Το “Sick Building Syndrome” περιγράφει μια κατάσταση σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι που εργάζονται μέσα σε ένα συγκεκριμένο εργασιακό περιβάλλον βιώνουν κάποια σωματικά συμπτώματα χωρίς κάποια συγκεκριμένη αιτία. Τα συμπτώματα που εκδηλώνονται σχετίζονται άμεσα με την παρουσία τους στον συγκεκριμένο χώρο, ενώ υποχωρούν μόλις φύγουν.
Τα πιο συχνά αναφερθέντα συμπτώματα είναι λήθαργος (57%), πονοκέφαλος (43%), ζαλάδα, αδυναμία, ναυτία, ερεθισμός λαιμού, μύτης ή ματιών (46%), ξηρός βήχας, ξηρό δέρμα, φαγούρα, δυσκολία συγκέντρωσης στην εργασία, απώλεια μνήμης, κούραση, ευαισθησία σε μυρωδιές, βραχνιασμένη φωνή, αλλεργία, ρίγος, συμπτώματα που μοιάζουν με ίωση, πόνος στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, άσθμα, ταχυπαλμία, τρέμουλο, πρήξιμο και αλλαγές στην προσωπικότητα και συμπεριφορά.
Ο λόγος εμφάνισης των συμπτωμάτων είναι άγνωστος. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το συγκεκριμένο σύνδρομο δεν πρέπει να συγχέεται με τις ασθένειες που προκαλούνται από εργασιακά περιβάλλοντα όπου υπάρχει συγκεκριμένη αιτία, όπως η ύπαρξη μικροβίων, μούχλας ή αλλεργιών, κακή κτιριακή κατασκευή, προβλήματα εξαερισμού ή τοξική έκθεση.
Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα είναι η παρουσία του βακτηρίου “Legionella pneumophila” στο American Legion τον Ιούλιο του 1976 όπου 182 άνθρωποι πέθαναν από πνευμονία εξαιτίας μολυσμένου αέρα που προερχόταν από τον κλιματισμό του ξενοδοχείου. Έμεινε στην ιστορία ως η “νόσος των λεγεωνάριων”. Έτσι, είναι σαφές ότι οι εργοδότες οφείλουν να κάνουν ελέγχους και εκτεταμένη έρευνα για τυχόν μολύνσεις και μικρόβια που απειλούν την υγεία των εργαζομένων.
Το σύνδρομο αυτό θεωρείται ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα υγείας, που μπορεί να περιγραφεί καλύτερα από το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο σύμφωνα με το οποίο τα συμπτώματα είναι αποτέλεσμα βιολογικών (ατονία, υπερευαισθησία), ψυχολογικών (στρες, προσωπικότητα, συμπεριφορά, κοινωνικοί παράγοντες, ποιότητα ζωής, στρεσογόνα γεγονότα ζωής) και περιβαλλοντικών παραγόντων (βιολογικοί και χημικοί κίνδυνοι).
Τα αποτελέσματα ερευνών αναφέρουν ότι το σύνδρομο είναι συχνότερο σε ανθρώπους που κατέχουν γραμματειακή θέση παρά σε εκείνους με διευθυντική, καθώς έχουν καλύτερες εργασιακές συνθήκες. Επίσης, οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς, επειδή μάλλον αντιλαμβάνονται γρηγορότερα την κατάσταση της υγείας τους. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται πιο συχνά σε περιβάλλοντα με κλιματισμό παρά σε κτίρια με φυσικό κλιματισμό, ενώ γίνεται φανερό σε δημόσια παρά σε ιδιωτικά κτίρια.
Οι συνέπειες του συνδρόμου φαίνονται στη μείωση της εργασιακής αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητας, στην αύξηση των απουσιών και των αδειών που ζητούνται και στα συχνά παράπονα με σημαντικό αντίκτυπο στην λειτουργικότητα της εταιρείας.
