Ο Αντώνης Ε. Χαριστός έγραψε ένα βιβλίο-σταθμό για τη λογοτεχνία. Η «Αγία Οικογένεια», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γράφημα, είναι ένα λογοτεχνικό ψυχογράφημα το οποίο σκιαγραφεί το συνειδητό και το ασυνείδητο, ενώ εξερευνά πώς διαμορφώνονται οι αδυναμίες, τα πάθη, ακόμα και οι διαστροφές. Είναι ένα βιβλίο σοκαριστικό, αλλά και τόσο ρεαλιστικό. Άλλωστε η πραγματικότητα πολλές φορές ξεπερνά και την πιο νοσηρή φαντασία.
–Εκτός από συγγραφέας είσαι και επιμελητής. Ποιο από τα δύο θα χαρακτήριζες δυσκολότερο, να καταθέτεις κομμάτια τού εαυτού σου ή να επιμελείσαι άλλων;
Καταρχάς, ας προχωρήσουμε στη διάκριση ανάμεσα στη συγγραφική εργασία και αυτήν της επιμέλειας. Στην πρώτη περίπτωση (βλ. συγγραφέας) εάν επιδιώκεις μέσα από την εν λόγω δραστηριότητα να μεταφέρεις τμήματα αυτοψυχανάλυσης στο εκκολαπτόμενο έργο, τότε δεν ανήκεις στον χώρο τής λογοτεχνίας. Έχουμε γίνει μάρτυρες της αντίληψης που θέλει τον συγγραφέα να εξωτερικεύει πτυχές τού εαυτού του μέσα από τα κείμενά του. Αυτή η οπτική είναι εξαιρετικά υπονομευτική για τον ίδιο τον συγγραφέα και κατ’ επέκταση για το έργο του. Η λογοτεχνία, τόσο στην πεζογραφική, όσο και στην ποιητική της οπτική, οφείλει να απογυμνώνει το δρων υποκείμενο από συναισθηματικές παρορμήσεις και βιωματικές επιρροές εμπειρίας, ώστε να θέτει επί τάπητος αντικειμενικούς όρους θέασης των πραγμάτων που συνθέτουν την εκάστοτε θεματική. Ο πεζογράφος ή ποιητής οφείλει να υιοθετεί στρατευμένη άποψη και θέση γύρω από το έργο του, αποστασιοποιημένος και ψυχρά εκτελεστικός ως προς τις στοχεύσεις και τις επιδιώξεις του. Εάν οδηγηθεί στην αυτοψυχανάλυση, μέσα από τη μορφοποίηση του μυθοπλαστικού λόγου ή της ποιητικής μεγέθυνσης, εάν με άλλα λόγια μεταθέσει εαυτόν στην ανάλυση εντός τμημάτων τού έργου, απλώς γράφει για τον εαυτό του και μόνο. Οι κοινές συνιστώσες τις οποίες δύναται να εντοπίσει κανείς σε έργα τρίτων προσώπων δεν συνεπάγεται ταύτιση στόχων και σκοπών, αλλά αναβίωση εμπειριών με κοινό παρονομαστή. Επομένως, για να μην οδηγηθούμε η λογοτεχνία να αποτελέσει καφενειακού τύπου ανάγνωσμα, με φιλικές εκμυστηρεύσεις και συμβουλές αλλήλων, όπως συμβαίνει ειδικότερα από τη δεκαετία του 1990 έως τις μέρες μας, οφείλει ο πεζογράφος να λαμβάνει αποστάσεις και να ορίζει εκ των προτέρων θεματικές αναφορές με σαφή τα όρια προσδιορισμού των αιτιακών σχέσεων και αναφορών. Ανήκω σε αυτήν την κατηγορία. Είναι μία εργασία κοπιαστική, καθημερινή, δίχως διακοπές και υποχωρήσεις, το αποτέλεσμα της οποίας δικαιώνει τον δημιουργό. Από την άλλη πλευρά, η επιμέλεια ενέχει στοιχεία ευθύνης ως προς το κείμενο το οποίο διαμορφώνεται σε τελικό στάδιο προ της έκδοσης και κυκλοφορίας. Είναι μία γραφειοκρατική διεργασία, καθαρά άνευρη, αλλά με υψηλό κίνδυνο υπευθυνότητας σχετικά με το αποτέλεσμα. Συμπερασματικά, η συγγραφική εργασία είναι η πλέον απαιτητική εκ των δύο και η οποία συνεπάγεται υψηλά επίπεδα δυσκολίας.
