Ελευθερία Μεταξά: «Πιστεύω ότι η ελληνική λογοτεχνία δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από την ξένη»

Σημερινή μας καλεσμένη για μία αποκλειστική συνέντευξη στο yourearticles η συγγραφέας Ελευθερία Μεταξά. Θα γνωρίσουμε την ίδια και το νέο της μυθιστόρημα: Καιρός του θερίζειν από τις Εκδόσεις Μίνωας.

Γνωριμία με την συγγραφέα

-Πότε και πώς ξεκίνησε η σχέση σας με τη συγγραφή;

Η σχέση μου με τη συγγραφή ξεκίνησε από μικρή ηλικία. Μου άρεσε να γράφω μικρές ιστορίες ή να καταγράφω απλώς τις σκέψεις μου, αφού ήμουν πολύ ντροπαλή και δυσκολευόμουν να τις μοιραστώ με άλλους. Έτσι, το χαρτί ήταν για μένα ο τρόπος να εκφράσω όσα ο κλειστός μου χαρακτήρας δεν μου επέτρεπε.

-Υπήρξε κάποιο γεγονός ή πρόσωπο που σας ώθησε να γράψετε το πρώτο σας βιβλίο;

Κάποιο συγκεκριμένο γεγονός δεν νομίζω ότι υπήρξε. Απλώς μια μέρα ήρθε η έμπνευση για το πρώτο μου βιβλίο, το «Όταν μιλούν τα φεγγάρια», και ξεκίνησα να το γράφω. Δεν νομίζω ότι είχα την πρόθεση να το στείλω σε κάποιον εκδοτικό, γιατί φοβόμουν την απόρριψη, παρότι ανέκαθεν είχα όνειρο να ασχοληθώ με τη συγγραφή. Συνέβη, όμως, ένα γεγονός στη ζωή μου που με έκανε να καταλάβω ότι τα όνειρά μας πρέπει να τα κυνηγάμε και να μην αφήνουμε τον χρόνο να περνάει δίχως εμείς να τολμάμε. Άλλωστε, η απόρριψη είναι και αυτή μέσα στο παιχνίδι και οφείλουμε να τη διαχειριστούμε όπως και την αποδοχή. Έτσι, αποφάσισα να τολμήσω κι εγώ κι έστειλα το βιβλίο σε εκδότη. Αποκεί, ξεκίνησε για μένα αυτό το υπέροχο ταξίδι στον κόσμο της συγγραφής.

-Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που σας εμπνέουν όταν ξεκινάτε μια νέα ιστορία;

Δεν υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα στοιχεία που γεννούν την έμπνευση. Αυτή μπορεί να προκύψει από το οτιδήποτε: από μια συζήτηση που θα ακούσω, από μια κινηματογραφική ή τηλεοπτική σκηνή, από μια μουσική, ακόμα και από μια τυχαία κουβέντα.

-Υπάρχει κάποιο αγαπημένο σας λογοτεχνικό είδος ή συγγραφέας που σας έχει επηρεάσει;

Μικρότερη διάβαζα τα πάντα, ό,τι έπεφτε στα χέρια μου. Μεγαλώνοντας, ομολογώ πως προτιμώ το αστυνομικό μυθιστόρημα και το ψυχολογικό θρίλερ, αν και μου αρέσουν επίσης τα ιστορικά και κοινωνικά μυθιστορήματα και οι βιογραφίες. Φυσικά, δεν αποκλείω κανένα λογοτεχνικό είδος, απλώς στις επιλογές μου προηγούνται τα παραπάνω.

-Το γεγονός πως είστε πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών νιώθετε ότι βοηθάει στην συγγραφική σας πορεία καθώς κατέχετε ένα υψηλό γλωσσικό επίπεδο ή η συγγραφή είναι περισσότερο ταλέντο;

Οπωσδήποτε οι σπουδές μου στη Φιλοσοφική με βοήθησαν σε ό,τι έχει να κάνει με τη γλώσσα. Όμως, η συγγραφή δεν είναι «έκθεση ιδεών». Κάποιος που έχει ευχέρεια στην έκφραση και το λεξιλόγιό του είναι πλούσιο δεν μπορεί απαραίτητα να γράψει και ένα βιβλίο. Προσωπικά πιστεύω πως η συγγραφή δεν χρειάζεται μόνο λέξεις, χρειάζεται και ψυχή. Από την άλλη μεριά, βεβαίως, το ταλέντο από μόνο του δεν φτάνει, δεν αρκεί η ύπαρξη μιας έμφυτης κλίσης στη δημιουργία ιστοριών για να γίνει κανείς συγγραφέας. Θεωρώ ότι η συγγραφή είναι ένα κράμα ταλέντου και συνεχούς μελέτης, ώστε να εμπλουτίζεται το φυσικό χάρισμα με τη βαθύτερη γνώση της γλώσσας και το άνοιγμα του μυαλού σε νέες ιδέες.

