Ο νόμος του Μέρφι αντιπροσωπεύει την απαισιόδοξη έκφραση: «ό,τι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει…»
Προέλευση:
Ο Έντουαρντ Μέρφι (1918-1990) ήταν ένας Αμερικανός μηχανικός αεροδιαστημικής, ο οποίος εργαζόταν κυρίως πάνω σε συστήματα ασφαλείας και διάφορα αεροπορικά πειράματα. Ήταν απόφοιτος της Στρατιωτικής Ακαδημίας των ΗΠΑ και μάλιστα κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου συμμετείχε σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις, καθώς και σε αρκετές δοκιμές και πειράματα στην αεροπορία. Έμεινε στην ιστορία για τον περίφημο νόμο του, τον οποίο διατύπωσε όταν αυτό και η ομάδα του αντιμετώπισε κάποιες ανυπέρβλητες δυσκολίες κατά τη διάρκεια δοκιμών πάνω σε ένα σύστημα το οποίο μετρούσε την αντοχή των πιλότων στη δύναμη G.
Έτσι προέκυψε ένα απλό αξίωμα που αναλύει τον νόμο του Μέρφι ως εξής: «Αν υπάρχουν δύο ή περισσότεροι τρόποι να γίνει κάτι και κάποιος από αυτούς οδηγεί στην καταστροφή, τότε κάποιος θα το κάνει με αυτόν τον τρόπο».
Aυτό όμως που πραγματικά αξίζει είναι να δούμε την επιστήμη που κρύβεται πίσω από αυτόν τον νόμο: Η τύχη ορίζεται συχνά ως ένα άθροισμα συμπτώσεων. Την τύχη έχουμε την τάση να την ερμηνεύουμε με μία μεγάλη δόση ανθρωποκεντρισμού. Λέμε κάποιον «τυχερό» όταν το άθροισμα συμπτώσεων έχει ένα θετικό αποτέλεσμα για τον συναισθηματικό του κόσμο και αντίστοιχα τον λέμε «άτυχο» όταν το συγκεκριμένο άθροισμα συμπτώσεων επιδρά αρνητικά στα συναισθήματά του. Αυτή η ερμηνεία της τύχης βέβαια επικρατεί στον καθημερινό μας λόγο και διαφέρει από την έννοια της τυχαιότητας που συναντάμε στον κόσμο των μαθηματικών και της φυσικής. Η συχνή επίκλησή μας στον νόμο του Μέρφιν λοιπόν εξηγείται με έναν συνδυασμό στατιστικής και γνωστικών λειτουργιών του εγκεφάλου μας.
Πάμε να ξεκινήσουμε με τα μαθηματικά. Μέσα σε μία μέρα υπάρχουν πάρα πολλά ατυχή γεγονότα που μπορούν να μας συμβούν. Να χάσουμε τα κλειδιά μας, να χαλάσει το κινητό μας, να σκιστεί το παντελόνι μας, να μη παίρνει μπρος το αυτοκίνητο, να χάσουμε το λεωφορείο για λίγα δευτερόλεπτα… Μία πραγματικά ατελείωτη λίστα από ατυχίες.
Κάθε τέτοιο μεμονωμένο ενδεχόμενο έχει όντως πολύ λίγες πιθανότητες να συμβεί μέσα σε μία μέρα. Αλλά είναι τόσα πολλά αυτά τα ενδεχόμενα, που δεν είναι καθόλου παράξενο να συμβούν κάποια από αυτά σε μία μέρα. Ίσα – ίσα είναι πολύ σπάνιο να μη συμβεί τίποτα από αυτά.
Κάποια πάλι έχουν και επιστημονική εξήγηση όπως όταν πέφτει στο πάτωμα μία φέτα αλειμμένη με βούτυρο και μέλι. Συχνότερα θα πέσει από την μεριά που είναι αλειμμένη. Αυτό το φαινόμενο σχετίζεται με την απόσταση που διανύει κατά την πτώση η οποία είναι πάνω – κάτω ίδια σε όλες τις περιπτώσεις.
Πάμε τώρα στο γνωστικό κομμάτι. Τις περισσότερες φορές όταν σκεπτόμαστε ή προγραμματίζουμε κάτι, φανταζόμαστε μία ιδεατή κατάσταση χωρίς εμπόδια και αναποδιές. Γι’ αυτό και όταν λέμε «σε μισή ώρα θα είμαι εκεί», συνήθως δεν είναι μισή ώρα αλλά πολύ παραπάνω και σχεδόν ποτέ νωρίτερα.
Παραβλέπουμε λοιπόν εκ των προτέρων τις αναποδιές που ενδέχεται να μας τύχουν και να επικεντρωνόμαστε περισσότερο στον σκοπό μας. Τα «ατυχή» γεγονότα έτσι εμφανίζονται ως «απροσδόκητα» και επιδρούν περισσότερο αρνητικά απ’ όσο θα έπρεπε, στα συναισθήματά μας, γι’ αυτό και τους δίνουμε σημασία. Εδώ ακριβώς εμφανίζεται η επιλεκτική μας μνήμη, είμαστε επιρρεπείς να απομνημονεύουμε γεγονότα τη στιγμή που τα συναισθήματά μας είναι έντονα.
Όταν από την άλλη οι καταστάσεις βαίνουν όπως πρέπει, είναι λιγότερο πιθανό να τις απομνημονεύσει κάποιος. Θυμόμαστε εκ των πραγμάτων τις «ατυχίες» (άργησε το λεωφορείο, έπαθε βλάβη το αυτοκίνητο κτλ). Έτσι δημιουργείται μία διαστρεβλωμένη στατιστική εικόνα ότι οι ατυχίες μας κυνηγούν, κάτι που φυσικά δεν υφίσταται στην πραγματικότητα.
Όπως και να’ χει, το να σκεφτόμαστε περισσότερο τα αρνητικά ενδεχόμενα, μπορεί να λειτουργήσει και ως σύμμαχός μας σε διάφορες περιπτώσεις. Από σοβαρότερα θέματα όπως την ασφάλειά μας και την ασφάλεια των γύρω μας, έως και να μας κάνει πιο συνεπείς στα ραντεβού μας.
Ο νόμος του Μέρφι στην πραγματικότητα αποτελεί ένα σύνολο νόμων οι οποίοι αφορούν πολλούς τομείς. Όλοι όμως έχουν ως κοινό τους την απαισιοδοξία για την έκβαση των πραγμάτων.
Πηγές:
https://coolweb.gr/nomos-merfi-ti-einai/
https://en.wikipedia.org/wiki/Buttered_toast_phenomenon
Διαβάστε περισσότερα άρθρα Μυστηρίου: εδώ