–Το μυθιστόρημά σου αφήνει μάλλον μία πίκρα ως ανάγνωσμα. Θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου πεσιμιστή ή αισιόδοξο; Βλέπεις το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο;
Ο πολιτισμός και ο άνθρωπος μέσα σε αυτόν κινούνται διαρκώς με το βλέμμα στραμμένο στην αισιόδοξη πλευρά τής καθημερινότητας (και όχι απλά τής ζωής). Ωστόσο, ασυνείδητα, αυτή η κινητικότητα υποσκιάζεται υπό το βάρος τού θανάτου. Το δρων υποκείμενο αναζητά να κατακτήσει στόχους και επιδιώξεις με τελικό προορισμό να υπερνικήσει το φάσμα τής απώλειας, που κατατρέχει το ανθρώπινο είδος από τη γέννησή του. Ο θάνατος και η απώλεια ετεροπροσδιορίζουν την ταυτότητα του πολιτισμού και κάθε βήμα εξέλιξης μεταφράζει την υπέρβαση των πλαισίων (βλ. δυνατοτήτων) τής φύσης (και των περιορισμών που αυτή θέτει εκ των προτέρων) σε υποχώρηση του ενδεχομένου τού θανάτου. Ωστόσο, η ζωή (πλέον ως αξιακό αισθητικό δεδομένο και όχι ως βιολογική κυκλική πορεία) επιβεβαιώνεται μέσα την άρνηση. Η τελευταία ορίζει την ταυτότητα του συλλογικού αφηγήματος και όχι η αισιοδοξία που προσδίδει η ατομική ή/και συλλογική επιβεβαίωση ενός στόχου (κατά κύριο λόγο οι συλλογικοί στόχοι επιτυγχάνονται μέσα από την ατομική σύνθεση πολλαπλοτήτων). Επομένως, στο ερώτημά σας, δεν είναι η δική μου οπτική που έχει διακριτή αξία στην αντίθεση απαισιοδοξία-αισιοδοξία, αλλά η φύση τού πολιτισμού που επιβιώνει μέσα από την άρνηση και την αναπαραγωγή της εκμηδένισης του ατόμου προς όφελος του συλλογικού πράττειν.
–Γιατί επέλεξες ως τόπο δράσης του έργου σου τη Σουηδία του ‘70 και ως πρωταγωνιστές πολίτες αυτής της κοινωνίας;
Μεταφερόμαστε στο Σουηδικό μοντέλο ισορροπίας ανάμεσα στις χώρες του «υπαρκτού» σοσιαλισμού και τις χώρες του οικονομικού φιλελευθερισμού. Επί της ουσίας, η Σουηδία προβάλλεται στο προσκήνιο ως ο «τρίτος δρόμος» τής ευημερίας και τής κοινωνικής ευθύνης. Καταγγέλλω ως ψευδαίσθηση αυτήν την αντίληψη. Οι δομές τής κοινωνικής πραγματικότητας διαμορφώνονται στο πεδίο των παραγωγικών και ιδιοκτησιακών σχέσεων. Αμέσως επόμενο στάδιο, η διαμόρφωση σειράς ρόλων και ιδιοτήτων τα οποία ενεργοποιούνται σε μία αναπαραγωγική διαδικασία, προκειμένου να επιβεβαιώνονται κάθε στιγμή οι οικονομικές προτεραιότητες της συλλογικής κλίμακας αξιών. Το άτομο έχει εξαφανιστεί από τον χάρτη των επιθυμιών. Δεν υπήρξε ποτέ κυρίαρχος των επιθυμιών αυτών. Πάντοτε κατανάλωνε τις προοπτικές που το σύνολο των οικονομικών δομών τού επέβαλλαν ως προαπαιτούμενα συμμετοχής στη συλλογική ταυτότητα. Αντίστοιχα, η Σουηδία της δεκαετίας τού 1970, δεν είναι το παράδειγμα κοινωνικής ισορροπίας, αλλά η εικόνα τού πίνακα στον οποίο συρρικνώνεται η εγκληματική φύση τής ανθρώπινης ιστορίας και τού πολιτισμού αυτής. Οι κοινωνικές δομές εξαλείφουν το δρων υποκείμενο. Κατασκευάζουν την ομοιομορφία των σχέσεων αποδοχής και υιοθέτησης των κεντρικών ορισμών, που η έννοια της «κατοχής» επιβάλλει. Κατέχω θέση υπεροχής μέσα από τις καθημερινές ανθρώπινες σχέσεις, σημαίνει ότι μετατρέπομαι ασυνείδητα σε αναπόσπαστο τμήμα τής κυρίαρχης εξουσίας (και των πολλαπλών παράλληλων μικρο-εξουσιών), της ιδεολογίας τής οποίας ασπάζομαι και προβάλλω ως προσωπική στάση ζωής. Εάν συνειδητοποιήσει κανείς αυτήν την οπτική, διαπιστώνει το μεγαλείο εκμηδένισης του ατόμου. Η ελληνική κοινωνία της ίδιας αυτής δεκαετίας (βλ. 70) δεν διαφέρει παρά μόνο στη δομή την οποία επενδύουν οι παραγωγικές σχέσεις και το επίπεδο ιδιοκτησιακής εμβάθυνσης στον κορμό τού συλλογικού σώματος. Ουσιαστικά, δεν είναι ο καθολικισμός που αποτυπώνεται στο έργο, αλλά δύναται να αντικρίσει κανείς κάθε μορφή θρησκείας ως προέκταση των σχέσεων εξουσίας που διέπουν την ανθρώπινη υπόσταση.
