Αναμφίβολα, ο covid-19 αποτέλεσε και αποτελεί ένα πρόβλημα που ήρθε για να μείνει. Σε παγκόσμια κλίμακα η αλλαγή έρχεται σε δύο βασικούς τομείς. Αρχικά, στην νέα κανονικότητα που πλέον επιβάλλεται σε κοινωνικό επίπεδο εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης. Δεύτερον, στην οικονομία η οποία βαδίζει σε νέα νερά με νέους δημοσιονομικούς κανόνες.
Πλέον, τα δημοσιονομικά ελλείμματα είναι θεμιτά και αναγκαία για την μείωση των οικονομικών επιπτώσεων των lockdown. Παρατηρούμε ότι οικονομίες με τεράστια δυναμική δείχνουν ανήμπορες να αντιδράσουν στην κρίση που έχει δημιουργηθεί. Αυξημένες κρατικές δαπάνες, εκτεταμένος δανεισμός, ταμεία ανάκαμψης έχουν πάρει την θέση της αυστηρής δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής.
Τα πλήγματα θα είναι πολλαπλά ενώ, αν αναλογιστούμε ότι το συνολικό παγκόσμιο χρέος (δημόσιο+ ιδιωτικό) αποτελεί το 395% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Συνειδητοποιούμε λίγο καλύτερα την κρισιμότητα της κατάστασης καθώς και το ύψος του εκτεταμένου δανεισμού σε συνδυασμό με τις αυξημένες δαπάνες του κράτους.
Όπως τονίστηκε και στην αρχή, οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο εφαρμόζουν ιδιαίτερα χαλαρή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική. Η επεκτατικότητα της πρώτης συνεπάγεται την χαλαρότητα της δεύτερης. Σε κάθε περίπτωση, τα δημοσιονομικά ελλείμματα των χωρών έχουν εκτοξευτεί και ταυτόχρονα αυξάνεται και το χρέος. Το γιατί ακολουθείται αυτή η τακτική ενώ ξέρουμε με τι ισοδυναμεί βρίσκεται στην αναγκαιότητα της εφαρμογής της.
Οι ειδικοί εισηγούνται αυστηρά μέτρα, οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν lockdown, άνθρωποι χάνουν τις θέσεις εργασίας τους έστω και προσωρινά, η κυβέρνηση αναγκάζεται να καλύψει και το «χαμένο» κενό στα έσοδα των επιχειρήσεων καθώς και στην μειωμένη ζήτηση που έχει δημιουργηθεί. Σε κάθε περίπτωση, η παραπάνω κατάσταση έχει δημιουργήσει μερικά παράδοξα στην οικονομική σκηνή, ένα από τα οποία είναι ο πολύ χαμηλός πληθωρισμός σε συνδυασμό με τα πολύ χαμηλά επιτόκια. Δυστυχώς, οτιδήποτε πράττουμε έχει και τις ανάλογες συνέπειες. Μία από αυτές είναι η επερχόμενη κρίση χρέους…
Αν παρομοιάζαμε την οικονομία με μία γλάστρα γεμάτη χώμα και αν τα δημοσιονομικά ελλείμματα είναι το νερό που συντηρεί το χώμα, φανταστείτε την υπερχείλισή της. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην διεθνή οικονομία. Τα ραγδαίως αυξανόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα έχουν «υπερχειλίσει» το δημόσιο χρέος τής κάθε χώρας.
Όταν πλέον η παρούσα κατάσταση αποτελέσει παρελθόν, οι εκάστοτε χώρες θα έρθουν αντιμέτωπες με μία νέα κρίση χρέους. Η συνέχεια αυτής μάς είναι ήδη γνωστή. Ο φτωχός θα γίνει φτωχότερος και ο πλούσιος πλουσιότερος. Κανένας δεν αμφιβάλλει για την προσπάθεια αποφυγής μίας τέτοιας κρίσης, αλλά αποτυχίες οικονομικών πολιτικών, όπως η παρακάτω, γίνονται διακριτές.
Η σημερινή αποτυχία
Η σημερινή αποτυχία των κεντρικών τραπεζών – και όχι μόνο – είναι στην μορφή αντιδότου που προσπαθούν να χορηγήσουν στις οικονομίες. Κυρίως, όσον αφορά την εφαρμογή νομισματικής πολιτικής. Εξαιτίας των αποπληθωριστικών πιέσεων που έχουν δημιουργηθεί καθώς και της ελλιπούς ενεργής ζήτησης γίνεται προσπάθεια μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης να διοχετευθεί χρήμα στην οικονομία.
Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν οδεύει προς την σωστή κατεύθυνση. Κατευθύνεται κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του στις χρηματαγορές, πράγμα που γίνεται εύκολα αντιληπτό από τις πολύ υψηλές τιμές, πολλές από αυτές σε πρωτόγνωρα επίπεδα, που καταγράφονται σε διάφορους τίτλους. Αυτό έχει δύο πιθανές συνέπειες. Πρώτον, την ελλιπή ζήτηση που θα αναγκάσει τις κυβερνήσεις σε νέες απλόχερες εισοδηματικές πολιτικές με στόχο την αναθέρμανση της οικονομίας. Αυτό με την σειρά του θα εντείνει τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού, κάτι που θα οδηγήσει σε περαιτέρω διόγκωση του χρέους. Δεύτερον, στην δημιουργία διάφορων οικονομικών «φουσκών», καθώς οι παρούσες τιμές σίγουρα δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα και πρόκειται πολλές από αυτές για αυταπάτες.
Συνοψίζοντας, η παγκόσμια οικονομία βιώνει μία από τις πιο δυσχερείς περιόδους. Οι χώρες είναι πολύ πιθανόν να έχουν υποπέσει σε παγίδες ρευστότητας και χρέους και ο δρόμος που έχουν χαράξει να μην έχει γυρισμό. Όπως και να έχει, η υγειονομική πανδημία φέρνει με το πέρασμά της πανδημία χρέους…
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