Για το έργο της συγγραφέως

-Οι χαρακτήρες σας είναι συχνά πολυδιάστατοι και ρεαλιστικοί. Πώς τους «χτίζετε»; Ξεκινάτε από ένα χαρακτηριστικό ή από μια ιδέα;

Στην αρχή υπάρχει η ιδέα για την ιστορία. Αυτή είναι που «γεννά» τους ήρωες, οι οποίοι πλάθονται με βάση την πλοκή. Όσο προχωράει η ιστορία, οι ήρωες ξεδιπλώνουν και άλλες πτυχές του χαρακτήρα τους, αφού και στην πραγματική ζωή οι άνθρωποι δεν είμαστε μονοδιάστατοι. Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα να είναι οι ήρωές μου ρεαλιστικοί, με τα προτερήματα και τις αρετές τους, αλλά και τα ελαττώματα, τα πάθη και τα λάθη τους˙ ακριβώς, δηλαδή, όπως είμαστε όλοι.

-Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να αποχαιρετήσετε έναν ήρωα όταν ολοκληρώνετε ένα βιβλίο;

Η αλήθεια είναι πως κάποιους ήρωες -όχι όλους- δυσκολεύομαι να τους αποχωριστώ. Έχω δώσει πολλά σ’ αυτούς και έχω πάρει και πολλά από αυτούς, οπότε δεν είναι εύκολο να τους αφήσω να φύγουν. Είναι σαν να χάνω κάποιους καλούς μου φίλους, ανθρώπους με τους οποίους συνυπήρξα για ένα διάστημα και περάσαμε μαζί μέσα από εύκολες και δύσκολες καταστάσεις. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος που επέλεξα ως βασικούς πρωταγωνιστές σε πολλά από τα βιβλία μου τους πιο αγαπημένους μου χαρακτήρες, τον Μάνο Βαρσάμη και την Έλσα Γληνού. Και νομίζω ότι οι συγκεκριμένοι θα με συντροφεύουν για πολύ καιρό ακόμα.

-Υπάρχει κάποιο βιβλίο σας που θεωρείτε πιο «προσωπικό» ή πιο κοντά στην ψυχή σας;

Δύο είναι τα βιβλία μου που θεωρώ πιο προσωπικά: το «Μαύρα σαν τον έβενο μαλλιά» και το «Ποιος σκότωσε την Ιφιγένεια;». Το πρώτο γράφτηκε σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο της ζωής μου και αποτέλεσε για μένα καταφύγιο, ένας τρόπος για να δραπετεύσω από τη δυσάρεστη πραγματικότητα που αντιμετώπιζα. Μπορεί να ακουστεί περίεργο, αλλά από τον χαρακτήρα της βασικής ηρωίδας, της Έλσας Γληνού, αντλούσα κι εγώ δύναμη για να ξεπεράσω το σοβαρό πρόβλημα που με ταλαιπωρούσε τότε. Το δεύτερο «γεννήθηκε» ως ιδέα μέσα σε ένα νοσοκομείο, γράφτηκε αρκετά χρόνια μετά και αποτελεί σε μεγάλο βαθμό προσωπικό μου βίωμα. Και τα δύο αυτά βιβλία κατέχουν ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου.

-Αν μπορούσατε να συναντήσετε έναν από τους ήρωές σας, ποιον θα διαλέγατε και γιατί;

Μπορεί να φανεί παράξενο, αλλά θα επέλεγα να συναντήσω κάποιον από τους «κακούς» των βιβλίων μου -δεν μπορώ να αναφέρω συγκεκριμένο όνομα, γιατί θα αποκαλύψω τον ένοχο σε κάποιους που δεν τα έχουν διαβάσει- για να συζητήσω μαζί του και να προσπαθήσω να καταλάβω τι τον ώθησε στις συγκεκριμένες πράξεις. Με γοητεύουν πολύ οι σκοτεινοί χαρακτήρες, αυτοί που ξέρουν καλά να κρύβουν τον πραγματικό τους εαυτό και κυκλοφορούν φορώντας ένα προσωπείο. Έχουν ιδιαίτερα περίπλοκη ψυχοσύνθεση και αυτό είναι άκρως ενδιαφέρον για κάποιον που αρέσκεται στην ανάλυση της ανθρώπινης ψυχής.