–Πριν λίγους μήνες έγινε η ανατροπή της νομιμοποίησης των αμβλώσεων στις ΗΠΑ (24/6/2022), την υποτιθέμενη χώρα της ελευθερίας. Στο βιβλίο σου, μεταφερόμαστε στη Σουηδία του 1970 και στην προσπάθεια του κόμματος των Χριστιανοκοινωνιστών με την υποστήριξη της εκκλησίας να επιβάλουν επίσης απαγόρευση των αμβλώσεων. Πισωγύρισμα ή οι συνειδήσεις ποτέ δεν άλλαξαν και δεν θα αλλάξουν πραγματικά;
Ας ξεκινήσουμε από το ζήτημα του δικαιώματος. Έχω το δικαίωμα να εφαρμόσω μία ενέργεια, στα πλαίσια μίας επιλογής, συνεπάγεται ότι κάποιος μου παραχωρεί το ελεγχόμενο, εκ μέρους του, πεδίο «ελευθερίας», καλλιεργώντας σε μένα την ψευδαίσθηση της αυτονομίας βούλησης. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι παραμένεις δέσμιος και οι επιλογές σου ετεροπροσδιορίζονται από την αθέατη όψη των σχέσεων εξουσίας, που συναποτελούν τις δομές διαρρύθμισης της κοινωνικής πραγματικότητας. Δεν είναι ο νομοθέτης που ορίζει το πλαίσιο δικαιωμάτων. Ο νομοθέτης προσδίδει μορφή στο περιεχόμενο στο οποίο καλείται να επενδύσει τη συσσωρευμένη γνώση ελέγχου της συλλογικής κινητικότητας. Είναι, ωστόσο, οι δομές ιδιοκτησίας, η αισθητική που αυτή παράγει, η κατασκευή τής αναγκαιότητας που διαμορφώνει τον κόσμο των δικαιωμάτων, και μέσα στον οποίο όλοι μας πιστεύουμε ότι δρούμε ανεμπόδιστα, με δική μας επιθυμία και θέληση. Είναι τρομακτική η δέσμευση του ατόμου εντός του πολιτισμού, πόσο μάλλον όταν υποχρεούται να αναπαράγει το κυρίαρχο πλέγμα ιδεολογικών εκφάνσεων σε μία κατακερματισμένη συνείδηση πολλαπλών αποχρώσεων. Δεν θα έπρεπε, λοιπόν, να είναι ζήτημα δικαιώματος η διαχείριση του γυναικείου σώματος, αλλά θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητη η ελευθερία επιλογής και ενέργειας, από την ίδια τη γυναίκα, την εκάστοτε γυναίκα, τον κάθε άνθρωπο. Ωστόσο, όπως κατέδειξαν περίτρανα οι εξελίξεις στη Μέκκα του φιλελευθερισμού, τις ΗΠΑ, το γυναικείο σώμα είναι πεδίο ελέγχου της πατριαρχικής οικονομικής δομής και ιδιοκτησιακής αντίληψης. Η ανθρωπότητα δεν πρόκειται να απελευθερωθεί ποτέ από τα δεσμά που η μετάβαση στον πολιτισμό επέβαλε, εάν δεν θίξει τη ρίζα των επιπλοκών, που δεν είναι άλλη από την ιδιοκτησία.
