Ο τρόπος που μια κοινωνία αντιμετωπίζει τα παιδιά και την εκπαίδευσή τους είναι συνήθως ενδεικτικός του επιπέδου ανάπτυξής της. Αν μελετήσει κανείς την ιστορία στην Ειδική Αγωγή θα παρατηρήσει ότι στην ουσία είναι μια μελέτη της ιστορίας των κοινωνικών αλλαγών και των επιπτώσεων αυτών των αλλαγών στις στάσεις, στην αντιμετώπιση, στην εκπαίδευση και την κοινωνική συμμετοχή των ανθρώπων µε ειδικές ανάγκες.
Η ειδική αγωγή στην Ελλάδα ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα με την ίδρυση ειδικών σχολείων και ιδρυμάτων. Όμως, ο βασικός στόχος ήταν, κυρίως, η περίθαλψη των ατόμων, ενώ η εκπαίδευση περιοριζόταν στη μεταβίβαση βασικών πρακτικών γνώσεων. Η πρώτη σημαντική εξέλιξη στην ειδική αγωγή συντελέστηκε το έτος 1937, όπου ιδρύεται το «πρότυπο ειδικό σχολείο Αθηνών» στην Καισαριανή, από τη Ρόζα Ιμβριώτη. Ωστόσο, η ιδέα περί ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών για τα ΑμεΑ άρχισε να δημιουργείται πολύ αργότερα, την περίοδο της μεταπολίτευσης.
Η ριζική αλλαγή έγινε το 1981, μέσα από την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση και ψήφιση του Ν. 1143/1981, ο οποίος θεωρήθηκε τομή για εκείνη την εποχή. Ο νόμος αυτός βασίστηκε στην ισότητα και στην ισονομία για όλους τους πολίτες. Ταυτόχρονα, επεδίωκε την ενσωμάτωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε όλους τους τομείς, σκοπεύοντας στην κοινωνική και επαγγελματική τους αποκατάσταση. Όμως, ο νόμος αυτός δέχτηκε έντονη αρνητική κριτική, αφού διατηρούσε το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, αποκόβοντας την ειδική αγωγή από τη γενική εκπαίδευση. Κάποια χρόνια αργότερα με νέο νόμο η ειδική αγωγή γίνεται πλέον κομμάτι της γενικής εκπαίδευσης και ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Επίσης, θεσπίζονται ειδικές βοηθητικές υπηρεσίες, όπως ο σχολικός ψυχολόγος. Ακόμα αργότερα ψηφίστηκε το 2000 καινούργιος νόμος 2817/2000, όπου προάγεται η ένταξη των ΑμεΑ στη γενική εκπαίδευση και το ειδικό σχολείο περιορίζεται μόνο σε περιπτώσεις σοβαρών προβλημάτων.
Συγκεκριμένα, νομικά υποτίθεται πως οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούν να παρακολουθούν τμήματα ένταξης ή να έχουν παράλληλη στήριξη, ενώ στη διδασκαλία χρησιμοποιούνται πολυμεσικά μέσα της νέας τεχνολογίας, μηχανές Braille, λεξικά νοηματικής κτλ. Επίσης, θεσμοθετούνται νέες ειδικότητες ειδικής αγωγής, όπως μουσικοθεραπευτές, διερμηνείς νοηματικής, κ.ά. Ακόμη, ιδρύονται κέντρα διάγνωσης και υποστήριξης για ΑμεΑ (ΚΔΑΥ) καθώς και πανεπιστημιακά τμήματα για σπουδές στην ειδική αγωγή. Τέλος, η νοηματική αναγνωρίζεται ως επίσημη γλώσσα των κωφών.
Είναι φανερό ότι ο νόμος αυτός είχε πολλά θετικά σημεία, αλλά δεν κατάφερε να δημιουργήσει «ένα σχολείο για όλους». Ο λόγος είναι ότι το ειδικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν συμπορεύεται με το αντίστοιχο της γενικής εκπαίδευσης, αλλά λειτουργεί παράλληλα με αυτό.
Η ειδική αγωγή στην Ελλάδα έχει ήδη συμπληρώσει μια διαδρομή σαράντα ετών. Σε αυτό το διάστημα, μέσα από διαφορετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, αναπτύχθηκε μια πολυμορφία στις δομές και στις εκπαιδευτικές και διαγνωστικές υπηρεσίες της. Ωστόσο, η ανάπτυξη της ειδικής αγωγής στην Ελλάδα μέχρι το 2000 δεν είχε ουσιαστικά αποτελέσματα, επειδή βασίστηκε στο διαχωριστικό μοντέλο και όχι στη συνεκπαίδευση. Το νομικό πλαίσιο, τα τελευταία χρόνια, εκσυγχρονίστηκε, όμως, μέχρι σήμερα, δεν έχουν αναπτυχτεί κατάλληλα προγράμματα που να ανταποκρίνονται σε όλους τους μαθητές με ειδικές ανάγκες. Οπότε, δεν εξασφαλίζονται η πρόσβαση και οι ίσες ευκαιρίες για όλους. Σημαντικό ρόλο για την επίτευξη της ένταξης θεωρείται η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων ωστόσο, στην Ελλάδα δεν διασφαλίζεται η συνεργασία σε όλα τα επίπεδα, εξαιτίας της έλλειψης υποστηρικτικών υπηρεσιών στην πρώιμη.
Από την Βάγια Δήμου
Βιβλιογραφική πηγή: «H Ειδική Αγωγή στην Ελλάδα με έμφαση στο ενταξιακό πλαίσιο: Παρουσίαση, κριτική και τεκμηριωμένες προτάσεις για σύνδεση της θεωρίας με την εκπαιδευτική πολιτική και πρακτική», της εκπαιδευτικού: Γεωργίας Κίτσου
