Εθισμός στον έρωτα

Πολλοί έχουν προσπαθήσει να ορίσουν την έννοια του έρωτα, ωστόσο δεν υπάρχει μόνο ένας ορισμός. Πρόκειται για ένα προσωπικό βίωμα, κατά το οποίο αναγνωρίζουμε ισχυρά συναισθήματα επιθυμίας προς ένα άλλο πρόσωπο. Τα συναισθήματα αυτά μπορούν να υποκινούνται είτε από σεξουαλική ορμή είτε από άλλα χαρακτηριστικά που ορίζει κάθε φορά το ίδιο το άτομο ως πόλο έλξης, π.χ. θελκτική προσωπικότητα, συγκεκριμένες συμπεριφορές κ.ά. Ο έρωτας αποτελεί μία διαδικασία ιδιαίτερα σημαντική για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του ατόμου.

Στον δυτικό κόσμο κυριαρχεί η αντίληψη ότι όταν κάποιος άνθρωπος ερωτεύεται αυτό αποτελεί ένα ευχάριστο και χαρούμενο γεγονός, κάτι το οποίο ωστόσο δεν συμβαίνει πάντα. Υπάρχουν περιπτώσεις που ο έρωτας που θεωρούν τα άτομα ότι βιώνουν αποτελεί πλέον μία εξαρτητική συμπεριφορά, μία αυτοκαταστροφική κατάσταση, η οποία μάλιστα δύναται πέρα από τον εαυτό τους να επηρεάζει και το αντικείμενο του πόθου τους.

Ο εθισμός στον έρωτα έχει ερευνηθεί από πολλούς ερευνητές και υπάρχουν διάφορες επιστημονικές προσεγγίσεις. Σε αυτό που συγκλίνουν οι έρευνες είναι το γεγονός ότι ο έρωτας μπορεί να εξελιχθεί σε μία εξαρτητική συμπεριφορά. Αρχικά το άτομο διακατέχεται από ένα έντονο συναίσθημα ευχαρίστησης, αλλά στη συνέχεια επικεντρώνεται το ενδιαφέρον του ατόμου στη διαρκή σκέψη αναβίωσης αυτού του συναισθήματος και σε ανεύρεση τρόπων για την επίτευξη αυτού του στόχου. Σύμφωνα με τις έρευνες έχει παρατηρηθεί ότι όταν αναπτύσσεται εθισμός στον έρωτα τα ερωτικά αισθήματα συνοδεύονται συχνά από συμπτώματα όμοια με αυτά του εθισμού σε ουσίες. Σύμφωνα με την τεχνική της εγκεφαλικής απεικόνισης που έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποιες έρευνες παρατηρείται ότι τα συναισθήματα του έρωτα αλλά και τα σημάδια εξάρτησης από τον έρωτα συνδέονται με τη δραστηριότητα στα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου που μοιάζει με τον εθισμό στα ναρκωτικά.

Ο εθισμός στον έρωτα μπορεί να πάρει δύο μορφές, τον εθισμό στο συναίσθημα του έρωτα, της ρομαντικής αγάπης ή/και τα ρομάντζα ή τον εθισμό σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, αντικείμενο του έρωτα και του πόθου κάποιου.

Στην πρώτη μορφή του εθισμού στον έρωτα, σε αυτή του εθισμού από το συναίσθημα του έρωτα, της ρομαντικής αγάπης ή/και τα ρομάντζα παρατηρείται ότι το άτομο δαπανάει μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς του σε φαντασιώσεις που αφορούν τον έρωτα, τη ρομαντική αγάπη, τρόπους εκδήλωσης και έκφρασης των αντίστοιχων συναισθημάτων. Έχοντας στο μυαλό του ότι μόνο μέσω ενός έρωτα μπορεί να γίνει ευτυχισμένο το άτομο αναπτύσσει μία εξαρτητική συμπεριφορά κατά την οποία αντλεί ευχαρίστηση μόνο όταν βιώνει το αίσθημα του έρωτα, ψάχνοντας διαρκώς τρόπους να το βιώσει.