–Το βιβλίο εξετάζει ενδελεχώς κάθε πολιτική ιδεολογία και το δόγμα του καθολικισμού καταδεικνύοντας τις αδυναμίες και την υποκρισία αυτών. Θεωρείς πως είναι εφικτό να υπάρξει μία καλύτερη κοινωνία;
Σε επίπεδο προθέσεων προφανώς και ο άνθρωπος θα διαμορφώνει φαντασιακές προδιαγραφές για την τελείωση ενός πολιτιστικού οργανισμού με αξιακά δεδομένα βαθιά ανθρωπιστικά. Ήδη από την εποχή τού Πλάτωνος οι φιλοσοφικές αναφορές επεκτείνουν το πεδίο διερεύνησης των δυνατοτήτων κατασκευής ενός τέλειου συστήματος πολιτικών, οικονομικών κλπ. δομών στις οποίες ο άνθρωπος θα αποκτήσει την πραγματική του ταυτότητα η οποία με τη σειρά της θα απομαγεύει τους περιορισμούς τής φύσης προς όφελος της ελευθερίας. Ωστόσο, ο ίδιος ο πολιτισμός για να επιβιώσει επενδύει στις εξουσιαστικές σχέσεις ιδιοκτησιακής υφής (διότι η έννοια και το περιεχόμενο της ιδιοκτησίας δεν ορίζεται αποκλειστικά με νομικούς όρους, αλλά ενέχει το στοιχείο τής αισθητικής τής εξουσίας) στα πλαίσια τής οποία εκμηδενίζεται η αυτενέργεια του ατόμου προς όφελος των κοινωνικών ρόλων και ιδιοτήτων, τα οποία αναπτύσσουν διακριτά γνωρίσματα και χαρακτηριστικά ανάλογα με τον χώρο αναγκαιότητας τον οποίο κατασκευάζουν οι οικονομικές δομές και επεκτάσεις. Κάθε μορφή επανάστασης έρχεται να επιβεβαιώσει το ανέφικτο, καθώς ενεργοποιεί τις ίδιες μορφές καθυπόταξης με νέες εικονικές αφηγήσεις τού δημόσιου χώρου, κατασκευάζοντας τον αντίστοιχο λόγο. Δεν επενδύει στον άνθρωπο, αλλά στις στιγμιαίες κοινωνικές απαιτήσεις που το σύνολο του οικονομικού συστήματος απαιτεί για να αναμορφώσει τους όρους τεχνικής εξέλιξης. Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 ήρθε να νομιμοποιήσει τις οικονομικές επεκτάσεις στον δημόσιο λόγο που έλαβαν χώρα καθόλη τη διάρκεια του 17ου αιώνα. Η αναγκαιότητα όπως οι τελευταίες αποκτήσουν καθολικό χαρακτήρα εξωτερικής μορφής, υπό την καταγραφή τού νέου λόγου καθαρά αστικής οπτικής, προσέδωσαν περιεχόμενο και κατεύθυνση στις απαιτήσεις των μαζών. Ωστόσο, η δομή των απαιτήσεων αυτών είχε ήδη διαμορφωθεί στις υποδομές της οικονομικής εξέλιξης του περασμένου αιώνα. Το εν λόγω ζήτημα το εξετάζω λεπτομερώς στη μελέτη φιλοσοφίας που ολοκληρώνω με τίτλο «Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού».
