Προτού αποκτήσουμε την ικανότητα να μιλήσουμε και να σχηματίσουμε λέξεις, οι άλλοι μπορούσαν να μας καταλάβουν και έτσι το είδος μας επιβίωσε και εξελίχθηκε κάνοντας άλλα μέλη να καταλάβουν τους μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας για εκατομμύρια χρόνια. Τα μωρά επικοινωνούν με τις μητέρες τους, όταν πεινάνε, οι άντρες και οι γυναίκες δείχνουν το ενδιαφέρον τους, όταν τις επιθυμούν ερωτικά. Οι κυνηγοί μεταξύ τους είχαν τον τρόπο να συνεννοηθούν, για να σκοτώσουν μεγάλα ζώα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επικοινωνία είναι ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία του ανθρώπου. Χρησιμοποιούμε την ομιλία, την ακρόαση, τη ζωγραφική και το γράψιμο, για να δώσουμε έννοια και νόημα στον κόσμο μας, για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε και να έχουμε αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους, για να δικτυωθούμε και για να εκφράσουμε συναισθήματα, διαθέσεις και προθέσεις. Η επικοινωνία και συγκεκριμένα οι λέξεις, μας επηρεάζουν. Επηρεάζουν το ποιοί είμαστε και τι είμαστε σαν είδος. Το πώς χρησιμοποιούμε τις λέξεις μας παίζει κύριο ρόλο και έχει αντίκτυπο στον κόσμο που δημιουργούμε για τον εαυτό μας και για τους άλλους.
Στα προαναφερθέντα συμπεριλαμβάνονται ο διάλογος, η ανατροφοδότηση, γραπτές και προφορικές ασκήσεις, ιστορίες που εμπνέουν, βιβλία, blog, παρουσιάσεις και η προσωπική επικοινωνία.
Ξέρουμε λοιπόν ότι ο άνθρωπος επικοινωνούσε με άλλους ανθρώπους για χιλιάδες χρόνια πριν την επινόηση της ανθρώπινης γλώσσας. Οι ανθρωπολόγοι πιστεύουν ότι η πρώτη λέξη ειπώθηκε περίπου 50.000 χρόνια π. Χ. Οι άνθρωποι παντρεύονταν, κυνηγούσαν μαζί, είχαν δεσμούς φιλίας και δημιουργούσαν κοινωνίες, επέλεγαν αρχηγούς αλλά μέχρι εκεί.
H Γενετική μετάλλαξη του ανθρώπου – Ενσωματώνοντας τη γλώσσα
Χρειάστηκε μία στιγμή στο χρόνο και ο Sapiens ως είδος εξαπλώθηκε σε όλο τον πλανήτη. Όχι μόνο είχαν την επιθυμία να μετακινηθούν αλλά καινοτόμησαν. Έφτιαχναν αγκίστρια, δίχτυα, διαφόρων ειδών και μεγεθών σπαθιά και τόξα, κατασκεύαζαν φούρνους, έθαβαν τους νεκρούς τους και δημιουργούσαν κοσμήματα και τέχνη. Έτσι, κατατρόπωσαν τους νεάτερνταλ και τους homo sapiens αφήνοντας το Sapiens ως το μόνο ανθρώπινο είδος στον πλανήτη.
Η γλώσσα η οποία άλλαξε ολοκληρωτικά την ανθρωπότητα για πάντα επιταχύνει τη μάθηση, φέρνει την καινοτομία επιτρέποντας την επικοινωνία και το συντονισμό. Μία ιδέα μπορεί να διαδοθεί γρήγορα, εάν κάποιος την εξηγήσει και την επικοινωνήσει σε άλλους, και ενισχύει την τεχνολογία.
Ξέρουμε από επιστημονικές μελέτες και έρευνες ότι υπάρχει ακόμη μεγάλο ποσό ανθρώπινης επικοινωνίας. Περίπου 97% αυτής μεταφέρεται μη λεκτικά. Αυτό είναι που λέμε «γλώσσα σώματος». Περισσότερο βρίσκεται στις εκφράσεις του προσώπου μας. Η έρευνα έχει δείξει ότι, παρά τις διαφορές που υπάρχουν στην κουλτούρα και τη γλώσσα μας, υπάρχουν οκτώ παγκόσμιες εκφράσεις προσώπου μη λεκτικής επικοινωνίας οι οποίες αναγνωρίζονται παντού.
Για το 3% της λεκτικής επικοινωνίας θα μπορούσαμε να πούμε ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα συχνά αποτυγχάνει και τελειώνοντας το σχολείο ερχόμαστε σε μια κοινωνία με πολύ λίγες δεξιότητες επικοινωνίας, γραπτές και προφορικές. Είναι απογοητευτικό, όταν σκεφτεί κανείς ότι η επικοινωνία είναι ο τρόπος που εκφράζουμε κάθε επιθυμία, κάθε ανάγκη, κάθε συναίσθημα, κάθε αίσθηση, κάθε θέληση και κάθε προσδοκία που έχουμε.
