Ποια είναι τα πιο γνωστά είδη επενδυτικής απάτης;
Το «Ponzi scheme» είναι μια επένδυση-απάτη που υπόσχεται στους επενδυτές υψηλές αποδόσεις με σχεδόν μηδενικό ρίσκο, κάτι που φαίνεται ελκυστικό με μια πρώτη ματιά για τους επενδυτές.
Η λογική ενός «Ponzi scheme» είναι απλή. Καταρχάς, υπάρχει κάποιος «απατεώνας»-επενδυτής ο οποίος προσπαθεί να πάρει με το μέρος του διάφορους επενδυτές και να τους πείσει να κάνουν μια επένδυση-απάτη που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Η επένδυση-απάτη μπορεί να είναι κάποια υποσχόμενη εταιρεία ή κάποιο επενδυτικό περιουσιακό στοιχείο. Έτσι, ο «απατεώνας»-επενδυτής προωθώντας μια τέτοια επένδυση καταφέρνει και βρίσκει υποψήφιους επενδυτές, οι οποίοι πιστεύουν στη συγκεκριμένη επένδυση-απάτη.
Πώς κερδίζει τελικά ένα «απατεώνας»-επενδυτής και κατ’ επέκταση οι υπόλοιποι επενδυτές που τον πίστεψαν; Η απάντηση είναι και εδώ απλή. Ο «απατεώνας»- επενδυτής αποκτώντας φήμη για τις «πρωτότυπες και καινοτόμες τεχνικές» του βρίσκει συνεχώς νέους επενδυτές που είναι πρόθυμοι να χρηματοδοτήσουν την επένδυση-απάτη και με αυτόν τον τρόπο βρίσκει τα απαραίτητα χρήματα να πληρώσει τόσο τους παλιότερους επενδυτές που είχαν επενδύσει, αλλά και να κρατήσει χρήματα για τον εαυτό του! Με απλά λόγια, πρόκειται για μια συνεχή αναδιανομή εισοδήματος, από τους νεότερους στους παλιότερους επενδυτές.
Το λεγόμενο «Pyramid scheme» έχει αρκετές ομοιότητες με το παραπάνω και ίσως μοιάζει να είναι το ίδιο στην αρχή. Πρόκειται για μια παράνομη επένδυση που στηρίζεται σε ιεραρχική δομή, την λεγόμενη «πυραμίδα». Και σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει κάποιος αρχικός «απατεώνας»-επενδυτής που υπόσχεται υψηλές αποδόσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα. Στην ουσία, ούτε εδώ υπάρχει πραγματική επένδυση. Το βασικό σχέδιο του «Pyramid scheme» είναι να προσελκύσει συνεχώς νέους πελάτες, οι οποίοι με τη σειρά τους θα χρηματοδοτούν τους προηγούμενους, σχηματίζοντας με αυτόν τον τρόπο μια πυραμίδα. Γενικά, όσοι βρίσκονται στη βάση της χρηματοδοτούν τους αμέσως ανώτερους στην πυραμίδα και αυτή η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι να μην υπάρχουν άλλοι υποψήφιοι πελάτες, οπότε καταρρέει και η πυραμίδα.
Τις τακτικές του «Pyramid scheme» τις συναντάμε κυρίως σε διαφημίσεις στο διαδίκτυο, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε βίντεο του YouTube και γενικά στο πολυεπίπεδο μάρκετινγκ. Επειδή όμως το «Pyramid scheme» βασίζεται, όπως καταλάβατε, κυρίως στην προσέλκυση όλο και περισσότερων νέων πελατών, με μαθηματική ακρίβεια κάποια στιγμή θα καταρρεύσει.
Βασικά χαρακτηριστικά της επενδυτικής απάτης
Παρακάτω παρουσιάζεται ένας πίνακας με τα βασικά χαρακτηριστικά της επενδυτικής απάτης προκειμένου να κατανοήσουμε τις βασικές διαφορές τους:
Ιστορίες Ponzi scheme
Το όνομα «Ponzi scheme» προήλθε από τον Ιταλό Charles Ponzi ο οποίος ξεκίνησε το 1919 ένα είδος κερδοσκοπίας από κάποια γραμματόσημα της εποχής του. Ενώ μια τραπεζική κατάθεση είχε ετήσιο επιτόκιο γύρω στο 5%, ο Charles Ponzi υποσχόταν αποδόσεις 50% μέσα σε 45 ημέρες ή την πιο παράλογη απόδοση 100% σε 90 μέρες (δηλαδή διπλασίαζε τα χρήματα που είχες επενδύσει μέσα σε 90 μέρες). Έτσι, κατάφερε να προσελκύσει χιλιάδες άτομα πληρώνοντας τους αρχικούς επενδυτές μέσω των νεότερων επενδυτών. Η απάτη αυτή διήρκησε έως το 1920, όταν έγινε έρευνα στην εταιρεία του, Securities Exchange Company.
Ο Bernard Madoff θεωρείται ότι ήταν ο άνθρωπος που κατάφερε να κάνει με τεράστια επιτυχία το μεγαλύτερο «Ponzi scheme» στην ιστορία. Ως χρηματιστής και χρηματοοικονομικός σύμβουλος, κατάφερε να εξαπατήσει τους πελάτες του, πραγματοποιώντας μια απάτη για τουλάχιστον 17 χρόνια, με το μέγεθος της απάτης να είναι πάνω από 60 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου 65 δισεκατομμύρια δολάρια σύμφωνα με 4800 λογαριασμούς πελατών του). Το 2009 όμως η μεγάλη απάτη έλαβε τέλος και ο Madoff καταδικάστηκε σε 150 χρόνια φυλάκισης.
Ολοκληρώνοντας, εντύπωση και πολλές σκέψεις προκαλεί η άποψη ότι ολόκληρο το οικονομικό σύστημα είναι ένα «Ponzi scheme». Η συγκεκριμένη άποψη βασίζεται στην ίδια την λειτουργία μιας οικονομίας, καθώς η κάθε οικονομία αναγκάζεται να δημιουργήσει χρέος, απορροφώντας το πλεόνασμα που έχει δημιουργήσει μια άλλη οικονομία. Αυτό γίνεται για προφανή λόγο, δηλαδή να τονωθεί η κατανάλωση και να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της η οικονομία. Αν δεν στηριχθεί η συγκεκριμένη διαδικασία και δεν αναχρηματοδοτείται, τότε η οικονομία καταρρέει!
Πηγές:
Δικτυογραφία:
https://www.sec.gov/fast-answers/answersponzihtm.html
https://www.investopedia.com/terms/p/pyramidscheme.asp
https://www.investor.gov/investing-basics/avoiding-fraud/types-fraud/pyramid-scheme
https://www.investopedia.com/terms/p/ponzischeme.asp