-Που διαφέρει και που ομοιάζει ένα ψυχολογικό θρίλερ από το καθαρό αστυνομικό; Θα ήταν λάθος να εντάξουμε το ψυχολογικό θρίλερ στην αστυνομική λογοτεχνία ως υπoκατηγορία;

Για να είμαι ειλικρινής, δεν μου αρέσει γενικά η κατηγοριοποίηση των λογοτεχνικών έργων. Όταν ξεκίνησα να γράφω, δεν σκέφτηκα πως θα ασχοληθώ με το ψυχολογικό θρίλερ ή με το αστυνομικό ή με το κοινωνικό ή με άλλου είδους μυθιστόρημα. Απλώς έγραψα μια ιστορία, έτσι όπως εγώ την είχα στο μυαλό μου. Και αυτό ακριβώς συνεχίζω να κάνω. Οι ειδικοί επί του θέματος αναφέρουν διαφορές μεταξύ ψυχολογικού θρίλερ και αστυνομικού μυθιστορήματος, αφού το πρώτο εστιάζει περισσότερο στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων και δημιουργεί ατμόσφαιρα έντασης και αβεβαιότητας, ενώ στο δεύτερο εξιχνιάζεται ένα έγκλημα από έναν αστυνομικό ή ιδιωτικό ερευνητή με βάση τα στοιχεία, τους υπόπτους και τη λογική ανάλυση. Ωστόσο, και στο ψυχολογικό θρίλερ ερευνώνται τα στοιχεία και παρουσιάζονται οι ύποπτοι, αλλά και στο αστυνομικό μυθιστόρημα μπορεί να δημιουργηθεί η αγωνιώδης ατμόσφαιρα. Επομένως, μάλλον δεν μπορώ να απαντήσω στην ερώτησή σας με βεβαιότητα.

Η Δημιουργική Διαδικασία

-Πώς είναι μια συνηθισμένη ημέρα συγγραφής για εσάς; Έχετε συγκεκριμένο πρόγραμμα ή γράφετε όταν έρχεται η έμπνευση;

Προσπαθώ να γράφω κάθε μέρα και τις περισσότερες φορές τα καταφέρνω. Γράφω κυρίως το βράδυ, μετά τις 10.00, και συχνά με παίρνει το ξημέρωμα γιατί χάνω την αίσθηση του χρόνου. Τον τελευταίο καιρό ξεκλέβω μερικές ώρες από τις υπόλοιπες υποχρεώσεις και γράφω και το πρωί -αν και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο.

-Ποιο είναι το πιο δύσκολο στάδιο στη συγγραφή ενός βιβλίου – η αρχή, η μέση ή το τέλος;

Η αρχή και το τέλος υπάρχουν στο μυαλό μου από τη στιγμή που μου έρχεται η ιδέα για ένα νέο βιβλίο. Για μένα, λοιπόν, το δυσκολότερο κομμάτι είναι να οδηγήσω την ιστορία στο τέλος που έχω ήδη αποφασίσει ότι θα έχει, δίχως να υπάρχουν κενά στην πλοκή και πάντα με τις απαραίτητες και απολύτως δικαιολογημένες ανατροπές.

-Πώς αντιμετωπίζετε τη λεγόμενη «συγγραφική παύση» όταν δεν έρχεται η έμπνευση;

Αυτό είναι ένα πραγματικό βασανιστήριο. Κάθομαι μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή μου και κοιτάζω τον κέρσορα να αναβοσβήνει πάνω στη λευκή σελίδα. Αν η έμπνευση τελικά δεν έρθει, κλείνω τον υπολογιστή και προσπαθώ να απασχολήσω το μυαλό μου με κάτι άλλο, κάτι που συχνά αποδεικνύεται δύσκολο εγχείρημα, καθώς το μυαλό παραμένει κολλημένο στην προσπάθεια ανεύρεσης της συνέχειας. Και τελικά, με έναν σχεδόν μαγικό τρόπο, εκεί που δεν το περιμένω, η συνέχεια έρχεται και με βρίσκει.

Οι Αναγνώστες και η Λογοτεχνία

-Τι ρόλο παίζουν οι αναγνώστες στο έργο σας;

Οι αναγνώστες παίζουν ασφαλώς σημαντικό ρόλο, είναι οι συνταξιδιώτες μου στα ταξίδια που κάνει το μυαλό μου. Πάντα έχω την αγωνία να μάθω την άποψή τους για την καινούργια ιστορία που έγραψα. Δίνω μεγάλη σημασία στις κριτικές τους, όχι μόνο τις θετικές αλλά -κυρίως- τις αρνητικές, για να εντοπίσω τις όποιες αδυναμίες και να προσπαθήσω να τις διορθώσω.