Οι Colligan και Murphy σε έρευνά τους αποδίδουν το σύνδρομο σε μια «μεταδοτική ψυχογενή ασθένεια», ότι οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια και υπάρχει συλλογική συνύπαρξη αυτών των συμπτωμάτων σε πολλούς ανθρώπους του ίδιου εργασιακού περιβάλλοντος. Περιγράφεται ως ένα κοινωνικό φαινόμενο που εμφανίζεται στο γενικό πληθυσμό κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες ψυχολογικής ή σωματικής έντασης.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα από άλλες έρευνες είναι αρκετά διφορούμενα και δεν μπορούμε να συμπεράνουμε ότι πρόκειται για ένα σύνδρομο οφειλόμενο αποκλειστικά σε προηγούμενες ψυχικές διαταραχές ή ότι εξαρτάται αποκλειστικά από ψυχολογικά αίτια.
Άλλες μελέτες αναφέρουν ότι σε ασθένειες ή σωματικά συμπτώματα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το χρόνιο εργασιακό στρες ή μη ικανοποίηση, η δυσαρέσκεια από την εργασία ή οι μη υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις τα οποία αρκετά συχνά μπορεί να εκδηλωθούν με την μορφή ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.
Το 1992 σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε βρέθηκε ότι σε κάποιο βαθμό το σύνδρομο μπορεί να οφείλεται σε ψυχογενείς παράγοντες, αλλά επισημαίνει ότι πάντα υπάρχει ένα αρχικό ερέθισμα που πυροδοτεί την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Οι άνθρωποι που εμφανίζουν το σύνδρομο αυτό κάποια στιγμή αντέδρασαν σε ένα πραγματικό συμβάν που απείλησε την υγεία τους στο εργασιακό τους χώρο. Το γεγονός προκάλεσε κάποια δυσφορία με ψυχολογικές συνέπειες. Αυτό που πρέπει να διερευνηθεί είναι σε ποιο βαθμό τα συμπτώματα οδηγούν σε ψυχολογική δυσφορία ή η ίδια η δυσφορία αυξάνει την ένταση των συμπτωμάτων. Είναι ένα σημείο όχι τόσο ευκόλως διακριτό.
Οι περισσότερες έρευνες επισημαίνουν ότι το σύνδρομο δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ψυχογενών παραγόντων, αλλά δεν είμαστε σίγουροι ότι κάποια ψυχολογική αιτία δεν μπορεί να προδιαθέσει την εμφάνιση του συνδρόμου.
Γενικότερα, είναι γνωστό ότι ένα άσχημο εργασιακό περιβάλλον με χημικούς (χημικές ουσίες, καυσαέρια, συνθετικά υλικά) και βιολογικούς ρύπους (βακτήρια, μύκητες, μούχλα, υγρασία, σκόνη), με χαμηλό φωτισμό, χωρίς την παρουσία ηλιακού φωτός, με κακή ηχομόνωση, με πληθώρα ηλεκτρικών συσκευών (τηλεοράσεις, υπολογιστές) που εκπέμπουν ραδιενέργεια, με ανεπαρκή εξαερισμό, κακή λειτουργία θέρμανσης ή κλιματισμού αυξάνουν τις πιθανότητες των εργαζομένων να νιώσουν αδύναμοι με σωματικές και ψυχολογικές εκδηλώσεις.
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
Βιβλιογραφία:
- Bauer, R.M., Greve, K.W., Besch, E.L., Schramke, C.J., Crouch, J., Hicks, A., Ware, M.R. & Bradford, L. (1992). The role of psychological factors in the report of building-related symptoms in sick building syndrome. Journal of Consulting and Clinical Psychology, Vol 60 (2), pp. 213-219.
- Gomzi, Μ., Bobic, J., Radosevic-Vidacek, B., Macan, J., Varnai, V.M., Milkovic-Kraus, S. & Kanceljak-Macan, B. (2007). Sick Building Syndrome: Psychological, somatic and environmental determinants, Archives of Environmental & Occupational Health, 62:3, pp. 147-155.
Δικτυογραφία:
