Η έννοια του αυτισμού, αλλά και του συνδρόμου Asperger, είναι πλέον αρκετά διαδεδομένη στο χώρο της εκπαίδευσης κι όχι μόνο. Στο παρόν άρθρο θα γίνει αναφορά στο σύνδρομο Asperger, καθώς, είναι σημαντικό να γίνουν σαφή τα χαρακτηριστικά του, αλλά και οι τρόποι παρέμβασής του.
Ουσιαστικά, πρόκειται για μια υποκατηγορία διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών που αφορούν το φάσμα του αυτισμού. Στην βιβλιογραφία που σχετίζεται με το σύνδρομο αυτό ξεχωρίζουν δύο προσωπικότητες, ο Leo Kanner και ο Hans Asperger. Ο τελευταίος, από τον οποίο πήρε την ονομασία του το σύνδρομο, το 1944 περιγράφει μια κατηγορία παιδιών με ιδιαιτερότητες στην κοινωνική και συναισθηματική τους συμπεριφορά την οποία ονόμασε «αυτιστική ψυχοπάθεια». Τα τελευταία χρόνια, με την βοήθεια των διαγνωστικών συστημάτων, συμπεραίνεται ότι το σύνδρομο αυτό αφορά άτομα αυτιστικού τύπου με νοημοσύνη στα όρια του φυσιολογικού, καλά ανεπτυγμένες γλωσσικές ικανότητες και υψηλή λειτουργικότητα. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά με το σύνδρομο αυτό έχουν την δυνατότητα φοίτησης στα γενικά σχολεία.
Το Asperger κάνει την εμφάνισή του συνήθως σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με τον αυτισμό. Στο σχολικό περιβάλλον γίνονται περισσότερο αντιληπτές οι ιδιαιτερότητες του παιδιού με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στο αρσενικό παρά το θηλυκό φύλο.
Αρχικά, ο Αsperger ανέφερε το σύνδρομο ως βλάβη κοινωνικής αλληλεπίδρασης, με βασικά χαρακτηριστικά τα εξής:
- την επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά,
- την δυσλειτουργία μη λεκτικής επικοινωνίας,
- τις κινητικές αδυναμίες,
- τα προβλήματα στην αντιληπτική νόηση και στην επικοινωνιακή γλώσσα,
- και τα περιορισμένα ενδιαφέροντα.
Συγκεκριμένα, υπάρχουν ορισμένα βασικά κριτήρια που μας βοηθούν στη διάγνωση του συνδρόμου, η ποιοτική έκπτωση στην κοινωνική συναλλαγή και τα πρότυπα συμπεριφοράς. Η ποιοτική έκπτωση στην κοινωνική συναλλαγή, εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, όπως η έκδηλη έκπτωση στη χρήση πολλών εξωλεκτικών συμπεριφορών (π.χ. βλεμματική επαφή και έκφραση του προσώπου, έλλειψη επιδίωξης συμμετοχής σε ενδιαφέροντα ή επιτεύγματα με άλλους ανθρώπους και έλλειψη κοινωνικής ή συγκινησιακής αμοιβαιότητας).
Το δεύτερο κριτήριο αφορά περιορισμένα επαναληπτικά πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων, τα οποία μπορεί να εκδηλώνονται με ενασχόληση σχετιζόμενη με ένα ή περισσότερα περιορισμένα πρότυπα ενδιαφέροντος και άκαμπτη εμμονή σε ειδικές, μη λειτουργικές συνήθειες.
Άλλα σημαντικά διαγνωστικά κριτήρια αφορούν την διαταραχή που προκαλεί κλινικά σημαντική έκπτωση στην κοινωνική, και επαγγελματική ζωή ή άλλες σημαντικές περιοχές λειτουργικότητας. Δεν υπάρχει κλινικά σημαντική γενική καθυστέρηση στη γλώσσα, δεν υπάρχει κλινικά σημαντική καθυστέρηση στην ανάπτυξη των γνωσιακών λειτουργιών ή δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης και δεν πληρούνται κριτήρια για σχιζοφρένεια.
Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger αντιμετωπίζουν πλήθος δυσκολιών σε ποικίλους τομείς. Για την αντιμετώπισή τους έχουν σχεδιαστεί διάφορες θεραπευτικές παρεμβάσεις, τόσο εκπαιδευτικές, όσο λογοθεραπευτικές και συμπεριφορικές. Παρακάτω θα αναφερθούν ενδεικτικά οι πιο γνωστές λογοθεραπευτικές παραμβάσεις.
ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Κοινωνικές Ιστορίες (Social Stories/SS) της C. Gray
Αυτή η διδακτική στρατηγική των κοινωνικών ιστοριών είναι δοσμένη σε τρεις τομείς:
• «Μαθαίνω να φροντίζω τον εαυτό μου».
• «Στο σπίτι», όπου περιγράφονται και εξηγούνται διάφορες καταστάσεις που μπορεί να είναι αγχογόνες για το παιδί.
• «Πηγαίνοντας σε διάφορα μέρη» που περιγράφονται δραστηριότητες που συμβαίνουν εκτός σπιτιού.
Τεχνική διαλόγου (art of conversation)
Συνομιλίες με κόμικς (Comic Strip Conversations)
MAKATON
Οι έρευνες για το σύνδρομο Asperger συνεχίζονται και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές σημαντικές προσπάθειες και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις, ακόμα και στον ελλαδικό χώρο, ώστε τα άτομα αυτά να έχουν ισότιμη πρόσβαση με τους άλλους στο κοινωνικό, εργασιακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον. Η μόνη βασική προϋπόθεση είναι η κοινωνία να συνεχίσει να παρέχει υπηρεσίες, υποστήριξη και δικαιώματα σε όλους τους ανθρώπους με αναπηρίες.
Πηγές:
Ηλιοπούλου, Μ. (2012). ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ASPERGER. Ελληνικός Σύλλογος για το Σύνδρομο Asperger. Ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στις 29/10/2011: http://www.logosinstitute.gr/index.jsp?standalonePageID=14.
Beaumont, R. & Sofronoff, K. (2008). A multi-component social skills intervention for children with Asperger syndrome: The Junior Detective Training Program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(7), 743-753.
Gray, C. (1994). Comic Strip Conversations: Illustrated interactions that teach conversation skills to students with autism and related disorders. United States of America: FUTURE HORIZONS.
