Ενσυναίσθηση σαν ορισμός είναι η ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου. Στα αγγλικά είναι empathy, αλλά δεν έχει καμία σχέση με την λέξη εμπάθεια.
Είτε είναι μια εικόνα στα social media είτε γινόμαστε μάρτυρες ενός γεγονότος που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας αισθανόμαστε αυτόματα χαρά ή λύπη, σοκ ή τρόμο. Εάν είναι κάτι που έχει συμβεί σε κάποιον γνωστό ή φίλο μας, τείνουμε να μπαίνουμε στη θέση του άλλου και προσπαθούμε να καταλάβουμε τι νιώθει βάσει όσων συμβαίνουν στη ζωή αυτού του ατόμου.
Στο βιβλίο του “Κοινωνική Νοημοσύνη” ο Daniel Goleman αναφέρει πολύ αναλυτικά με ποιο τρόπο λειτουργεί η ενσυναίσθηση ως μέσο κοινωνικής ενσυνείδησης. Δείχνει πώς λειτουργεί στις σχέσεις μας είτε για να καταλάβουμε πως πρέπει να φερθούμε είτε για να επηρεάσουμε την έκβαση και τα αποτελέσματα των κοινωνικών μας αλληλεπιδράσεων.
Μία ταυτόχρονη αίσθηση της εσωτερικής κατάστασης ενός προσώπου, της κατανόησης των συναισθημάτων και σκέψεων σε διάφορες κοινωνικές συνθήκες. Αισθάνομαι με τους άλλους ανιχνεύοντας μη λεκτικά συναισθηματικά σήματα, ακούγοντας με πλήρη δεκτικότητα προς το άλλο πρόσωπο, κατανοώ τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις προθέσεις του άλλου προσώπου, βλέπω την δική τους οπτική γωνία.
Συμπονετική ενσυναίσθηση
Για να μπορέσουμε να δείξουμε συμπονετική ενσυναίσθηση, θα πρέπει να μην έχουμε κριτική διάθεση, να είμαστε όσο γίνεται αμερόληπτοι. Να μην προσπαθήσουμε να συμβουλέψουμε, αν δε μας ζητηθεί. Να αποδεχόμαστε το άτομο όπως είναι και να είμαστε έτοιμοι να το στηρίξουμε στη δυσκολία που αντιμετωπίζει. Να βλέπουμε τη ζωή με τα μάτια και την καρδιά του συνανθρώπου μας.
Η ενσυναίσθηση θέλει προσοχή, για να μην κάνουμε αντιμετάθεση συναισθήματος, να μην ταυτιστούμε.
Αν ό,τι βλέπεις αφήνεις να σε αγγίζει, μόλις το αισθανθείς, σου έχει ήδη δοθεί το δώρο της ενσυναίσθησης
Brian Solis
Δεν είναι ανάγκη να ψάξουμε να βρούμε κάτι να πούμε. Πολλές φορές η σιωπή είναι χρυσός. Φτάνει να δείξουμε την υποστήριξή μας με θετικό τρόπο που δε θα προσβάλει ή δε θα επιβαρύνει τον πόνο που ήδη νιώθει το άλλο άτομο.
Κανείς δεν θέλει να τον λυπούνται. Όλοι θέλουμε να μας καταλαβαίνουν όμως. Έτσι, κάποιες φορές η συμπόνια παρερμηνεύεται και θεωρείται οίκτος.
Ορισμένες φορές, θέλοντας να βοηθήσουμε, λέμε πως όλα θα πάνε καλά, να έχεις θετική σκέψη. Δεν μπορούν όμως όλοι να ταυτιστούν με αυτό, όταν ο κόσμος τους γκρεμίζεται.
Ας μην ξεχνάμε πως ο κάθε άνθρωπος αντιμετωπίζει διαφορετικά την οποιαδήποτε κατάσταση.
Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να δηλώσουμε έμπρακτα την υποστήριξή μας, έστω με το να τους κρατάμε απλώς το χέρι.
Η θετική σκέψη έρχεται από ένα θετικό συναίσθημα, μια ανάμνηση, μια ελπίδα ή ένα ένστικτο και κάποιος που βιώνει ένα τραύμα και πονάει δεν είναι σε θέση ακόμα να καλλιεργήσει αυτή τη θετικότητα. Πρώτα χρειάζεται συμφιλίωση με αυτό που νιώθει κι έπειτα σταθεροποίηση.
Ένας άλλος λόγος που θα πρέπει να αφήσουμε το άλλο άτομο να βιώσει τα συναισθήματά του είναι για να προστατέψουμε την δική του ενσυναίσθηση απέναντι στους άλλους. Με το να “ναρκώνουμε” τα συναισθήματά μας δημιουργούμε κάτι σαν αναλγησία στον ανθρώπινο ψυχικό πόνο που ορισμένες φορές είναι απαραίτητος, για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε δύσκολες καταστάσεις και να επανενταχτούμε στην καθημερινότητά μας.
Η ενσυναίσθηση και η συμπόνια διδάσκονται πρώτα από την οικογένεια
Με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνουμε την ηθική, τις αξίες και την καλοσύνη, έτσι συμβαίνει και με την ενσυναίσθηση. Σαν παιδιά μαθαίνουμε το αξιακό σύστημα της οικογένειάς μας, ακολουθούμε τα παραδείγματα που έχουμε. Ας είμαστε εμείς το καλό παράδειγμα για μία κοινωνία που θα καταλαβαίνει τι γίνεται στον ψυχισμό και τις ζωές των ανθρώπων. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να έχουμε περισσότερη συμπόνοια για τους συνανθρώπους μας.
Όταν μπορούμε να αισθανθούμε τι σημαίνει εγκατάλειψη, πόνος, έλλειψη αγάπης και φροντίδας, τότε είναι σίγουρο πως θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας από εμάς.
Το ανθρώπινο είδος φαίνεται να έχει τεράστια ικανότητα για αγριότητα, για βιαιότητα, για έλλειψη ενσυναίσθησης, για έλλειψη συμπόνιας
Άννυ Λέννοξ
Κάποτε ο Δαλάι Λάμα είχε πει ότι “η αγάπη κι η συμπόνια είναι ανάγκες. Δεν είναι πολυτέλειες. Χωρίς αυτές, η ανθρωπότητα δεν μπορεί να επιβιώσει”.
Η ενσυναίσθηση είναι μια ικανότητα που οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί με θετικούς και αρνητικούς τρόπους. Τέλος, είναι μέσα στις πιο περιζήτητες “μαλακές” δεξιότητες (soft skills) στην αναζήτηση εξαιρετικών στελεχών, μαζί με την πειθαρχία και την αυτο-παρακίνηση.
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
Δικτυογραφία:
‘I Feel Your Pain’: The Neuroscience of Empathy
Βιβλιογραφία: Goleman, D., (2006), Social Intelligence, Bantam Dell, New York.
