Από τις εκδόσεις Γράφημα κυκλοφορεί το έργο του Παναγιώτη Χαρίτου «Η εκδίκηση της νυφίτσας». Αποκλειστικός καλεσμένος μας στο yourearticles.
-Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Γράφημα το νέο σας μυθιστόρημα «Η εκδίκηση της νυφίτσας». Πώς θα το περιγράφατε συνοπτικά;
Κάποιοι χαρακτηρίζουν την «εκδίκηση της νυφίτσας» ιστορικό μυθιστόρημα. Για μένα είναι μια από τις πολλές ιστορίες των Ρωμιών της Πόλης. Των Ελλήνων που ξεριζώθηκαν βασανιστικά από τις εστίες τους σε διάστημα μισού αιώνα. Από τη Μικρασιατική Καταστροφή ως και τις απελάσεις του 1964.
-Ποια είναι τα κίνητρα και οι στόχοι των βασικών ηρώων σας;
Κεντρική ηρωίδα είναι η «νενέ» Σουλτάνα, την ιστορία της οποίας βάζει στα χείλη της η συνώνυμη δισεγγόνα της. Με την αφήγησή της μας ταξιδεύει σε ένα μωσαϊκό ιστορικών γεγονότων, καθοριστικών για την τύχη της προγιαγιάς της και της οικογένειάς της. Η ίδια, εκπρόσωπος της τρίτης γενιάς προσφύγων, νιώθει το χρέος να καταθέσει την προσωπική της μαρτυρία για όσα είδε, άκουσε, βίωσε, με στόχο να διατηρήσει τη συλλογική μνήμη ζωντανή, αφού, όπως διατείνεται, «πάντα η ματιά κάθε γενιάς κάτι θ’ ανακαλύπτει, όποτε τυχαίνει στη χαραμάδα των συρταριών της να ρίξει το βλέμμα της».
-Τι πιστεύετε ότι θα αποκομίσει ως απόσταγμα ο αναγνώστης;
Να δει την εθνική ιστορία ως τμήμα της παγκόσμιας ιστορίας. Για τον νεαρό μάλιστα αναγνώστη, μια τέτοια ματιά λειτουργεί πολυπρισματικά στον χρόνο. Καταγράφεται ως αναγκαία διαδρομή , ως ταξίδι στοχασμού και πολυχρωμίας στη συλλογική μας ταυτότητα. Ως χρέος πάλι. Να παραδειγματιστεί από τις πράξεις των ανθρώπων. Να σεβαστεί την τέχνη της ζωής. Να αγαπήσει τον Άνθρωπο, τα δημιουργήματά του.
-Υπάρχουν όρια κανονικότητας (νορμάλ) στη ζωή και κυρίως στην τέχνη;
Αν με τον όρο «κανονικότητα» εννοούμε την ισορροπία μεταξύ προσωπικού και κοινωνικού «είναι», ναι, υπάρχουν όρια. Συμβίωσης, συνύπαρξης. Είναι τα όρια του συμβατικού κόσμου. Η τέχνη, ωστόσο, είναι υπερβατική. Δε γίνεται να μην είναι υπέρβαση η αληθινή Τέχνη. Αυτή που υπηρετεί την αισθητική, το ωραίο, το γνήσιο, το απαλλαγμένο από την ανθρώπινη και μόνο πνοή, αυτή που αγγίζει το Άλλο Φως.
-Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Δε θα το έλεγα ερέθισμα, ξέρετε. Περισσότερο ανάγκη. «Υπακοή» σε μια εσωτερική φωνή που έδειχνε από νωρίς νομοτελειακά τον δρόμο της αναζήτησης ενός βυθού. Με αντικλείδι τον υπαινιγμό εκφράστηκα ποιητικά. Λίγο αργότερα ανακάλυψα την πεζογραφία. Μου ταίριασε περισσότερο. Και ο υπαινικτικός λόγος έδωσε τη θέση του σε μια γλώσσα «θάλασσα ανοικτή», για να εκφράσω όσα ανολοκλήρωτα η καθημερινότητα ξεχνούσε να συμπληρώσει, όσα η πραγματικότητα άφηνε αιωρούμενα, ανεξιχνίαστα, ημιτελή στα χείλη των ανθρώπων. Κίνητρα, αίτια, αφορμές, συναισθήματα, επιθυμίες.
-Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στον ψηφιακή μας κόσμο; Πόσο επηρεάζεται από τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη;
Σπουδαίο. Στην αναγκαιότητα της σύγχρονης ψηφιακής εικόνας, η εικόνα της ανθρώπινης ψυχής προβάλλει απειλούμενη. Είναι αλήθεια, δε μου αρέσουν οι αφορισμοί. Παιδί μας η εξέλιξη και μεγαλώνει με την αγωγή που της δίνουμε. Αλλά αυτή η επιβολή του αισθητού στο νοητό με ανησυχεί. Αποδυναμώνει τον άνθρωπο, τον αιχμαλωτίζει. Ο ίδιος ο άνθρωπος συγκατατίθεται σε μια θεωρία χωρίς άσκηση. Καταπίνει βουλιμικά, ακόρεστα. Αυτοενεχυριάζεται. Η πολλά υποσχόμενη τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τα δεδομένα της εποχής, τη θέση του νοήμονος όντος. Ωστόσο το βιβλίο, για να επιστρέψουμε σ΄αυτό και την τέχνη που υπηρετεί, είναι μιαν ελπίδα. Επηρεάζεται, πράγματι, σε τέτοιες εξελίξεις, εντούτοις βρίσκει τον τρόπο, θαρρώ, να αποτυπώσει την αυθεντική έκφραση, την ανθρώπινη ανάγκη για βιώσιμη επικοινωνία.
