«Ούς ο Θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μη χωριζέτω»
Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται ότι στην πλειονότητα των σύγχρονων χωρών ο όρος της οικογένειας έχει αλλάξει. Νέοι τύποι ανθρώπινων δεσμών όπως τα ομόφυλα ζευγάρια, οι επόμενοι γάμοι, και οι μονογονεϊκές αυξάνονται σε σχέση με τις πυρηνικές οικογένειες. Μεγαλώνουμε και ζούμε σε μια χώρα που ο θεσμός της οικογένειας παραμένει σε ικανοποιητικό βαθμό ιερός. Κοινός αρνητικός παρονομαστής για όλους τους τύπους οικογενειών είναι η διάλυσή τους, ο χωρισμός. Σύμφωνα με τις τελευταίες μελέτες οι 2 στους 5 γάμους στην Ελλάδα οδηγούνται στο διαζύγιο. Στην Ευρώπη το αντίστοιχο ποσοστό είναι 2 διαζύγια στους 4 γάμους, με την Ελλάδα να βρίσκεται στην 19η θέση.
Θεωρείται αυτονόητο ότι ο κάθε ένας δεν προχωράει σε γάμο και στην δημιουργία οικογένειας θέλοντας να χωρίσει. Ωστόσο συντελούν πολύ παράγοντες σε αυτή την απόφαση. Η απαιτητική καθημερινότητα, η ανεργία, η οικονομική κρίση, η μη ανάληψη ευθυνών, όπως και η πρόσφατη νέα πραγματικότητα της καραντίνας και της απομόνωσης λόγω του κορωνοϊού είναι μερικοί λόγοι της διατάραξης του οικογενειακού βίου.
Οι παράγοντες που οδηγούν στο Διαζύγιο:
Παρατηρείται έντονα μια αλλαγή ως προς τι ορίζουν σχέση και γάμο οι άνθρωποι. Φαίνεται πως ο τρόπος που ανατρέφονται οι νέες γενιές επηρεάζουν τις σχέσεις που δημιουργούν, εν συνεχεία τον γάμο και κατά συνέπεια το διαζύγιο. Στην σύγχρονη εποχή τα παιδιά μεγαλώνουν με διαφορετικό τρόπο. Είναι, θα λέγαμε, πιο «καλομαθημένα». Αργούν να φύγουν από το πατρικό τους σπίτι, αργούν να αναλάβουν ευθύνες, όπως και να ωριμάσουν. Προτιμούν να διαλύσουν κάτι παρά να το επιδιορθώσουν γιατί γνωρίζουν ότι θα έχουν αρκετές επιλογές. Επιπροσθέτως, μερικοί ακόμα παράγοντες που οδηγούν στην ρήξη και τελικώς στο διαζύγιο, είναι:
Οι γονείς του ζευγαριού: Στην Ελλάδα ο κατεξοχήν γραφικός χαρακτήρας της οικογένειας παραμένει η κακιά πεθερά. Ωστόσο ο χαρακτηρισμός εναπόκειται στα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές και όχι τόσο στο άτομο. Ακόμα και στις μέρες μας συνηθίζεται οι γονείς του ζευγαριού να έχουν λόγο στον γάμο και στις επιλογές των ζευγαριών. Γονείς που ανατρέφουν υποτακτικά παιδιά αρνούνται να παραδεχτούν ότι εκείνα είναι πλέον σε θέση να κάνουν τις επιλογές τους, την ζωή τους και, φυσικά, τα λάθη τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά όντας ενήλικα και διανύοντας ακόμα και την τρίτη δεκαετία της ζωής τους υπακούν τους γονείς και καταστρέφουν μια κατά τ’ άλλα υγιή σχέση.
Οικονομικά προβλήματα\Ανεργία: Η χώρα μας για πάνω από μια δεκαετία ταλανίζεται από την οικονομική κρίση που συνέπειά της είναι και το μεγάλο ποσοστό ανέργων. Στην περίπτωση που ένας σταθερός οικογενειακός βίος διαταραχτεί με την ανεργία του συζύγου ή της συζύγου δύσκολα θα διαφύγει από τον μονόδρομο του χωρισμού. Έρευνες δείχνουν ότι τα οικονομικά προβλήματα ενίοτε μπορούν να δυναμώσουν τον οικογενειακό θεσμό, εκείνο που δείχνει να επιφέρει την γκρίνια, τα προβλήματα και τους τσακωμούς φαίνεται να είναι η ανεργία κυρίως του άντρα, καθώς το στερεότυπο «ο άνδρας φέρνει τα λεφτά στο σπίτι» φαίνεται ότι καλά κρατεί.
