Τα οικονομικά μπορούν να συνδυαστούν με αρκετούς κλάδους διαφορετικών επιστημών, γιατί κατά βάθος πρόκειται για μια πολύπλοκη επιστήμη που οφείλει να λάβει υπόψη της αρκετούς παράγοντες. Τα οικονομικά της θρησκείας (Economics of religion) προσπαθούν να μελετήσουν την εφαρμογή των οικονομικών στον τομέα της θρησκείας, καθώς και κατά πόσο συνδέονται οι οικονομικές μεταβλητές με διάφορες θρησκευτικές μεταβλητές. Είναι μια ενδιαφέρουσα προσπάθεια να γίνει μελέτη και ερμηνεία της θρησκευτικής συμπεριφοράς των ατόμων μέσα από τα «μάτια» της οικονομικής επιστήμης εφαρμόζοντας, δηλαδή, διάφορες οικονομικές θεωρίες και τεχνικές.
Η θρησκεία αποτελεί ένα δείγμα της κουλτούρας μιας χώρας ή ενός λαού. Αρκετοί οικονομολόγοι ερευνητές θεωρούν πως διάφορα χαρακτηριστικά της κουλτούρας μπορούν να επηρεάσουν τα οικονομικά μεγέθη μιας χώρας. Η κουλτούρα φαίνεται ότι επηρεάζει την προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά ενός ατόμου, όπως για παράδειγμα την εργατικότητα, την ειλικρίνεια, τον λιτό βίο, την ανεκτικότητα προς το διαφορετικό κ.λπ. Η θρησκεία, ως βασικό χαρακτηριστικό της κουλτούρας μιας κοινωνίας, θα έπρεπε να μελετηθεί περαιτέρω όσον αφορά την επίδρασή της στην οικονομία μιας χώρας (π.χ. Α.Ε.Π., ανεργία κ.λπ.).
Ο Max Weber ήταν από τους πρώτους που έφερε στο φως μια πρώτη σχέση μεταξύ οικονομικής συμπεριφοράς και θρησκείας. Πιο συγκεκριμένα, θεώρησε πως η ιδεολογία του προτεσταντισμού είχε σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη του καπιταλισμού και ειδικότερα στην ανάπτυξη της Δύσης.
Μια σημαντική μελέτη από τους Robert Barro και Rachel McCleary μας δείχνει πώς σχετίζονται οι θρησκευτικές συμπεριφορές με την πορεία της οικονομίας. Ειδικότερα, μελέτησαν την επίδραση της θρησκοληψίας στην μεγέθυνση μιας χώρας. Συνήθως οι θρησκευτικοί θεσμοί δε δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συλλογή στατιστικών στοιχείων, οπότε εξαρχής μια τέτοια ανάλυση είναι ιδιαίτερα απαιτητική και δύσκολη! Ως αποδεκτά και σχετικά έγκυρα στοιχεία για τη θρησκοληψία θεωρούνται «η συμμετοχή στην εκκλησία ή σε παρόμοιους θρησκευτικούς χώρους» και οι «θρησκευτικές πεποιθήσεις» που συνήθως περιλαμβάνουν την πίστη σε κάποιο Θεό, την ύπαρξη παράδεισου-κόλασης, την μεταθανάτια ζωή κ.λπ.
Μερικά σημαντικά ευρήματα από την παραπάνω μελέτη είναι ότι τα υψηλότερα ποσοστά θρησκευτικών πεποιθήσεων τονώνουν την μεγέθυνση, καθώς προσδίδουν στο άτομα κάποια χαρακτηριστικά που ευνοούν την παραγωγικότητα. Ωστόσο, η υψηλότερη συμμετοχή στην εκκλησία φαίνεται ότι περιορίζει τη μεγέθυνση.
Άλλες έρευνες δείχνουν (βλ. παρακάτω σχήμα) πως τα υψηλά επίπεδα θρησκοληψίας σε γενικές γραμμές στέκονται εμπόδιο στο κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας.
Είναι προφανές πως πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες και να δοθεί έμφαση σε διάφορα χαρακτηριστικά που επηρεάζουν μια οικονομία, ώστε να εμπλουτιστεί η επιστήμη και να εφαρμόζεται ορθότερη πολιτική στην πράξη.
Πηγές:
http://dspace.lib.uom.gr/handle/2159/623
https://www.nber.org/digest/nov03/w9682.html
https://dash.harvard.edu/handle/1/3708464
Εικόνες: Peteruetz [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)]
