Κάποιοι μεγάλωσαν με τις φράσεις «Γίνε καλό παιδί», «Μάθε να είσαι καλός», «Εσύ είσαι καλό παιδί» ή «Μην αντιμιλάς στους μεγαλύτερους», «Οι γονείς έχουν πάντα δίκιο». Και τελικά κάποιοι έγιναν «καλά» παιδιά. Άλλοι αγωνίζονται ακόμη να γίνουν, άλλοι δε θέλησαν ποτέ να συμμορφωθούν με αυτή την οδηγία, την αγνόησαν και τέλος, αυτοί που έγιναν καλά παιδιά έχουν μια εσωτερική σύγκρουση μέσα τους και ίσως να «βασανίζονται» ψυχικά.
Τι σημαίνει «καλό» παιδί; Και γιατί κανείς να γίνει καλό παιδί; Για ποιον ή για ποιους ανθρώπους; Για ποιους λόγους; Τι θα αποκομίσει; Σε τι θα τον εξυπηρετήσει να είναι καλό παιδί;
«Καλό» είναι το παιδί που υπακούει τους άλλους, είναι πάντα διαθέσιμο και απόλυτα δοτικό και ανεκτικό. Είναι ευυπόληπτο στην κοινωνία, συμμορφώνεται, ακούει την γνώμη των άλλων, δεν έρχεται σε αντιπαράθεση. Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε μια λίστα από «πρέπει να είναι και πρέπει να κάνει» το καλό παιδί, γιατί μόνο έτσι θα εξελιχθεί, θα προχωρήσει στην κοινωνία και μόνο έτσι θα είναι μέρος της.
Η ευγένειά του δεν του επιτρέπει να λέει εύκολα «όχι», ενώ παράλληλα δεν επιτρέπεται να θυμώνει. Γιατί ο θυμός και οι εντάσεις δημιουργούν ίσως αντιπάθειες και συγκρούσεις και πιθανόν θα στενοχωρήσει τους άλλους. Έχει μάθει να το αγαπούν υπό προϋποθέσεις, δηλαδή «αν είναι καλό παιδί, θα…». Μαθαίνει συνήθως από την παιδική του ηλικία πως οι «κακές» ή οι μη αποδεκτές συμπεριφορές οδηγούν σε απόρριψη από τους γονείς. Επομένως, προσπαθεί σκληρά να συμμορφώνεται με τις προτροπές των γονέων, ώστε να κερδίσει την αγάπη, την προσοχή και την αποδοχή. Δεν έχει μάθει να ζητά αυτό που επιθυμεί, διότι φοβάται ότι οι άλλοι θα αρνηθούν και θα σταματήσουν να το αποδέχονται, θα το απορρίψουν. Το «καλό παιδί» είναι αναγκασμένο να φοράει την μάσκα της ευτυχίας, ενώ ενδόμυχα αισθάνεται θυμωμένο, αδικημένο, μοναχικό και ανικανοποίητο τοποθετώντας τον εαυτό του στην άκρη.
Αυτό που τελικά συμβαίνει είναι να καταπιέζει τις ανάγκες του, τα θέλω του, να καταπνίγει τα αρνητικά του συναισθήματα και να κρύβει βαθιά μέσα του όλα τα μέρη του εαυτού του που ο άλλος απορρίπτει. Καταπιέζει τα αρνητικά στοιχεία του, δεν εκφράζει την «σκοτεινή» πλευρά του με αποτέλεσμα να χάνει την ίδια του την ταυτότητα.
Η νοοτροπία του «καλού» παιδιού παραμένει στην ενήλικη ζωή όταν ανέχεται πράγματα τα οποία δεν αντέχει, όταν επιτρέπει να τον «εκμεταλλεύονται», ενώ γνωρίζει πολύ καλά το ψυχικό κόστος στον εαυτό του. Όταν σκέφτεται ότι το «όχι» είναι καταστροφικό για τις σχέσεις και πως θα μείνει μόνο και απροστάτευτο αν το ξεστομίσει. Ότι θα είναι υπεύθυνο για την ρήξη των σχέσεών του και για τον πόνο που θα έχει προκαλέσει στους άλλους.
Η επιβράβευση του «καλού» παιδιού είναι ότι κερδίζει την αποδοχή και την αγάπη των άλλων ευκολότερα. Είναι πιο εύκολα προσιτό και γίνεται γρήγορα ευχάριστο. Έχει μάθει να μην πληγώνει τους άλλους και να τους ευχαριστεί. Η επιβράβευσή του είναι η λήψη της εκτίμησης και της αποδοχής από τους άλλους.
Και η επιβράβευση αυτή καθ’ εαυτή δεν είναι κακό πράγμα από την μια μεριά, αλλά είναι οδυνηρό όταν καταλήγει κανείς να ζει μόνο για αυτή, μόνο για το συναίσθημα της αποδοχής και της εκτίμησης. Γιατί έτσι καταλήγει να ξεχνά να ζει για τον εαυτό του. Ζει για να ευχαριστεί και να μην πληγώνει τους άλλους, να μην αλλοιώσει την θετική εικόνα που έχει δημιουργήσει, να κρύψει τις αδυναμίες και τα αδύνατα σημεία του.
Και αυτό τον γεμίζει με έντονο άγχος και ενοχές, γιατί, όσο σκληρά και αν προσπάθησε, τελικά δεν είναι αρκετά καλός, ενώ έχει κάνει τα πάντα. Όλοι έχουν παράπονα και το «καλό» παιδί έχει χάσει τον εαυτό του, έχει διαλυθεί, έχει φθαρεί, έχει κουραστεί να προσπαθεί. Και κάπου εκεί ίσως να ακούσει ξαφνικά την φράση «Δεν σε αναγνωρίζω», «Πού είναι το καλό παιδί που εγώ γνώρισα;».
Είναι παγίδα το να περιορίζει κανείς τις επιθυμίες του φοβούμενος την ανταπόκριση των άλλων. Είναι παγίδα να σκέφτεται κανείς πως πρέπει να κάνει χαρούμενους τους άλλους, να σκέφτεται τη γνώμη τους και να φοβάται να ζήσει τη δική του ζωή, γιατί τελικά τα θέλω του ίσως και να έρχονται ενάντια σε αυτό που έμαθε ως σωστό.
Η οδηγία θα πρέπει να είναι να «Είσαι απλά παιδί», όπου χρειάζεται. Να διατηρήσεις το παιδικό σου κομμάτι ως ενήλικας. Να διαθέτεις αυθορμητισμό, πείσμα, ειλικρίνεια, περιέργεια, ενθουσιασμό, συνεχή αναζήτηση και πάθος για την ίδια τη ζωή. Τα παιδιά δε φοβούνται. Δοκιμάζουν συνεχώς και, αν αυτό τους ευχαριστεί, τότε συνεχίζουν. Aν όχι, απλώς σταματούν μια κατάσταση.
Το να είσαι παιδί σημαίνει ότι θα κάνεις άπειρα λάθη, αλλά θα μάθεις από αυτά. Σημαίνει ότι θα κερδίσεις εμπειρίες, ότι θα έχεις ενδιαφέρον και αγάπη για την ίδια τη ζωή. Σημαίνει ότι ζεις!
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