Μέσα Κοινωνικής δικτύωσης: Στην πλειονότητά τους οι νέοι διαχειρίζονται από ένα και άνω προσωπικό λογαριασμό στα social media. Στον παράλληλο ιντερνετικό κόσμο όπου οι γνωριμίες καθίστανται πιο εύκολες, τα προβλήματα στις σχέσεις πληθαίνουν. Όπως ήδη αναφέρθηκε οι νέοι εύκολα διαλύουν σχέσεις, φιλίες, οικογένειες. Το φαινόμενο αυτό γιγαντώνεται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εκεί οι επιλογές είναι πολλές, ανοιχτές σε προκλήσεις και οι συγκρίσεις αναπόφευκτες. Απ’ την άλλη πλευρά η ζήλεια και οι συνεχείς τσακωμοί οδηγούν το ζευγάρι σε ρήξη.
Καραντίνα: Η νέα πραγματικότητα όλων μας. Τον τελευταίο χρόνο η καθημερινότητά μας άλλαξε. Η επιβολή των μέτρων δυσκόλεψε την συνύπαρξη αρκετών ζευγαριών. Ήδη γίνεται λόγος για ραγδαία αύξηση των διαζυγίων μέσα στην διάρκεια του εγκλεισμού στο σπίτι. Η έλλειψη προσωπικού χώρου και χρόνο προκάλεσε έντονες αντιπαραθέσεις ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου οι άνθρωποι αναγκαστικά ζουν σε μικρά διαμερίσματα. Τέλος, άλλοι παράγοντες φαίνεται να είναι: η διαφορά ηλικίας, η μη σωστή διαχείριση των τσακωμών, η έλλειψη σεβασμού προς τον σύζυγο.
Οι επιπτώσεις των διαζυγίων στην ζωή των ενήλικων:
Αν και το διαζύγιο είναι από τα ίδια τα πρόσωπα σε πολλές περιπτώσεις ηθελημένο επιφέρει ωστόσο κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Ο κάθε άνθρωπος που κάνει μια γνωριμία με σκοπό τον γάμο και την δημιουργία κοινής οικογένειας δεν σκέφτεται ότι θα χωρίσει. Όταν όμως οι καταστάσεις και η απόφαση οδηγεί στο διαζύγιο το ανδρόγυνο περνάει διάφορες πιέσεις. Αρχικά, οι κοινωνικές. Η είδηση ενός διαζυγίου ακόμα και σήμερα αποτελεί θέμα σχολιασμού ειδικά στις μικρότερες κοινωνίες. Συγγενείς, γειτονιά, συνάδελφοι και φίλοι θέλουν να μάθουν τον λόγο, τις λεπτομέρειες και εν συνεχεία να κάνουν την κριτική τους. Το ζευγάρι λοιπόν πρέπει να διαχειριστεί αρχικά την αλλαγή στην προσωπική τους ζωή τόσο και το τι θα πει ο κόσμος στο άκουσμα ενός χωρισμού.
Ύστερα, οι ψυχολογικές επιπτώσεις. Γνωρίζοντας την κριτική των τρίτων για τον χωρισμό που βιώνουν καθώς και το βάρος της προσωπικής αποτυχίας που πρέπει να διαχειριστούν τα άτομα αυτά βρίσκονται σε σύγχυση. Οι μεν άντρες καθώς δεν φάνηκαν αντάξιοι των περιστάσεων και οι γυναίκες γιατί δεν μπόρεσαν να κρατήσουν ενωμένη την οικογένειά τους.
Οι επιπτώσεις των διαζυγίων στην ζωή των παιδιών:
Καθώς ένα διαζύγιο είναι μια δύσκολη και ψυχοφθόρα διαδικασία για τους γονείς, η απρόσμενη αυτή αλλαγή κατακεραυνώνει την ζωή των παιδιών της οικογένειας. Αρχικά οι ψυχολογικές. Οι γονείς στην οικογένεια λειτουργούν όπως τα σχοινιά στο αλεξίπτωτο. Τα παιδιά το γνωρίζουν αυτό, στην περίπτωση ενός διαζυγίου και μαθαίνοντας ότι θα φύγει ο ένας τους γονιός (ο πατέρας, εκτός σπάνιων εξαιρέσεων) νιώθουν μια τεράστια ανασφάλεια. Ο φόβος ότι θα χάσουν για πάντα τον γονέα ενισχύει το αίσθημα της εγκατάλειψης. Σε αρκετές, μάλιστα, περιπτώσεις να παιδιά νιώθουν υπαίτια για το διαζύγιο. Θεωρούν ότι είναι η πηγή των προβλημάτων με αποτέλεσμα να κατακλύζονται από ενοχές. Θυμός, λύπη και στεναχώρια είναι επίσης μερικά από τα συναισθήματα που βιώνουν. Τα παιδιά πενθούν για το παρελθόν αλλά και για το μέλλον καθώς η νέα κατάσταση ανατρέπει όλα τα όνειρά τους.
