Ο φιλελευθερισμός είναι μια ιδεολογία η οποία στηρίζει την θεωρία της στην ατομική ελευθερία και ιδιοκτησία. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένος ορισμός και πιθανόν να μην υπάρξει ποτέ και αυτό, γιατί αποτελεί έργο πολλών διανοητών που ο καθένας έχει συνεισφέρει στην ανάπτυξή του με τον δικό του τρόπο.
Όλες οι θεωρίες των βασικών διανοητών υποστηρίζουν την ιδέα του φιλελευθερισμού, ότι κάθε εξουσία πρέπει να είναι συνυφασμένη με την ελευθερία του ατόμου. Όλες οι προσεγγίσεις έχουν ως σκοπό μια ανοικτή και φιλελεύθερη κοινωνία που βασίζεται στο ιδεώδες της ελευθερίας του ατόμου και στις αρχές της συνταγματικής διακυβέρνησης και της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς.
Η έννοια «φιλελευθερισμός» προέκυψε από τις ιδέες του Διαφωτισμού σε Ευρώπη και Αμερική συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών φιλοσοφιών, του John Locke και του Montesquieu και της ηθικής και οικονομικής φιλοσοφίας του Adam Smith.
Ο φιλελευθερισμός ως φαινόμενο εμφανίστηκε τον 17ο αιώνα. Παρόλα αυτά, ορισμένες φιλελεύθερες φιλοσοφικές ιδέες έκαναν την εμφάνισή τους από την αρχαιότητα. Ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος υποστήριξε «την ιδέα μιας πολιτείας που διοικείται με ισονομία και ισηγορία και την ιδέα μιας βασιλικής κυβέρνησης που σέβεται πάνω από όλα την ελευθερία των πολιτών». Αξιοσημείωτο είναι ότι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει αρχές του φιλελευθερισμού σε έργα μεγάλων σοφιστών και στον «Επιτάφιο» του Περικλή.
Πατέρας του σύγχρονου φιλελευθερισμού θεωρείται ο John Locke (1632-1704), ο οποίος υποστήριξε ότι η κυβέρνηση απαιτεί την συγκατάθεση των κυβερνωμένων η οποία απαιτείται να είναι συνεχώς παρούσα, για να παραμένει νόμιμη. Βασίστηκε στην ιδέα των φυσικών δικαιωμάτων και πρότεινε μια εργασιακή θεωρία της ιδιοκτησίας, σύμφωνα με την οποία κάθε άτομο «κατέχει» τον εαυτό του και τους καρπούς των προσπαθειών του. Από αυτή την έννοια των φυσικών δικαιωμάτων προκύπτει μια οικονομία που βασίζεται στην ιδιοκτησία και στο εμπόριο, με τα χρήματα ως μέσο ανταλλαγής.
Η ανάπτυξη του φιλελευθερισμού συνεχίστηκε και τον 18ο αιώνα, την περίοδο του Διαφωτισμού. Εκείνη την περίοδο ο Γάλλος φιλόσοφος Montesquieu (1689-1755) ανέπτυξε μια θεωρία διάκρισης μεταξύ κυριαρχικών και διοικητικών εξουσιών και πρότεινε τον διαχωρισμό τους ως αντίβαρο στην φυσική τάση της διοικητικής εξουσίας να αναπτυχθεί εις βάρος των ατομικών δικαιωμάτων. Έδωσε έμφαση στην σημασία μιας εύρωστης διαδικασίας του νόμου, η οποία θα περιελάμβανε το δικαίωμα στην δίκαιη δίκη, το τεκμήριο της αθωότητας και την αναλογικότητα στην αυστηρότητα της ποινής.
Σημαντική επιρροή κατά τον 19ο αιώνα αποτέλεσε και ο Adam Smith (1723-1790) του οποίου η ηθική φιλοσοφία τόνισε την μη παρέμβαση της κυβέρνησης. Η οικονομική του ανάλυση υποδεικνύει πως οτιδήποτε παρεμποδίζει την ικανότητα των ατόμων να συνεισφέρουν τον καλύτερο εαυτό τους σε οποιαδήποτε επιχείρηση θα οδηγήσει σε έναν αναποτελεσματικό καταμερισμό εργασίας και θα έθιγε την πρόοδο γενικά. Ο ίδιος δήλωσε ότι «μια εθελοντική, ενημερωμένη, συναλλαγή πάντα ωφελεί και τα δυο μέρη», ώστε η «εθελοντική» και η «ενημερωμένη» να σημαίνει την απουσία δύναμης ή απάτης.
«Σε κανέναν δεν επιτρέπεται να επιβουλεύεται την ζωή, την υγεία, την ελευθερία ή την ιδιοκτησία των άλλων.» (John Locke)
Πηγές:
Βιβλιογραφία
Arnold, N. Scott. Imposing values: an essay on liberalism and regulation. New York: Oxford University Press, 2009
Δικτυογραφία
http://akritas-neoliberalism.blogspot.com/2012/01/blog-post_10.html
https://fnfeurope.files.wordpress.com/2013/05/kl_b3_doering_griechisch_1044_s_web.pdf
http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Libertarianism
http://www.belmont.edu/lockesmith/liberalism_essay/the_rise1.html
Εικόνες: gilbertomirandajr, Adam Thierer