–Καταλήγεις και αποδεικνύεις με μαεστρία πως όλοι οι άνθρωποι είναι θύτες και θύματα, ωστόσο το έγκλημα πάντα ένας δεν το διαπράττει;
Πάντοτε ένας ή ομάδα ατόμων διαπράττουν την κορύφωση μίας πράξης. Ωστόσο, η αιτία, η ρίζα αυτής βρίσκεται βαθιά ενορχηστρωμένη στις νομικές αρτηρίες επιβίωσης του πολιτισμού. Θα το τονίσω για πολλοστή φορά, αλλά είναι αναγκαίο να φτάσουμε στον πυρήνα τού προβλήματος προκειμένου να κατανοήσουμε για ποιόν λόγο ο άνθρωπος φτάνει στο σημείο να λειτουργεί με τρόπο βάρβαρο και εκμηδενιστικό προς τον συνάνθρωπό του. Έχω υποστηρίξει, και θα συνεχίσω να υπογραμμίζω μέσα από την επιστημονική έρευνα, πως η πορεία τού ανθρώπου από την φυσική αυτοτέλεια στην πολιτισμική αυτονομία υπήρξε τραυματική εμπειρία και ασυνείδητα υποσκελίζονταν κάθε φορά από τον παράγοντα «φύση». Ο άνθρωπος εκλάμβανε την ατομικότητά του στο πλαίσιο της φυσικής επιβίωσης και των προσπαθειών επιβολής τής παρουσίας του επί των αιτιών που η ίδια πρόβαλε στο προσκήνιο. Ακριβώς επειδή αγωνιούσε για την αδυναμία επεξήγησης των φυσικών φαινομένων οδηγήθηκε στη μορφοποίηση της φύσης, σε ένα κεκαλυμμένο προσωπείο αντιπαραβολής με στόχο να εξηγήσει, αλλά στο τέλος αυτής της πορείας κατέληξε να μετασχηματίσει την οπτική του δεσμευμένος τόσο από τη φύση, όσο και από την τεχνητή επεξεργασία αυτής, για την οποία υπεύθυνος είναι ο ίδιος. Διαμόρφωνε σειρά δομών ετεροπροσδιορισμού και μέσα σε αυτές αναζητούσε όχι ταυτότητα, αλλά επιβίωση. Η τελευταία απέκτησε χαρακτήρα ποιοτικής διαφοροποίησης, όχι σε σχέση με τη φύση, αλλά σε άμεση σύνδεση με τα υπόλοιπα μέλη της συλλογικής ζωής, ώστε οι μικροδομές εξουσίας να αναπτυχθούν προτού φτάσει η ανθρωπότητα να ορίσει τη γη ως πεδίο επικυριαρχίας και κοινωνικής διαφοροποίησης. Επομένως, το επίπεδο ανάγνωσης της ιστορίας στο σήμερα οδηγεί τις απαντήσεις στο παρελθόν των πρωτόγονων κοινωνιών, στο μεταίχμιο της μετάβασης από την αδυναμία κατανόησης της φύσης στην μορφοποίηση της εξουσίας ως φυσική προέκταση επί της γης και κατ’ επέκταση επί των ανθρώπων γύρω από αυτήν. Η Αγία Οικογένεια έρχεται να περιγράψει όχι την ιστορική πορεία εξέλιξης των πραγμάτων, αλλά το αδιέξοδο της σημερινής βαθμίδας αυτής. Στο συγκεκριμένο σημείο, ο ανθρώπινος παράγοντας έχει οδηγηθεί στην ολοκληρωτική θετικοποίηση των όρων ζωής εντός τού κοινωνικού σώματος, δηλαδή έχει μετατρέψει τον γνώμονα «φύση» σε τεχνικό εργαλείο αναπαραγωγής τής κοινωνικής ενσωμάτωσης, ως μόνιμη αλήθεια. Δεν γνωρίζει εναλλακτικές, διότι δεν υπάρχουν. Η ταφόπλακα στην κοινωνική εξέλιξη τέθηκε όταν βρέθηκε ο πρώτος άνθρωπος που είπε ότι αυτό το κομμάτι γης μού ανήκει, και κανείς δεν τον αντέκρουσε, γιατί είχε προηγηθεί, επί μακρόν, η επεξεργασία τής εικόνας τού ατόμου ως εργαλείο τής φυσικής δόμησης της ζωής, πάνω στην οποία κατασκεύασε το κτίσμα τού σύγχρονου πολιτισμού. Ο ίδιος ήταν και παραμένει απών από το κυρίαρχο αφήγημα. Παντού γύρω του αναγνωρίζουμε δομές εξουσίας, αλλά ουδεμία ταυτότητα ελευθερίας. Εκεί βρίσκεται η αιτία και η ρίζα τής ανθρώπινης κακοδαιμονίας και στη βάση αυτή αναπαράγεται κάθε μορφή εγκλήματος.
