Το Μεγάλο μας Τσίρκο, του Ιάκωβου Καμπανέλλη: «Τι κάνουμε άμα θέμε να πούμε κάτι και η κουβέντα μας δεν το χωράει; Το στρίβουμε στο τραγούδι, διότι το τραγούδι είναι μια κουβέντα που τρελάθηκε! Και άμα δε μας φτάνει το τραγούδι, τι κάνουμε; Το στρίβουμε στο χορό… διότι ο χορός είναι ένα ξανατραγούδι που ξανατρελάθηκε».
Το 2022, ήταν ένα έτος γεμάτο… Καμπανέλλη.
Η φετινή χρονιά, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση αυτού του σπουδαίου Έλληνα, ανακηρύχθηκε «Έτος Ιάκωβου Καμπανέλλη». Το έργο και η προσωπικότητα του, τιμήθηκε μέσα από μια σειρά εκδηλώσεων, που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Σε λίγες μέρες αποχαιρετάμε αυτόν τον χρόνο, και στάθηκε αφορμή, να αναφερθούμε, όπως ονομάστηκε, στον πατέρα της νεοελληνικής δραματουργίας.
Υπήρξε ένας πολυδιάστατος άνθρωπος, καθώς ήταν θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, δημοσιογράφος, σεναριογράφος, στιχουργός, λογοτέχνης και ακαδημαϊκός. Γεννήθηκε στη Νάξο στις 2 Δεκεμβρίου του 1921. Η οικογένειά του, λόγω των έντονων βιοποριστικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε, αναγκάστηκε, όταν εκείνος ήταν σε ηλικία 12 ετών, να μετακομίσει στην Αθήνα. Η αγάπη του, αλλά και η κλίση του στη λογοτεχνία, φάνηκε από νωρίς. Όπως είχε δηλώσει και ο ίδιος σε μια συνέντευξή του, διάβαζε από την ηλικία των 14 ετών βιβλία ξένης λογοτεχνίας που έβρισκε στα παλαιοπωλεία του Μεταξουργείου. Είχε μια παρέα συνομηλίκων του, με προσωπικότητες όπως, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Δημήτρης Χριστοδούλου κ.α, οι οποίοι μιλούσαν μεταξύ τους για λογοτεχνία, αντάλλαζαν βιβλία και απόψεις.
Το 1942, στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, συνελήφθη, και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως και εξοντώσεως Μαουτχάουζεν, όπου παρέμεινε εκεί, μέχρι την απελευθέρωση από τις συμμαχικές δυνάμεις. Τον Μάιο του 1945, λίγα χρονιά αργότερα, αποτυπώνει στο χαρτί την εμπειρία του, από το ναζιστικό στρατόπεδο και κυκλοφορεί με τον τίτλο «Μαουτχάουζεν» το 1961.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, μαγεύεται τυχαία από μια παράσταση που παρακολουθεί στο θέατρο Τέχνης. Παράσταση, που υπήρξε η αιτία, να μπλεχτεί με τον κόσμο του θεάτρου. Στην αρχή, προσπάθησε ως ηθοποιός, όμως δεν είχε απολυτήριο γυμνασίου, κάτι που δεν του επέτρεψε να ασχοληθεί με την υποκριτική. Έτσι, στράφηκε στο γράψιμο θεατρικών έργων, και ακολουθούν μερικοί τίτλοι αυτών:
- «Χορός πάνω στα στάχυα του»
- «Οδυσσέα γύρισε σπίτι»
- «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια»,
- «Έβδομη μέρα της δημιουργίας»
- «Αυτός και το πανταλόνι του»
- «Η αυλή των θαυμάτων»
- «Η γειτονιά των αγγέλων»
- «Ο δρόμος περνά από μέσα»
- «Ο επικήδειος»
Αξίζει, να κάνουμε μια ξεχωριστή αναφορά στα έργα του: «Αποικία των τιμωρημένων», «Το μεγάλο μας τσίρκο», «Το κουκί και το ρεβίθι» και «Ο εχθρός λαός». Έργα που γράφτηκαν εν μέσω της δικτατορίας, παρόλη τη διακοπή της όποιας καλλιτεχνικής δραστηριότητας, με τα τρία τελευταία να ανεβαίνουν από το θίασο Καρέζη – Καζάκου, αποτελώντας ισχυρά αντιδικτατορικά μηνύματα.
Το ταλέντο του, δεν απουσίασε και από το χώρο του κινηματογράφου, καθώς υπήρξε σεναριογράφος των ταινιών: «Ο Δράκος», «Η αρπαγή της Περσεφόνης», «Το αμαξάκι», «Κορίτσια στον ήλιο», «Η Χιονάτη και τα εφτά γεροντοπαλίκαρα», «Το κανόνι και τ’ αηδόνι».
Η μουσική, ήταν επίσης ένας κλάδος, στον οποίο άφησε το στίγμα του, ως στιχουργός. Μελοποίηση των τραγουδιών του είχαν αναλάβει γνωστά ονόματα όπως οι Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Χατζιδάκης και Σταύρος Ξαρχάκος.
Αφιέρωσε μεγάλο μέρος της καριέρας του και στο ραδιόφωνο, κάνοντας πληθώρα πρωτότυπων εκπομπών ως συγγραφέας και παραγωγός. Το 1981, ανέλαβε καθήκοντα διευθυντή στη ραδιοφωνία της ΕΡΤ, θέση που είχε ως το 1987. Ακόμη, το 1999 έγινε ακαδημαϊκός, στη νέα έδρα του θεάτρου Ακαδημίας Αθηνών.
Σεπτέμβριος του 2022, είχα την τιμή, τη χαρά και την τύχη, να παρακολουθήσω το αφιέρωμα προς τιμήν του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Θέμα: η ποίηση και τα τραγούδια του, «Λίμνη τώρα η αγκαλιά μου», στο θέατρο «Σταθμός», επιμέλειας: Κατερίνα Πολυχρονοπούλου και της κόρης του, Κατερίνα Καμπανέλλη. Ερμήνευσαν & τραγούδησαν οι: Ευγενία Αποστόλου, Δημήτρης Καραβιώτης, Βίβιαν Κοντομάρη και Μαρία Συριανού. Μια εκδήλωση, που πραγματικά με άγγιξε και έγινε η αφορμή για να γνωρίσω καλύτερα αυτόν τον κορυφαίο δραματουργό.
Πηγές:
kambanellis.gr και wiki/Ιάκωβος_Καμπανέλλης
Από Ρένια Γαλιώτη