Μερικά λεκτικά ή μη λεκτικά μηνύματα μπορούν να μας επηρεάσουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να αλλάξουμε τη γνώμη μας και να μας οδηγήσουν να κάνουμε κάτι άλλο. Οι λέξεις επηρεάζουν αυτό που είμαστε. Χωρίς τις λέξεις θα ήμασταν απομονωμένοι. Η γλώσσα είναι κάτι το οποίο μαθαίνουμε από ήχους, ακούγοντας κάτι. Αυτό συμβαίνει, γιατί το ανθρώπινο μυαλό είναι φτιαγμένο και γενετικά προγραμματισμένο έτσι, ώστε να μαθαίνει τη γλώσσα ακούγοντας, σαν ένα μωρό. Είναι πολύ ενδιαφέρον και δεν είναι καν συνειδητό: είναι γνωσιακή μάθηση.
Υπάρχει ένα απόφθεγμα το οποίο το αποδίδουν στον Πλούταρχο, παρόλο που δεν υπάρχουν πηγές που να το επιβεβαιώνουν, το οποίο λέει: Όταν μιλάει ο Cicero οι άνθρωποι λένε: «Τι ωραία που μιλάει αυτός!». Αλλά, όταν μίλησε ο Δημοσθένης, όλοι είπαν: «Εμπρός! Να διώξουμε το Φίλιππο!». Αυτό που θέλω να πω είναι ότι, όταν μιλάμε, δε στοχεύουμε πάντα να πείσουμε. Κάποιες φορές επιθυμούμε να ενημερώσουμε, αλλά όπως είπε και ο Κίπλινγκ: «Είμαι από τη φύση μου έμπορος λέξεων. Και οι λέξεις, βέβαια, είναι το πιο ισχυρό ναρκωτικό που χρησιμοποιείται από την ανθρωπότητα.» Έτσι, κάθε φορά που μιλάμε, χρησιμοποιούμε ένα πολύ δυνατό ανθρώπινο εργαλείο.
Αναφέρομαι στις λέξεις και στα ρήματα δύναμης τα οποία στις φράσεις και τις προτάσεις κάνουν τους άλλους να αναλάβουν δράση, να διώξουν το Φίλιππο… Οι λέξεις έχουν δύναμη, αλλά δεν έχουν όλες την ίδια δύναμη. Tα ρήματα είναι η πηγή ενέργειας. Το είδος των ρημάτων που έχουν την δυνατότητα να προκαλέσουν τέτοιου είδους αλλαγή ονομάζονται ενεργητικά ρήματα. Ορισμένα από αυτά έχουν θετική ενέργεια και ονομάζονται ρήματα δύναμης. Χρησιμοποιώντας στοχευμένα τα ρήματα δύναμης μάς επιτρέπουν:
να επικοινωνήσουμε το μήνυμα που θέλουμε, να ενδυναμώσουμε έναν άνθρωπο ή μια κατάσταση, να επιβεβαιώσουμε την έμφυτη αξία μας, να προσπεράσουμε τις προκλήσεις, γιορτάσουμε τις επιτυχίες μας, να αναπτύξουμε το δυναμικό μας, να υπερβούμε τον εαυτό μας πέρα από τις προσδοκίες μας, να διαμορφώσουμε μία κουλτούρα, να δημιουργήσουμε ευκαιρίες όπου και αν βρίσκονται, να μπορούμε να χειριστούμε κάθε κατάσταση, να φανταζόμαστε τι μπορεί να γίνει, να δώσουμε ώθηση σε ιδέες, να ανάψουμε σπίθες ελπίδας, να μάθουμε όσο περισσότερο μπορούμε, να μεγιστοποιούμε τις δυνατότητές μας, να διαπραγματευόμαστε τις δυσκολίες μας, να φροντίζουμε την εσωτερική μας δύναμη, να έχουμε ομαδικό πνεύμα, να επιμένουμε και να λύνουμε προβλήματα, να αναζητάμε ό,τι πρέπει να ανακαλυφθεί, να χρησιμοποιούμε τη λογική μέσα στα εμπόδια, να ψάχνουμε υποστήριξη όταν τη χρειαζόμαστε, να αναλάβουμε να κάνουμε ό,τι χρειάζεται, να προσφέρουμε εθελοντικά τη βοήθειά μας σε άλλους.
Αν αυτή τη λίστα με τα θετικά αποτελέσματα σάς φαίνεται ενδιαφέρουσα, υποθέτω ότι αυτό συμβαίνει, επειδή κάθε γραμμή ξεκινάει με ένα ρήμα δύναμης προσεκτικά επιλεγμένο. Χρησιμοποιώντας αυτά τα ρήματα μπορούμε να κυριαρχήσουμε σε συζητήσεις και καταστάσεις, μας δίνουν αυτοδυναμία. Τα ρήματα δύναμης ζωντανεύουν και εμπλουτίζουν την επικοινωνία και αλλάζουν τη γλώσσα του ανθρώπου έτσι ώστε να εμπνέεται, να παθιάζεται, να φωτίζει το σκοπό του και μας προτρέπουν να αναλάβουμε δράση εδώ και τώρα.
Επιμέλεια κειμένου: Ευγενία Κελαράκου
Βιβλιογραφία:
Γιουβάλ Νώε Χαράρι, (2015)Sapiens – Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου, Αθήνα, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, ISBN: 9789602216651
Michael Faulkner (2013) Power Verbs for Managers and Executives: Hundreds of Verbs and Phrases to Communicate More Dynamically and Effectively, New Jersey, USA, FT Press, ISBN-10: 0133158802
Joe Navarro – Marvin Karlins, (2008) What Every Body is Saying: An Ex-FBI Agent’s Guide to Speed-Reading People, New York, USA, William Morrow Paperbacks, ISBN-10: 9780061438295
