Η Ψυχολογία είναι η επιστημονική μελέτη του νου και της συμπεριφοράς. Ο νους αφορά την ιδιωτική, εσωτερική μας εμπειρία, η οποία αποτελείται από αντιλήψεις, σκέψεις, αναμνήσεις και συναισθήματα. Η συμπεριφορά αφορά τις πράξεις μας που μπορούν να γίνουν αντικείμενο παρατήρησης, τις ενέργειες που κάνουμε στον κόσμο, μόνοι ή με άλλους.
Ο ψυχολόγος έχει ευρύ φάσμα επαγγελματικών δυνατοτήτων, καθώς η ψυχολογία αποτελείται από πολλά επιστημονικά πεδία. Το κάθε πεδίο εξετάζει τα ψυχολογικά προβλήματα ή τις ανησυχίες από διαφορετική οπτική γωνία. Όμως, ο κοινός παράγοντας όλων των κλάδων είναι η παρατήρηση, η επεξήγηση και η αλλαγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Έτσι, η Ψυχολογία μπορεί να θεωρηθεί ως μία διεθνή κοινότητα επαγγελματιών, αφιερωμένη στην πρόοδο της επιστημονικής γνώσης, στην βοήθεια των ανθρώπων με ψυχολογικά προβλήματα και διαταραχές, και στην προσπάθεια προαγωγής της ποιότητας ζωής στην εργασία, την οικογένεια, το σχολείο και σε άλλες καθημερινές δραστηριότητες.
Παρακάτω θα παρουσιαστούν με συντομία οι πιο γνωστές ειδικότητες.
Νευροψυχολογία / Βιολογική Ψυχολογία
Επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος, οι νευρώνες και το νευρικό σύστημα επηρεάζουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές, αλλά και πώς η συμπεριφορά με τη σειρά της μεταβάλλει τις δομές και τις δραστηριότητες του εγκεφάλου. Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ εγκεφάλου και συμπεριφοράς είναι αμοιβαίες. Για το πεδίο αυτό απαιτούνται γνώσεις ψυχολογίας, πειραματικής ψυχολογίας, βιολογίας, νευροεπιστήμης και γνωστικής ψυχολογίας. Οι νευροψυχολόγοι συχνά μελετούν τον τρόπο με τον οποίο οι εγκεφαλικοί τραυματισμοί, οι εκφυλιστικές παθήσεις και οι εγκεφαλικές βλάβες επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Γνωστική Ψυχολογία
Επικεντρώνεται στο πώς οι άνθρωποι σκέφτονται, μαθαίνουν και θυμούνται. Οι ψυχολόγοι που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα συχνά μελετούν τον τρόπο με τον οποίο ο ανθρώπινος εγκέφαλος δέχεται, επεξεργάζεται και οργανώνει τις πληροφορίες που λαμβάνει από το εξωτερικό περιβάλλον, μέσω των αισθήσεων. Δίνουν έμφαση στις νοητικές διεργασίες και μελετούν έννοιες όπως η αντίληψη, το κίνητρο, το συναίσθημα, η συγκίνηση, η γλώσσα, η μάθηση, η μνήμη, η προσοχή, η συνείδηση, η λήψη αποφάσεων και η επίλυση προβλημάτων. Οι γνωστικοί ψυχολόγοι χρησιμοποιούν το μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών, για να περιγράψουν τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου υποδηλώνοντας ότι αποθηκεύει και επεξεργάζεται τις πληροφορίες σαν έναν υπολογιστή.
