Η συμβολή του ποδηλάτου στα δικαιώματα των γυναικών

Το πρώτο ποδήλατο εφευρέθηκε το 1817 από τον Καρλ φον Ντράις, Γερμανό βαρόνο της εποχής. Καθώς ο Ντράις διέθετε συστάδες δένδρων, χρειαζόταν ένα μέσο που δεν βασιζόταν σε άλογα για να τις επιθεωρεί. Ακόμη κι αν ο Τζον Κιτς, Άγγλος ποιητής, είχε χλευάσει τότε εκείνη τη δημιουργία αποκαλώντας την το «τίποτα της ημέρας», κανείς δεν φανταζόταν – ούτε ο ίδιος ο Ντράις – πως δεκαετίες αργότερα θα αποτελούσε συνεισφορά στα δικαιώματα των γυναικών.

Οι πρώτες γυναίκες ποδηλάτες τα βρήκαν σκούρα. Ο ρόλος τους στην κοινωνία και ο ενδυματολογικός κώδικας εκείνη την εποχή έκαναν πολύ δύσκολη την οδήγηση ποδηλάτων. Τα φουσκωτά και ταυτόχρονα περιοριστικά ρούχα τους καθιστούσαν σχεδόν αδύνατο να κάνουν κανονική ποδηλασία. Αν ήθελαν να οδηγήσουν ποδήλατο, έπρεπε είτε να παραβιάσουν τον κώδικα ενδυμασίας και, επομένως, τον ηθικό κώδικα ή θα μπορούσαν να επιλέξουν γυναικεία ποδήλατα, που ήταν εξαιρετικά ασταθή και στα οποία οι γυναίκες ήταν υποχρεωμένες να κάθονται σε πλαϊνή σέλα. Ως εκ τούτου, η γενιά βικτωριανών γυναικών αναμενόταν πολιτιστικά να μείνει στο σπίτι.

Ιδανική για αρετές όπως η οικογενειακή ζωή και η μητρότητα, ο ρόλος της βικτωριανής γυναίκας την κράτησε μακριά από τη δημόσια ζωή. Το ποδήλατο παρείχε στις γυναίκες έναν αποδεκτό τρόπο να είναι έξω ως μέρος της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων και της πολιτικής. Μέσω της απλής κινητικότητας, συνέβαλε επίσης στην επιτάχυνση πολλών δικαιωμάτων των γυναικών. Σιγά σιγά άρχισαν να συνειδητοποιούν τους περιορισμούς και τους κινδύνους των ενδυμάτων τους. Οι κορσέδες ήταν πολύ περιοριστικοί για δραστηριότητα, ενώ τα φορέματα με μεσοφόρια ήταν πολύ βαριά και αποφρακτικά. Οι ποδηλάτισσες που αναζητούσαν νέες επιλογές ρούχων έδωσαν στο φεμινιστικό κίνημα μια νέα ώθηση.

Δεδομένου ότι η δημοτικότητα της ποδηλασίας ως άθλημα στην Ευρώπη δεν περιοριζόταν στους άνδρες, ο πρώτος αγώνας γυναικών πραγματοποιήθηκε στο Μπορντό το 1868, παρά όλες τις συμβάσεις. Με την άνοδο του ποδηλάτου ασφαλείας, όλο και περισσότερες γυναίκες άρχισαν να κάνουν ποδήλατο. Αν το ποδήλατο προώθησε τη χειραφέτηση των εργαζομένων, το ίδιο έκανε και για τις γυναίκες.

Όταν τα πρώτα ποδήλατα ασφαλείας, ή τα σύγχρονα ποδήλατα, εφευρέθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα, μια έκρηξη ποδηλάτων κατέκλυσε το Αμερικανικό έθνος. Μέχρι τη δεκαετία του 1890, η Αμερική είχε ολοκληρωτική εμμονή με το ποδήλατο, το οποίο μέχρι τότε έμοιαζε πολύ με αυτά που έχουμε σήμερα. Υπήρχαν εκατομμύρια ποδήλατα στους δρόμους και μια νέα κουλτούρα χτίστηκε γύρω από την τεχνολογία. Ο κόσμος ξεκίνησε συλλόγους και διαγωνιζόταν σε αγώνες. Έκαναν περιοδεία στη χώρα και συνέκριναν κόλπα και ακροβατικά.

Η τρέλα με το ποδήλατο έκανε εκατομμύρια Αμερικανούς να κινηθούν με έναν νέο τρόπο, και οι γυναίκες να απομακρύνονται από περιοριστικούς οικιακούς χώρους και περιοριστικά ρούχα. Αλλά το ποδήλατο άλλαξε πρώτα. Τα ποδήλατα υπήρχαν για δεκαετίες, και ορισμένα μοντέλα του τέλους της δεκαετίας του 1860 είχαν σχήματα παρόμοια με τα σύγχρονα ποδήλατα, αλλά ήταν κατασκευασμένα από σίδηρο και ξύλο. Ξαφνικά, τα επικίνδυνα ποδήλατα με ψηλούς τροχούς που χρησιμοποιούνται για τα ακραία ανδρικά αθλήματα αντικαταστάθηκαν από ένα μοντέλο ασφαλέστερης σχεδίασης που θα μπορούσε να το οδηγήσει σχεδόν οποιοσδήποτε, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών.

Συνοψίζοντας, το ποδήλατο άλλαξε πολλά μέρη της αμερικανικής κουλτούρας, αλλά για τις γυναίκες, ήταν κάτι περισσότερο από διασκέδαση: τα ποδήλατα προσέφεραν ελευθερία και ενδυνάμωση του φύλου. Τον 19ο αιώνα, τα ποδήλατα έγιναν έμβλημα της προσπάθειας των γυναικών για ελευθερία και αυτοδιάθεση. Έδωσαν στις γυναίκες νέα κινητικότητα και αμφισβήτησαν τους βικτωριανούς περιορισμούς στη γυναικεία συμπεριφορά. Μια γυναίκα με ποδήλατο δεν χρειαζόταν πλέον να εξαρτάται από έναν άντρα για τη μεταφορά. Μπορούσε να πηγαινοέρχεται όπως εκείνη ήθελε.

Τα ποδήλατα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Όλη αυτή η προσπάθεια απόκτησης βασικών προνομίων τους τις έκανε να αγαπήσουν τα ποδήλατα. Και όταν εκείνες άρχισαν να τα οδηγούν, δε σταμάτησαν ποτέ.

Η Μάρθα Καντιδάκη γεννήθηκε το 2001 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Κατάγεται, όμως, από τα Χανιά της Κρήτης. Είναι τελειόφοιτη Ι.ΙΕΚ στην ειδικότητα των παιδαγωγικών, Βοηθός Βρεφονηπιοκόμων. Παράλληλα με τις σπουδές της ασχολείται ερασιτεχνικά με την φωτογραφία, παρακολουθώντας μαθήματα δια ζώσης. Στον ελεύθερο χρόνο της, της αρέσει να διαβάζει, να γράφει και να βλέπει ταινίες. Επίσης, πού και πού αθλείται. Στόχος ζωής για εκείνη, αποτελεί το να αφήσει το αποτύπωμά της στις ψυχές των ανθρώπων (είτε μέσω του επαγγέλματός της είτε μέσω των γραπτών της στο your e-articles και στο προσωπικό της blog αντίστοιχα). Επιπλέον, έχει δημοσιευθεί στο Moonlight Tales το πρώτο της μυθιστόρημα.