα κυριότητας θα αποθηκευτούν στο σύστημα και θα διανεμηθούν στα συμμετέχοντα μέρη ακριβώς την ίδια στιγμή. Επιπλέον, η συναλλαγή γίνεται επί της ουσίας υπό την «επίβλεψη» εκατοντάδων ανθρώπων που συμμετέχουν στο δίκτυο οπότε εξασφαλίζεται η άψογη παράδοση. Δεδομένου ότι η εμπιστοσύνη μεταξύ των μερών δεν αποτελεί πλέον ζήτημα, δεν υπάρχει λόγος ύπαρξης ενός διαχειριστή ή μεσάζοντα. Όλες οι λειτουργίες που θα επιτελούσε ο μεσάζων μπορούν να «προγραμματιστούν» βάσει κώδικα του smart contract εκ των προτέρων, ενώ παράλληλα εξοικονομεί τόσο για τον πωλητή όσο και για τον αγοραστή σημαντικά ποσά.
Εφαρμογή ακόμη σε βρεφικό στάδιο
Τα smart contracts μπορούν να έχουν εφαρμογή σε πολλούς τομείς που υπάρχουν μεσάζοντες. Ενδεχομένως θα μπορούσαν να διευκολύνουν την ανταλλαγή χρημάτων, περιουσίας και οτιδήποτε άλλο μεγάλης αξίας, διασφαλίζοντας διαφάνεια και χωρίς τις υπηρεσίες και τις συνοδευτικές χρεώσεις ενός μεσάζοντα, δημιουργώντας και το αίσθημα εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο συμβαλλόμενων μερών.
Βέβαια, για να φτάσουμε σε κάτι τέτοιο, θα πρέπει και τα ίδια να εμπνέουν με την αξιοπιστία τους προκειμένου να μην οδηγηθούμε σε τυχόν παρατυπίες ή φούσκες ή πλάνη. Οτιδήποτε νέο απαιτεί πρώτα να αποδείξει τη λειτουργικότητά του, την αξιοπιστία του και μετά να χρησιμοποιηθεί. Γι’ αυτό ακόμα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο όπου συνήθως εμπλέκονται και ασχολούνται ειδικοί. Ίδωμεν…
Πηγές:
Hazard & Haapio (2017), Wise Contracts: Smart Contracts that work for people an machines,https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2925871. Τελευταία πρόσβαση 03-09-2019.
Schrepel (2019), Collusion by Blockchain and Smart Contracts, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3315182. Τελευταία πρόσβαση 03-09-2019.
Catchlove (2017), Smart Contracts: A New Era of Contract Use, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3090226. Τελευταία πρόσβαση 03-09-2019.
Perugini & Dal Checco (2015), Smart Contracts: A Preliminary Evaluation, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2729548. Τελευταία πρόσβαση 03-09-2019.