Κλινική ψυχολογία / Ψυχοπαθολογία
Ασχολείται με την παρατήρηση, αξιολόγηση και θεραπεία μιας ευρείας ποικιλίας ψυχολογικών διαταραχών και ψυχικών ασθενειών (άγχος, κατάθλιψη, ψυχοσωματικά συμπτώματα, διαταραχές κατάχρησης αλκοόλ ή άλλων ουσιών, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, οικογενειακά προβλήματα κ.λπ.). Ο κλινικός ψυχολόγος είναι πιο κοντά στην στερεότυπη εικόνα του ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή που στοχεύει στην ανακούφιση των ψυχολογικών προβλημάτων και στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων. Οι περισσότεροι εργάζονται σε ιδιωτικά γραφεία, αλλά πολλοί είναι διδάσκοντες σε πανεπιστήμια και κολέγια. Άλλοι εργάζονται σε νοσοκομειακές εγκαταστάσεις, ψυχιατρεία ή κλινικές ψυχικής υγείας ως μέρος μιας συλλογικής ομάδας που περιλαμβάνει γιατρούς, ψυχιάτρους και άλλους επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Συμβουλευτική Ψυχολογία
Ταυτίζεται με την κλινική ψυχολογία, αλλά ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται είναι αυτός που βρίσκεται μέσα στα ευρύτερα πλαίσια του μέσου όρου. Ο συμβουλευτικός ψυχολόγος μπορεί να βελτιώσει την διαπροσωπική επικοινωνία, την κοινωνική και συναισθηματική υγεία και να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες για την υγεία, την εργασία, την οικογένεια. Έχει ως σκοπό να στηρίζει, να ενδυναμώνει και τελικά να δίνει κάποιες λύσεις για διάφορα θέματα (άγχος, πένθος, δυσπροσαρμογή σε νέο περιβάλλον, οικογενειακά προβλήματα ομαλής συμβίωσης ή σεξουαλικά προβλήματα). Με την βοήθεια του ψυχολόγου το άτομο θα καταφέρει να δει το πρόβλημά του από άλλη οπτική γωνία και να ανακαλύψει μόνο του την καταλληλότερη λύση.
Ψυχολογία της Υγείας
Επικεντρώνεται στο πώς η βιολογία, η ψυχολογία, η συμπεριφορά και οι κοινωνικοί παράγοντες επηρεάζουν την υγεία και την ασθένεια. Εναλλακτικά, ονομάζεται ιατρική ψυχολογία. Οι ψυχολόγοι της υγείας ενδιαφέρονται για την βελτίωση της υγείας, προωθούν τις υγιείς συμπεριφορές και εργάζονται στην πρόληψη και θεραπεία ασθενειών. Ενδιαφέρονται για την ομαλή προσαρμογή των ατόμων σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα και στηρίζουν ασθενείς με βαριές και τερματικές ασθένειες (AIDS, καρκίνος). Ασχολούνται, επίσης, με θέματα διαχείρισης του βάρους, της διακοπής του καπνίσματος και της διαχείρισης του στρες. Κάποιοι βοηθούν στον σχεδιασμό προγραμμάτων πρόληψης, αναλαμβάνουν την διεξαγωγή ενημερωτικών σεμιναρίων για ασθένειες, ενώ άλλοι εργάζονται εντός της κυβέρνησης για την βελτίωση των πολιτικών υγείας.
Αναπτυξιακή Ψυχολογία
Επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλλάζουν και αναπτύσσονται στην διάρκεια της ζωής τους. Μελετά την σωματική και κοινωνική ανάπτυξη, τις συναισθηματικές και γνωστικές αλλαγές των ανθρώπων. Ασχολείται με τις ψυχολογικές και κοινωνικές ανάγκες, την νευρολογική ανάπτυξη, αλλά και την συμπεριφορά του ατόμου από την στιγμή της σύλληψης και την εμβρυακή κατάσταση έως και τον θάνατό του. Επειδή το φάσμα εστίασης είναι αρκετά μεγάλο, συνήθως οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι ειδικεύονται σε μια συγκεκριμένη ηλικία (παιδιά, έφηβοι, νέοι ενήλικες, ενήλικες, τρίτη ηλικία). Εργάζονται σε ειδικευμένα κέντρα φροντίδας, ενώ σε ακαδημαϊκό επίπεδο ερευνούν τις διάφορες θεωρίες που έχουν διαμορφωθεί και τις εμπλουτίζουν με νέα αποτελέσματα.