-Ποιον ορισμό θα δίνατε στην έννοια της λογοτεχνίας;
Η λογοτεχνία είναι μια πράξη χειραφέτησης. Αντισυμβατική. Πράξη αυτογνωσίας. Απόπειρα, «τίναγμα του μέσα βίου έξω». Προσωπική και συνάμα κοινωνική. Πράξη πειθαρχημένη αλλά και βαθιά επαναστατική. Μια γέφυρα ανάγνωσης και δημιουργίας. Μια πορεία προς το όνειρο και το απόλυτο.
-Οι αναγνώστες στην χώρα μας μειώνονται αισθητά, γιατί θεωρείτε συμβαίνει αυτό και πώς το βιβλίο μπορεί να αναγεννηθεί;
Θα μου επιτρέψετε μια παρατήρηση. Όχι μόνο στη χώρα μας. Στη χώρα μας, ωστόσο, χρόνια τώρα το παιχνίδι της επιφάνειας σε πολλά επίπεδα ακυρώνει, πολεμά την αυθεντική έκφραση, εκχυδαΐζει το λαϊκό στοιχείο για να προσποριστεί τίτλους και φθηνό θέαμα. Το καλό βιβλίο, ενώ δεν έχει ανάγκη από τυμπανοκρουσίες, δυστυχώς αναγκάζεται να παλέψει και αυτό με το αυτονόητο. Είναι ανάγκη η κοινωνία να επιστρέψει στην γνήσια πολιτική της έκφραση, απαλλαγμένη από τον ξύλινο λόγο της σύγχρονης εκπαίδευσης, για να ασκηθεί, να πλησιάσει, να διακρίνει και εντέλει να εκτιμήσει εκείνον τον λόγο που ενσαρκώνει ιδέες, οράματα, αλήθειες.
-Ξεχωρίζετε κάποιους συγγραφείς τους οποίους θαυμάζετε και από τους οποίους έχετε επηρεαστεί;
Αγαπημένος Μίλαν Κούντερα και οι δικοί μας πεζογράφοι της γενιάς του τριάντα. Οι τελευταίοι άσκησαν μια ιδιότυπη γοητεία μέσα μου. Η ατμόσφαιρα, η αφήγηση, η δύναμη της εικόνας, η ψηλάφηση της ανθρώπινης ψυχής ήταν στοιχεία του ύφους τους που επηρέασαν βαθύτατα τη δική μου σκέψη και τον τρόπο έκφρασης.
-Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στην εποχή μας;
Είναι ανάγκη η Τέχνη να προτείνει τον δικό της ρεαλισμό. Αυτόν που θα κάνει τον άνθρωπο και την κοινωνία του να συνειδητοποιήσει ότι χρειάζεται να θεμελιώσει
έναν σύγχρονο Ουμανισμό. Μια τέτοια Ιδέα μοιάζει σήμερα χιμαιρική, ουτοπική, ανεδαφική. Αλλά την οφείλει για χάρη του μέλλοντος του, του μέλλοντός της. Ένα τέτοιο μέλλον είναι άραγε απαλλαγμένο από ρομαντισμούς; Αν ο άνθρωπος προσδοκά έστω και με μικρές πιθανότητες την ευτυχία του, αυτή δεν μπορεί να είναι χωρίς τον ύμνο του φυσικού, του συναισθήματος που συμπληρώνει την ύπαρξη του.
-Τι αγαπάτε, τι φοβάστε και τι έχετε χάσει στην ζωή;
Αγαπώ έναν περίπατο τον χειμώνα στο δάσος, μιαν αγκαλιά στην αμμουδιά το καλοκαίρι. Τις ενδιάμεσες εποχές κάνω τους απολογισμούς μου. Τι φοβάμαι; Την απώλεια της συνείδησης. Είναι η σύγχρονη μάστιγα κατά της ακεραιότητας μας, και αυτό δεν το θέλω. Μοιάζει να έχουμε κερδίσει τόσα πολλά και να τα χάνουμε στο τελευταίο γύρισμα της ρουλέτας. Από έπαρση, από υπέρμετρη φιλαυτία. Στη ζωή ό,τι χάνεται, το γλυκαίνει η μνήμη. Αυτή φοβάμαι για τις μελλοντικές απιστίες της.
-Υπάρχουν μελλοντικά συγγραφικά σχέδια;
Καιρό τώρα μπαινοβγαίνω στο εργαστήρι της σκέψης. Ελπίζω να συναντήσω την έμπνευση!
Θερμές ευχαριστίες
Παναγιώτης Χαρίτος
Η εκδίκηση της νυφίτσας – Παναγιώτης Χαρίτος: εδώ
Διαβάστε περισσότερες συνεντεύξεις και απόψεις για βιβλία: εδώ