–Κλείνεις με τον ίδιο τρόπο το έργο σου όπως το ανοίγεις: Ο καταξιωμένος παιδίατρος Alfred Johansson συνειδητοποιεί ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ανδρείκελο και κλαίει πάνω από τον τάφο της μητέρας του σε εμβρυακή στάση. Η επόμενη μέρα του μετά την ολέθρια αυτή παραδοχή, ποιά θα ήταν;
Πιστεύω, πάντα σύμφωνα με την εξέλιξη της πλοκής, ότι ο πρωταγωνιστής θα υπάκουε πειθήνια στις υποδείξεις και τις ενημερώσεις των οποίων έγινε στόχος επίκρισης. Δεν πιστεύω ότι θα ανέτρεπε τα δεδομένα. Εξάλλου, καθόλη την εξέλιξη του έργου ο αναγνώστης διαπιστώνει σε κάθε βήμα τού ήρωα το ολικό αδιέξοδο της ανθρώπινης φύσης. Δεν πιστεύω, επίσης, ότι θα αυτοκτονούσε ως ένδειξη αναγνώρισης του αδιεξόδου. Είναι αρκετά ανθεκτικός στην υπονόμευση για να ορίσει το οριστικό τέλος τής παρουσίας του από τα πεπραγμένα του κοινωνικού βίου, αναπόσπαστο κομμάτι τού οποίου αναγνωρίζει στον εαυτό του.
–Tελειώνοντας αυτή τη συνέντευξη, δεν μένει παρά να σε ρωτήσω ποια είναι τα μελλοντικά συγγραφικά σου σχέδια;
Όσον αφορά τις προσωπικές δημιουργίες αυτές επικεντρώνονται σε δύο επιστημονικές εργασίες. Αφενός, στην προετοιμασία τού τόμου φιλοσοφίας με τίτλο «Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού» στην οποία μελέτη εξετάζω τις οικονομικές δομές που είχαν διαμορφωθεί στη μεσαιωνική Ευρώπη και δη στη Γαλλία για να υποστηρίξω ότι με αφετηρία την ιδιοκτησία και την αναγκαιότητα προάσπισης και μεγέθυνσης των ορίων της, στην οικονομική δομή διαμορφώνονται σειρά δομικών σχέσεων εξουσίας στις οποίες εισέρχονται οι μάζες και αναπαράγουν το αντίστοιχο οικονομικό πεδίο, δίχως καμία παρουσία τού ατόμου στην κυκλική πορεία τής κοινωνίας. Η μετάβαση από τη μία μορφή εξάρτησης στην επόμενη είναι προέκταση της αναγκαιότητας, οι ρίζες τής οποίας στηρίζονται στην ιδιοκτησία και τις σχέσεις που εκείνη διαπλάθει, χωρίς την παρουσία τού ατόμου σε επίπεδο επιλογών. Για το λόγο αυτό, κάθε κοινωνική και επιστημονική επανάσταση, είναι καταδικασμένη να αναπαράγει προηγούμενες σχέσεις εκμετάλλευσης και εξουσιαστικού ελέγχου. Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 είναι η επιτομή αυτής ακριβώς της θέσης. Το ίδιο συμβαίνει στα γράμματα, την ακαδημαϊκή έρευνα και τις τέχνες. Αποδεσμευμένες από την θεοκρατική αντίληψη των πραγμάτων, εισέρχονται στο πεδίο που η επέκταση της αστικής ιδιοκτησίας στην κατοχύρωση της γης επέφερε, ως νέα αντίληψη για τη ζωή, αποκρύπτοντας ενδελεχώς ότι μετέθεσε, ο κυρίαρχα φιλοσοφικός λόγος τής εποχής, από τη μία μορφή εξουσίας σε μία νέα μορφή εξουσίας (πάντα υπό το πρίσμα της ελευθερίας). Είναι τρομακτική η εκμηδένιση η οποία συντελέστηκε από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα για τον άνθρωπο, ως αυτόνομη ύπαρξη, και ακόμα δραματικότερη η ολοκλήρωση αυτής της αλλοτρίωσης στις δομές τού λόγου που η οικονομική βάση διαμόρφωνε και εξακολουθεί να διαμορφώνει. Αφετέρου, ετοιμάζω τη μελέτη για τη λογοτεχνία στα χρόνια της Ρωσικής Επανάστασης του 1917 και της οικοδόμησης του «σοσιαλισμού» με τίτλο «Η τέχνη στην επανάσταση. Η εργατοαγροτική εξουσία μέσα από τα κείμενα λογοτεχνίας». Εξετάζω τα κείμενα πεζογραφίας και ποίησης της περιόδου 1917-1945 σε παράλληλη ανάλυση των δεδομένων τής ρωσικής πραγματικότητας, ήδη από τα αποτελέσματα στον καλλιτεχνικό χώρο τού 19ου αιώνα. Συνολικά, δύο εργασίες με πολλαπλά επίπεδα εμβάθυνσης και εξελικτικής προοπτικής.
Περισσότερα για το βιβλίο: εδώ
Περισσότερα για τον συγγραφέα: εδώ