Όταν βιώνει τελικά το άτομο το αίσθημα του έρωτα, της ρομαντικής αγάπης, έλκεται σε μεγάλο βαθμό από το άτομο/αντικείμενο του πόθου του. Έντονη επιθυμία, έντονη σεξουαλική έλξη, έντονος πόθος χαρακτηρίζουν το δεσμό που αναπτύσσεται με το αντικείμενο του πόθου του. Ωστόσο, όταν το πάθος αρχίζει να εξασθενεί τότε το ενδιαφέρον ολοένα και φθίνει με αποτέλεσμα να προκαλεί αισθήματα πλήξης, ανίας, δυσφορίας, απάθειας, κούρασης. Τότε το άτομο που είναι εθισμένο στον έρωτα θα επιδιώξει να βρει το επόμενο ιδανικό ταίρι προκειμένου να αντλήσει την ευχαρίστηση που επιθυμεί.

Στη δεύτερη μορφή του ο εθισμός στον έρωτα αφορά τον εθισμό προς το συναίσθημα του έρωτα που γεννιέται από ένα συγκεκριμένο άτομο ή που προβάλλεται πάνω σε αυτό το άτομο λόγω της ανάγκης να αγαπάει και να αγαπηθεί το άτομο που αναπτύσσει εξαρτητική συμπεριφορά. Σε αυτή τη μορφή περιλαμβάνονται η διαρκής ενασχόληση με τον άλλον, η εμμονή, η κτητικότητα, η υπερπροστασία, η παρεμβατικότητα, η άσκηση δύναμης αλλά και εξουσίας του ενός προς τον άλλον. Κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα μη υγιές περιβάλλον για τα άτομα που εμπλέκονται στην εν λόγω σχέση, λόγω της ακατανίκητης και καταναγκαστικής ανάγκης του ατόμου να βρίσκεται με το αντικείμενο του πόθου του.

Η καταναγκαστική αυτή ανάγκη έχει ως αποτέλεσμα το άτομο που έχει αναπτύξει τον εθισμό να είναι τόσο εστιασμένο στα συναισθήματα του έρωτα και να καθοδηγείται σε τέτοιο βαθμό από την ικανοποίηση αυτών με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσλειτουργικό και να χάνει άλλα πράγματα από την καθημερινότητά του, χάνοντας τον έλεγχο από διάφορες πτυχές της ζωής του. Ταυτόχρονα το άτομο που έχει αναπτύξει τον εθισμό στον έρωτα μπορεί να φέρνει σε άβολη θέση ή/και εκδηλώνει κακοποιητικές συμπεριφορές προς το αντικείμενο του πόθου του. Με βάση ερευνητικά δεδομένα ο εθισμός στον έρωτα έχει συνδεθεί με την παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking) αλλά και με τα εγκλήματα πάθους.

Κοινό χαρακτηριστικό και των δύο μορφών του εθισμού στον έρωτα αποτελεί η ανάγκη των ατόμων που αναπτύσσουν τον εθισμό να πιστέψουν στην «ιδανική αγάπη». Κάτι τέτοιο συνδέεται άμεσα με την κοινωνική μάθηση. Τα κοινωνικά πρότυπα που προβάλλονται εξιδανικεύουν τη διαδικασία αναζήτησης και ανεύρεσης ερωτικού συντρόφου, του έρωτα και της ρομαντικής αγάπης. Επίσης, αναπαράγουν την αντίληψη ότι ένας άνθρωπος είναι ολοκληρωμένος και ευτυχισμένος μόνο όταν βρει τελικά το ιδανικό του ταίρι. Κατά αυτό τον τρόπο δύνανται τα άτομα να εγκλωβιστούν σε μία διαρκή αναζήτηση για το ιδανικό ταίρι τους που θα τους προσφέρει διαρκή έντονη ευχαρίστηση και επιθυμία ή όταν νομίζουν ή/και πράγματι έχουν βρει το ιδανικό τους ταίρι να καταφεύγουν σε καταναγκαστικές και ακραίες συμπεριφορές για να διατηρήσουν τα συναισθήματα του έρωτά τους.

Απόφοιτος του τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Νομική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, με πεδία ειδίκευσης το Ποινικό Δίκαιο και τις Εξαρτήσεις. Εργάζομαι ως καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στην ιδιωτική εκπαίδευση. Στόχος μου να παρουσιάσω άρθρα με κοινωνικά ζητήματα, ώστε να συμβάλλω στην γνωριμία του κοινού με την επιστήμη της Κοινωνιολογίας.