Ο ψυχικός κόσμος ενός εγκληματία (criminal profiling)

Στις σύγχρονες ημέρες, γίνεται εντονότερο το στοιχείο της εγκληματικότητας, ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο ιδιαίτερης σημασίας με οδυνηρές συνέπειες τόσο για την ανθρώπινη υπόσταση όσο και για την κοινωνία. Οι φερόμενοι ως «εγκληματίες» ή «δράστες» αποτελούν τον συνδετικό κρίκο για την διάπραξη του εγκλήματος. Ωστόσο, το μυαλό ενός κακοποιού θεωρείται μία δύσκολη αλλά και συνάμα περίπλοκη υπόθεση.

Στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουν υπάρξει και άλλα είδη κακοποιών, οι ονομαζόμενοι serial killers οι οποίοι έχουν διαπράξει εγκλήματα περισσότερες από 3 φορές, σε διάφορα μέρη και σε διαφορετικό χρόνο. Συνήθως, οι εγκληματίες χρησιμοποιούν ως πρωταρχικά θύματα τα ζώα και ύστερα προχωρούν στους ανθρώπους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί το φρικιαστικό έγκλημα στη Σαντορίνη όπου ένας άνδρας σκότωσε τον σκύλο του και ύστερα έκοψε το κεφάλι της γυναίκας του και το περιτριγύριζε στο νησί.

Ένας άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί στο έγκλημα εξαιτίας κάποιων κινήτρων. Τα πιο συνηθισμένα κίνητρα είναι η εκδίκηση, η ζήλεια, το μίσος, η ενοχή και οι τύψεις. Σύμφωνα με την Ferguson, 5 είναι τα χαρακτηριστικά που μπορούν να θεωρηθούν σημαντικά. Το κίνητρο, η σχέση του με το θύμα, οι ικανότητες-δεξιότητες των εργαλείων για την επιδιωκόμενη χρήση, γνώση για την τοποθεσία του εγκλήματος και οι γνώσεις τύπου CSI. Οι Pinizzotto & Finkel σύγκριναν τα αποτελέσματα επαγγελματιών profiler με ομάδες ελέγχου έμπειρους ντετέκτιβ, κλινικούς ψυχολόγους και φοιτητές σε υπόθεση ανθρωποκτονίας και σε σεξουαλικό έγκλημα. Οι επαγγελματίες profiler είχαν καλύτερη επίδοση στις προβλέψεις τους για σεξουαλικά εγκλήματα αλλά όχι στις ανθρωποκτονίες. Τα αποτελέσματα δεν έδειξαν στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των profiler και των άλλων ομάδων.

ΤΥΠΟΙ ΔΡΑΣΤΩΝ: ΤΑ ΤΡΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Κλασσικός Τύπος δράστη

Είναι ιδιόρρυθμος. Παρουσιάζει ασυνέπεια στη συναισθηματική ζωή του και υποτυπώδη κοινωνικότητα. Κινείται ανάμεσα στην άκρατη ευαισθησία και σε μια μειωμένη συναισθηματική αντίδραση, που πολλές φορές φθάνει ως την ψυχρότητα. Τίποτα τις περισσότερες φορές δεν προδικάζει την επερχόμενη έκρηξη της φρίκης. Μπορεί να είναι ευφυής ή το αντίθετο. Πλούσιος ή φτωχός, μορφωμένος ή αγράμματος. Πάντως, εγκληματεί με εξαιρετικά βίαιο τρόπο. Μετά το έγκλημα συνήθως αποκαλύπτεται το μη ισορροπημένο της προσωπικότητάς του.

Ψυχοπαθητικός δολοφόνος

Αυτός ο τύπος εγκληματία, αισθάνεται μόνος του, δεν είναι ποτέ ευτυχισμένος με τον εαυτό του, είναι παρορμητικός. Δεν μπορεί να δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις. Συνήθως θανατώνει κοντινά του άτομα από μίσος και ζήλο που πολλές φορές δεν ξεχωρίζει από την αγάπη. Δεν βρίσκει κατανόηση. Διακατέχεται από παρορμητικότητα, αδυναμία και έλλειψη προβλεπτικότητας και συνεπειών. Διαθέτει μια εξαιρετικά καλή αναγνώριση της συμπεριφοράς του.

Υπερ-ελεγχόμενος εγκληματίας

Είναι ο ιδιαίτερος τύπος εγκληματία που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε, διότι τα χαρακτηριστικά του είναι ιδιαίτερα. Είναι δειλός, πολύ απασχολημένος, δραστήριος. Φροντίζει να μην διαταράσσει τον εαυτό του αλλά να παραμένει ήρεμος, μακριά από εντάσεις και εξοντώσεις. Ενδιαφέρεται πάρα πολύ για την γνώμη των άλλων και φροντίζει να είναι αρεστός και συνεπής. Ωστόσο, όταν αισθανθεί ότι καταπιέζεται αφάνταστα, ξεσπά άσχημα και με φρικιαστικό τρόπο. Είναι αυτός που με την καταπίεση συμπεριφέρεται σαν ηφαίστειο που εκρήγνυται.

ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΨΥΧΟΠΑΘΕΙΣ; MΗΠΩΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΕΣ;

Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι εν μέρει οι δολοφόνοι θεωρούνται ψυχικά ασθενείς ή σχιζοφρενείς και επομένως θεωρούνται αποκλεισμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα. Μάλιστα, οι εγκληματίες έχουν επίγνωση των πράξεών τους, δεν στεναχωριούνται με το αποτέλεσμα, αντίθετα ικανοποιούνται. Σε τέτοιες περιπτώσεις η ποινή είναι σκληρή π.χ. ισόβεια, θανατική ποινή, διότι το δικαστήριο δεν δέχεται ότι ο φερόμενος ως δράστης πάσχει από ασθένεια που συνδέεται με την έλλειψη αυτοελέγχου. Οι κατά συρροήν δολοφόνοι κατά ένα ποσοστό είναι ψυχικά διαταραγμένες προσωπικότητες και χωρίζονται σε ψυχοπαθητικούς, που διαπράττουν έγκλημα αλλά γνωρίζουν την τιμωρία και φροντίζουν να καλύψουν τα ίχνη και σε ψυχωσικούς που δεν έχουν αντίληψη του τι πράττουν.

Ωστόσο, σύμφωνα με το DSM κάθε ερέθισμα όπως για παράδειγμα η γκρίνια και το γέλιο δηλώνει κάτι αρνητικό. Κατά συνέπεια είμαστε και εμείς εν δυνάμει δολοφόνοι, ειδικά σε περιπτώσεις ανομίας όπου οι καταστάσεις δυσκολεύουν, τα προβλήματα αυξάνονται και δεν γνωρίζουμε πώς να διαχειριστούμε μία δύσκολη κατάσταση και καταφεύγουμε συχνά και στην εγκληματική πράξη έναντι των άλλων αλλά και προς τον ίδιο μας τον εαυτό ιδίως όταν βρισκόμαστε σε αδιέξοδο.

Πηγές:

Criminal Profiling: Προφίλ εγκληματία, μια κριτική ματιά

Είμαι φοιτήτρια του τμήματος φιλοσοφίας και παιδαγωγικής του ΑΠΘ. Τα θέματα που μου προκαλούν περισσότερο ενδιαφέρον σχετίζονται με τον άνθρωπο και την κοινωνία και οι θεματικές ενότητες που θέλω να ασχοληθώ είναι η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, τα παιδαγωγικά, η φιλοσοφία και η εγκληματολογία.