Φανταστείτε να υπήρχε ένα σχολείο που τα παιδιά ανυπομονούν να πηγαίνουν αλλά και να μένουν εκεί όλη την μέρα. Φανταστείτε να μην χρειάζεται να διαβάζουν μόνο τα μαθήματα τους αλλά και να παίζουν, να κατασκευάζουν, να δημιουργούν αλλά ακόμα και να μην κάνουν απολύτως τίποτα. Να μην έχει κάγκελα τριγύρω και οι τάξεις να μην είναι κλεισμένες μέσα σε τέσσερις τοίχους, γιατί τα «μαθήματα» γίνονται μέσα στην ίδια την φύση.
Αυτό το σχολείο δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας ούτε κάτι ουτοπικό. Υπήρχε πριν πολλά χρόνια και υπάρχει ακόμα. Λέγεται Σάμερχιλ (Summerhill) και βρίσκεται στην Αγγλία!
Πρόκειται για ένα ανεξάρτητο Βρετανικό ολοήμερο σχολείο, στην περιοχή Λέιστον. Ιδρύθηκε το 1921 από τον Αλεξάντερ Σάδερλαντ Νηλ. Βασική ιδεολογία του ίδιου αλλά και του σχολείου, είναι ότι το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες του παιδιού και όχι το αντίστροφο. Ποια είναι όμως αναλυτικά η φιλοσοφία του και γιατί το κάνει τόσο διαφορετικό από τα άλλα σχολεία;
Αρχικά, η βασικότερη αρχή είναι ότι τα παιδιά μαθαίνουν και αναπτύσσονται καλύτερα όταν δεν υπάρχουν καταναγκασμοί. Υπάρχει ελευθερία επιλογής των μαθημάτων και τρόπου αξιοποίησης του χρόνου τους.
Μια άλλη βασική αρχή είναι ότι όλοι, μαθητές και εκπαιδευτικοί συμμετέχουν από κοινού στην κοινότητα του σχολείου. Καλούνται σε συνελεύσεις, αποφασίζουν ισάξια για σημαντικά ζητήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας, μαθησιακού επιπέδου, φύλου κ.τ.λ. Συγκεκριμένα, οι κανόνες αλλά και οι συνέπειες μη τήρησης αποφασίζονται από τους μαθητές για τους μαθητές, με βασική προϋπόθεση ό,τι πράττεις να μην επιβαρύνει την ελευθερία του άλλου. Υπάρχουν δυο βασικοί τρόποι επίλυσης προβλημάτων, ο διαμεσολαβητής και το δικαστήριο (σχολική συνέλευση).
Αναφορικά με την εκπαιδευτική δομή, οι σημαντικότερες διαφορές σε σχέση με τα άλλα σχολεία είναι ότι δεν υπάρχει η έννοια της «τάξης» και της «χρονιάς».
Τα παιδιά ανάλογα με το ενδιαφέρον και την ικανότητά τους, εντάσσονται σε διάφορα μαθήματα ακόμα και αν οι συμμαθητές τους είναι πολύ μεγαλύτεροι ή πολύ μικρότεροι. Κάθε παιδί προχωρά κι εξελίσσεται με το δικό του ρυθμό.
Ο ίδιος ο Νηλ είχε πει χαρακτηριστικά : «το παιδί πρέπει να είναι ελεύθερο να ζήσει τη δική του ζωή, όχι τη ζωή που οι αγχωμένοι του γονείς πιστεύουν ότι πρέπει να ζήσει, ούτε μια ζωή σύμφωνη με τους σκοπούς ενός εκπαιδευτικού που νομίζει ότι ξέρει καλύτερα».
Το Summerhill, λοιπόν, είναι ένα σχολείο που προάγει τη δημοκρατία, την κοινωνική ισότητα και κυρίως την ελευθερία, κάτι που πρέπει όλα τα σχολεία σε όλο τον κόσμο να υποστηρίζουν. Ίσως, με αυτό τον τρόπο να καταφέρουμε να διαμορφώσουμε μια πιο υγιή και ισορροπημένη εκπαίδευση και μετέπειτα κοινωνία.
Tip: Δείτε την τηλεοπτική παραγωγή του 2008 «Summerhill» by John East που μεταδόθηκε από το BBC One (youtube με ελληνικούς υπότιτλους)
Εικόνες: Documentary Educational Resources