Τα μεγαλύτερα ηλικιακά παιδιά αναγκάζονται να αναλάβουν ευθύνες γονέα πολλές φορές και να ωριμάσουν απότομα εφόσον πρέπει να φροντίσουν και να υποστηρίξουν ψυχολογικά τα μικρότερα.
Ύστερα οι κοινωνικές. Στην περίπτωση που τα παιδιά αναγκαστικά θα πρέπει να αλλάξουν σπίτι, πόλη ή και χώρα τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα πιο πολύ. Τα παιδιά είναι πιθανό να γίνουν ανυπάκουα και επιθετικά. Η προσαρμογή σε νέο σχολείο είναι αρκετά δύσκολη και αυτά τα παιδιά στο νέο περιβάλλον μπαίνουν σε αμυντική θέση. Είναι μοναχικά και δεν κάνουν νέες γνωριμίες. Έρευνες υποδεικνύουν ότι τα αγόρια δυσκολεύονται να διαχειριστούν το διαζύγιο των γονιών τους σε σχέση με τα κορίτσια σε πρώτο χρόνο καθώς είναι ο πατέρας αυτός που φεύγει με αποτέλεσμα να τα αποπροσανατολίζει.
Συμβουλευτικοί τρόποι αντιμετώπισης:
Αρχικά, η ανακοίνωση στα παιδιά πρέπει να γίνει όταν πλέον έχει αποφασιστεί αμετάκλητα. Είναι σημαντικό η ανακοίνωση να γίνει οργανωμένα και πριν αποχωρήσει ο ένας γονέας από το σπίτι. Πρέπει να είναι και οι δύο γονείς παρόντες και να εξηγήσουν στα παιδιά ότι ως γονείς θα είναι πάντα και οι δυο δίπλα τους.
Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, έτσι και αλλιώς τα ξέρουν όλα..
Τα παιδιά καταλαβαίνουν περισσότερα απ’ ότι πιστεύουμε. Γνωρίζουν ότι οι σχέσεις των γονιών τους δεν είναι οι καλύτερες, ακούν τους καυγάδες και βλέπουν την ψυχρότητα. Ύστερα, η απολογία των γονιών βοηθάει στην κατανόηση του διαζυγίου. Τα παιδιά πρέπει να ακούσουν ότι οι γονείς ξέρουν πως αυτή η κατάσταση είναι επίπονη και δύσκολη για εκείνα. Να τα καθησυχάσουν ότι δεν φέρουν καμία ευθύνη αυτά αλλά είναι κοινή απόφαση των γονιών.
Τέλος, θα πρέπει να εξηγήσουν τα πρακτικά, ποιος φεύγει, που θα πάει, πότε θα τον βλέπουμε, τι δραστηριότητες κάνουμε μαζί. Μία ανοιχτή συζήτηση θα βοηθήσει τα παιδιά να ρωτήσουν για όποιες απορίες έχουν και τι είναι αυτό που τα προβληματίζει.
Όταν τα διαζύγια πρέπει να είναι η λύση.
Η τωρινή κατάσταση της καραντίνας έγινε αφορμή ώστε αρκετοί να αντικρίσουν το πραγματικό πρόσωπο του σπιτιού τους. Όπως αναφέραμε τα διαζύγια τον τελευταίο χρόνο έχουν αυξηθεί. Δυστυχώς δεν είναι όλα αυτά συναινετικά. Οι καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία έχουν αυξηθεί. Άνδρες που χτυπούν τις γυναίκες τους, κακοποιούν ή\και βιάζουν τα παιδιά τους. Γυναίκες που τα κακομεταχειρίζονται και πληθώρα περιπτώσεων ακόμα. Σε αυτές της περιπτώσεις το διαζύγιο είναι αναγκαίο καλό. Την σημερινή εποχή η παροχή ουσιαστικής βοήθειας των θυμάτων είναι αυτονόητη από την Εκκλησία, τους ειδικούς και την πολιτεία.
Βιβλιογραφία:
Το Διαζύγιο και οι Συνέπειες του. Καλλιρόη Παντελίδου. Νομική Βιβλιοθήκη, 2019
Διαζύγιο και Παιδιά. Ψυχολογικά Και Νομικά θέματα. Συλλογικό. University Studio Press, 1994