Εργασιακή / Οργανωτική Ψυχολογία
Επικεντρώνεται στον εργασιακό πληθυσμό και το περιβάλλον του και προσπαθεί να αλλάξει τις συνθήκες και τους όρους εργασίας προς όφελος του εργαζόμενου και του εργοδότη. Με αλλαγές στον χώρο, στους όρους μισθοδοσίας, στις σχέσεις μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου και στον τρόπο παραγωγής εργασίας έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να αυξηθεί τόσο η αυτοεκτίμηση και η ευχαρίστηση του εργαζόμενου ως αποτέλεσμα της δουλειάς του, όσο και τα κέρδη της εταιρείας. Οι οργανωτικοί ψυχολόγοι είναι δυνατόν να έχουν λόγο στην τοποθέτηση προσωπικού στα κατάλληλα τμήματα, με την βοήθεια σταθμισμένων και έγκυρων τεστ.
Εγκληματολογική / Δικαστική Ψυχολογία
Οι δικαστικοί ψυχολόγοι εφαρμόζουν τις ψυχολογικές αρχές στα νομικά ζητήματα. Ασχολούνται με την μελέτη της εγκληματικής/παραβατικής συμπεριφοράς. Αναλαμβάνουν να παρέχουν μαρτυρίες σε δικαστικές υποθέσεις, να αξιολογούν τα παιδιά με υποψία κακομεταχείρισης, να τα προετοιμάζουν για κατάθεση και να αξιολογούν την πνευματική ικανότητα των εγκληματιών/υπόπτων. Απασχολούνται κυρίως στην αστυνομία, καθώς με τις γνώσεις τους είναι σε θέση να βοηθήσουν είτε στον εντοπισμό κάποιου εγκληματία, είτε στην ανάπτυξη καλύτερων μεθόδων για την μείωση της εγκληματικότητας. Επιπλέον, μπορούν να απασχολούνται στα σωφρονιστικά καταστήματα, βοηθώντας στην ανάπτυξη ενός καλύτερου και με λιγότερες εντάσεις κλίματος, αλλά και στον ουσιαστικό σωφρονισμό των κρατουμένων.
Εκπαιδευτική / Σχολική Ψυχολογία
Ασχολείται με τα εκπαιδευτικά θέματα και τις ανησυχίες των μαθητών στα σχολεία. Εξετάζονται θέματα, όπως οι μαθησιακές δυσκολίες, το ταλέντο, η εκπαιδευτική διαδικασία και οι ατομικές διαφορές στην μάθηση. Οι περισσότεροι σχολικοί ψυχολόγοι εργάζονται στην πρωτοβάθμια και στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και βοηθούν τα παιδιά στην αποτελεσματική ακαδημαϊκή, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη. Συνεργάζονται, επίσης, με δασκάλους και γονείς με σκοπό την δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος μάθησης.
Κοινωνική ψυχολογία
Επιδιώκει να εξηγήσει τον τρόπο με τον οποίο το κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζει την ατομική συμπεριφορά και εξετάζει θέματα, όπως η συμπεριφορά των ομάδων, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, η ηγεσία, η συμμόρφωση, η επιθετικότητα, οι προκαταλήψεις, η μη λεκτική επικοινωνία. Μια υποκατηγορία είναι ο κλάδος της Διαπολιτισμικής Ψυχολογίας που εξετάζει πώς οι πολιτιστικοί παράγοντες επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και ερευνάται, γιατί η συμπεριφορά διαφέρει μεταξύ των πολιτισμών σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αθλητική Ψυχολογία
Μελετά τον τρόπο με τον οποίο η ψυχολογία επηρεάζει τον αθλητισμό, τις αθλητικές επιδόσεις, και την σωματική άσκηση. Ορισμένοι αθλητικοί ψυχολόγοι συνεργάζονται με επαγγελματίες αθλητές και προπονητές, για να βελτιώσουν την απόδοση και να αυξήσουν τα κίνητρα. Άλλοι χρησιμοποιούν την άσκηση και τον αθλητισμό, για να βελτιώσουν την ευημερία των ανθρώπων στην ζωή τους.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι κανένας κλάδος δεν είναι πιο σημαντικός από τον άλλον, καθώς ο καθένας συμβάλλει στην κατανόηση των ψυχολογικών παραγόντων που επηρεάζουν το ποιος είσαι, πώς συμπεριφέρεσαι και πώς σκέφτεσαι. Οι επαγγελματίες ψυχολόγοι σε όλους τους κλάδους μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους, να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή.
Δικτυογραφία:
https://www.verywellmind.com/major-branches-of-psychology-4139786