-Έχετε λάβει κάποιο μήνυμα από αναγνώστη που σας συγκίνησε ιδιαίτερα;

Όλα τα μηνύματα των αναγνωστών με συγκινούν και μου δίνουν απέραντη χαρά. Το ότι κάποιος αφιέρωσε χρόνο για να μου γράψει κάποια λόγια που βγαίνουν από την ψυχή του είναι για μένα ιδιαίτερα σημαντικό και πάντα του απαντώ. Πρόσφατα, μια αναγνώστρια μου έγραψε πως τα γράμματα της εξόριστης γυναίκας στη Γυάρο, η οποία πρωταγωνιστεί στο τελευταίο μου βιβλίο, στο «Καιρός του θερίζειν», την έκαναν να κλάψει, γιατί της θύμισαν εκείνα που έστελνε στους δικούς του ο παππούς της, επίσης εξόριστος στο ίδιο νησί, τα οποία η ίδια τα φυλάει σαν ανεκτίμητο θησαυρό. Συγκινήθηκα βαθιά με τα λόγια της και «μιλήσαμε» διαδικτυακά για πολλή ώρα, παρότι δεν έχουμε συναντηθεί ποτέ, καθώς ζει στην επαρχία. Ελπίζω πραγματικά κάποια στιγμή να καταφέρω να τη συναντήσω και να γνωριστούμε.

-Πώς βλέπετε τη θέση της ελληνικής λογοτεχνίας σήμερα;

Πιστεύω ότι η ελληνική λογοτεχνία δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από την ξένη και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οι αναγνώστες δίνουν ολοένα και πιο πολύ ψήφο εμπιστοσύνης στους Έλληνες συγγραφείς. Άλλωστε, είμαστε μια χώρα με μακραίωνη λογοτεχνική παράδοση και πρέπει ειδικά η Πολιτεία να «σκύψει» περισσότερο πάνω στο βιβλίο και να βρει τρόπους ενίσχυσής του και ενίσχυσης της φιλαναγνωσίας, ιδιαίτερα στο σχολείο. Επόμενα Βήματα & Μηνύματα

-Μπορείτε να μας αποκαλύψετε κάτι για το επόμενο συγγραφικό σας σχέδιο;

Έχω συλλέξει τα στοιχεία που μου χρειάζονται για το επόμενο βιβλίο μου, η πλοκή του οποίου έχει ήδη ολοκληρωθεί στο μυαλό μου. Πρόκειται για τη νέα περιπέτεια του αγαπημένου μου διδύμου, του Μάνου Βαρσάμη και της Έλσας Γληνού, η οποία σχετίζεται με την πλατωνική φιλοσοφία περί ψυχής. Ετοιμάζομαι, λοιπόν, να στρωθώ στη δουλειά και να δώσω ζωή στους νέους μου ήρωες.

-Ποιο μήνυμα θα θέλατε να αφήσουν τα βιβλία σας σε όσους τα διαβάζουν;

Αν μπορώ να πω ότι μέσα από τα βιβλία μου δίνω κάποιο μήνυμα στους αναγνώστες -γιατί κάτι τέτοιο δεν αποτελεί για μένα αυτοσκοπό- νομίζω πως θα ήταν το εξής: με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η αλήθεια βγαίνει πάντα στο φως και η δικαιοσύνη αποδίδεται.

-Αν δεν ήσασταν συγγραφέας, ποιο επάγγελμα θα σας εξέφραζε;

Νομίζω πως αν δεν με είχε κερδίσει η συγγραφή, θα είχα ακολουθήσει τον δρόμο της υποκριτικής, στον οποίο άλλωστε βάδισα για κάποια χρόνια στα νιάτα μου.

-Τι συμβουλή θα δίνατε σε έναν νέο άνθρωπο που θέλει να ασχοληθεί με τη συγγραφή;

Γενικά δεν μου αρέσει να δίνω συμβουλές. Το μόνο που θα μπορούσα να πω σε έναν νέο άνθρωπο που θέλει να ασχοληθεί με τη συγγραφή είναι να μην πάψει να κυνηγάει το όνειρό του και να γράφει με σεβασμό πρώτα στον εαυτό του και μετά στους αναγνώστες του.

-Σας ευχαριστούμε για την συνέντευξη.

Σας ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία!