Όπως μας έχει δείξει η ιστορία, για τους ιδιώτες και ιδιαίτερα για τους τραπεζίτες το δημόσιο είναι άχρηστο μέχρι να φτάσουν στο γκρεμό. Τα bailout που έχουν συμβεί δεν είναι ουκ λίγα στην πάροδο του χρόνου. Όμως, επιστρέφοντας στο σήμερα ένα από τα μείζονα θέματα πολιτικής διαμάχης αποτελεί η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ) της τράπεζας Πειραιώς. Η διαμάχη δεν επικεντρώνεται στην έννοια του bailout, έτσι και αλλιώς άμεσα δεν θα εμπλακεί το δημόσιο, αλλά στην έμμεση κατάσταση η οποία είναι win για τους τραπεζίτες και lose για τους υπόλοιπους και ιδιαίτερα για το δημόσιο που εμφανίζεται ως μέτοχος (δηλαδή το ΤΧΣ, αν και τροϊκοκρατούμενο) στην τράπεζα διακρατώντας, πλέον, το 61% των συνολικών μετοχών της.
Προς ευκολία και πληρότητα της ανάλυσης θα ήταν καλό να δούμε τι είναι πραγματικά η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ), μέσω ενός παραδείγματος: Έστω ο Γιάννης και ο Γιώργος, έχοντας ένα κεφάλαιο X αποφασίζουν να ιδρύσουν μία τράπεζα. Αφού ολοκληρώνεται η νομική διαδικασία τοποθετούν το Χ το οποίο μετατρέπεται για τον ισολογισμό της τράπεζας σε ίδια κεφάλαια και αυτοί οι ίδιοι αποκτούν τίτλους ιδιοκτησίας, δηλαδή μετοχές. Έστω τώρα ότι η τράπεζα προσελκύει καταθέσεις ύψους Υ. Συνεπώς, οι συνολικοί πόροι της τράπεζας ανέρχονται σε Χ+Υ, με τους μετόχους να κατέχουν ένα ελάχιστο ποσοστό z=(x/x+y)% επί αυτών που απαιτείται σε κάθε περίπτωση από τη νομοθεσία. Τώρα, η επιχείρηση αποφασίζει να επενδύσει τις καταθέσεις Y μέσω δανεισμού σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Δυστυχώς, μία εξωγενώς και απρόσμενη οικονομική κρίση όπως αυτή που προκάλεσε ο covid-19 δημιουργεί δυσμενείς αναταράξεις στην οικονομία και πολλοί από τους δανειζόμενους δεν αποπληρώνουν τα δάνειά τους. Συνεπώς, δημιουργείται ένα κενό στον ισολογισμό της, η πρώτη κίνηση είναι να καλυφθεί από τα ίδια κεφάλαια, έτσι οι μέτοχοι αν δημιουργηθεί ζημία Χ’=Χ θα κατέχουν z’= (χ+χ’/y)%=0%. Αναπόδραστα, θα κατευθυνθούν σε έναν εξωτερικό θεσμό ώστε το z=z’, δηλαδή να βρουν πόρους=κεφάλαια. Αυτό θα πραγματοποιηθεί είτε με την αύξηση των μετοχών (έκδοση) είτε με την ονομαστική αύξηση των ήδη υπαρχουσών. Αυτό αποτελεί την γνωστή σε όλους μας ΑΜΚ (αύξηση μετοχικού κεφαλαίου).
Η αλήθεια είναι πως θα μπορούσα να περιορίσω την ΑΜΚ στις τελευταίες τρεις γραμμές αλλά με αυτό το άκρως απλουστευτικό παράδειγμα ήθελα να μου προσδώσω πάτημα ώστε να ξεκινήσω την ανάλυση μου για την τράπεζα Πειραιώς και την ΑΜΚ κατά 1 δις.
Έτσι, περνώντας από τον Γιάννη και τον Γιώργο στην πραγματικότητα διαπιστώνουμε ότι η πτώχευση μίας τράπεζας διαταράσσει πλήρως την ισορροπία της οικονομίας. Για αυτό το λόγο η τράπεζα Πειραιώς διασώθηκε τρεις φορές στο παρελθόν κάτι που οδήγησε το ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΤΧΣ) να κατέχει το 61% της ιδιοκτησίας της. Το δημόσιο (μέσω του ΤΧΣ) ζημειώθηκε ήδη εξαιτίας των λεγόμενων CoCos. Τα CoCos δεν αντιπροσώπευαν μετοχές ή τόκους αλλά αποτελούσαν ένα εργαλείο που πρακτικά στην περίπτωση που η τράπεζα σταματούσε την αποπληρωμή του κεφαλαίου καθώς και των τόκων, τα CoCos μετατρέπονται σε μετοχές ονομαστικής αξίας 6 ευρώ προς μία. Με αυτά και με εκείνα, το ΤΧΣ έφτασε να κατέχει το 61%. Με την κρίση που ξέσπασε εξαιτίας της πανδημίας, η πραγματική αξία των CoCos μειώθηκε στα 1,24 ευρώ. Δηλαδή με τα ίδια χρήματα θα αγόραζαν περισσότερες μετοχές.
Πλέον το ΤΧΣ κατέχει το 61% των μετοχών αλλά αν δεν συμμετέχει στην νέα ανακεφαλαιοποίηση που πρόκειται να συμβεί, τότε πρόκειται να υποστεί αρκετά μεγάλη ζημία που είτε αυτή θα σχετίζεται με τις αποφάσεις της διοίκησης της τράπεζας είτε με τα μερίσματα απο τα κέρδη αυτής. Αυτό γιατί, αν συνολικά υπάρχουν 100 μετοχές και το ΤΧΣ διακρατά χ τότε το μερίδιο του στην τράπεζα είναι x/100=k. Αν πραγματοποιηθεί η ανακεφαλαιοποίηση με το ΤΧΣ να μην αυξάνει τις μετοχές του και αυτές αυξηθούν κατά 50 τότε θα διακραττά χ/150=κ΄. Προφανώς και κ'<κ!
Τα παραπάνω θα έχουν ως κερδισμένους τους ολιγάρχες και όπως πάντα χαμένους το δημόσιο. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι το ποιος θα πληρώσει για αυτή την χασούρα.
Ηmm, let me guess, ο ελληνικός ΛΑΟΣ!
