Μία κατηγορία από μόνη της. Ένα παράξενο λουλούδι που έχει ανθίσει στη σύγχρονη ελληνική μουσική και μας έχει εκπλήξει κατά καιρούς. Ιδιαίτερες δισκογραφικές απόπειρες και σημαντικές συνεργασίες επί σκηνής. Το 2019 κυκλοφόρησε η τελευταία της ολοκληρωμένη δισκογραφική κατάθεση με τίτλο «Τι Να Σου Μοιάσει», ένα πολυμορφικό άλμπουμ σε μουσική δική της και σε ποίηση της Monique. Με αφορμή την εμφάνισή της στο Chaplin Brothers το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου φιλοξενώ στο Your e-articles την Ερασμία Μάνου.
–Γεννήθηκες την δεκαετία του ’80. Τι θυμάσαι από τα παιδικά σου χρόνια;
Θυμάμαι την πανέμορφη γειτονιά που μεγάλωσα στην Αργυρούπολη… Ανεμελιά και γέλια. Παιχνίδια σε αλάνες και μια παρέα παιδιών που ο νους μας ήταν στην πίτσα και στο παιχνίδι. Θυμάμαι επίσης τις μυρωδιές του σπιτιού και της γιαγιάς μου που με μεγάλωσε και νιώθω τόση νοσταλγία μιας και δεν είναι πλέον κοντά μου.
-Ποια ήταν η καθοριστική στιγμή που σε έκανε να αντιληφθείς ότι θα ασχοληθείς με την μουσική;
Δε νομίζω πως υπήρχε συγκεκριμένη στιγμή μιας και από παιδί αγαπούσα τη μουσική και όσα χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου αυτή ήταν η αγαπημένη μου ασχολία. Στο σχολείο πάντα πρώτη στις χορωδίες, στα θεατρικά… Δεν αγαπούσα πολύ το διάβασμα και το μόνο που μπορούσε να με κάνει να συγκεντρωθώ με αγάπη ήταν η μουσική.
-Τι ρόλο παίζει στη ζωή σου;
Τον πρώτο! Και μιλώ για τη μουσική και όχι για την προβολή μέσα από αυτή. Η μουσική είναι εσωτερική ανάγκη. Είναι ψυχοθεραπεία, φάρμακο. Η πιο σκοτεινή μου μέρα ή η πιο δύσκολη στιγμή μόλις γίνει στίχος ή μουσική αμέσως μαλακώνει και αλλάζει μορφή…
-Ποια είναι τα μουσικά σου ακούσματα;
Απο κλασσική μουσική μέχρι λαϊκά τραγούδια. Στη δική μου αντίληψη όλα είναι μουσική και δεν ξεχωρίζω τα είδη. Αγαπώ ό,τι μπορεί να αγγίξει την ψυχή μου! Νομίζω όμως πως τα πιο rock ακούσματα είναι πιο κοντά μου.
-Οι καλλιτέχνες που έχουν ασκήσει επιρροή στο έργο σου;
Τι να πρωτοπώ δεν ξέρω! Ενδεικτικά, θα πω πως ερμηνευτικά λατρεύω τη Δήμητρα Γαλάνη, τη Μαρία Δημητριάδη και από την ξένη σκηνή τη Beth Hart και συνθετικά τον μεγαλύτερο όλων και άπιαστο Μάνο Χατζιδάκι.
-Το τραγούδι που σε αντιπροσωπεύει;
Κατά καιρούς κολλάω με διάφορα τραγούδια – παλιά ή καινούρια – που μπορώ να ακούσω άπειρες φορές στο repeat. Αυτή την περίοδο έχει την τιμητική του το «Πλανόδιο Τσίρκο» σε σύνθεση του Θάνου Μικρούτσικου που έφυγε από κοντά μας. Και από την ξένη σκηνή των Waterboys το «The Pan Within».
-Ο δίσκος που ακούς τις δύσκολες στιγμές σου;
Μπορεί να ακουστεί εγωιστικό, αλλά τελευταία ακούω τον δικό μου… Βλέπω τους κόπους μου, τη δημιουργία μου, την ψυχή μου και μου δίνει αμέσως μια τεράστια δύναμη το πόσα πράγματα μπορώ να καταφέρω όταν το θέλω και με αυτή τη σκέψη συνεχίζω να παλεύω τη ζωή με δύναμη.
-Γράφεις μουσική, στίχους και ερμηνεύεις. Πώς δένουν όλα αυτά μαζί; Εύκολη ή δύσκολη η ισορροπία με τις παραπάνω ιδιότητες;
Για πολλά χρόνια έγραφα μουσικές και τις έκλεινα στα συρτάρια, γιατί δεν πίστευα πως είχαν κάποιο λόγο να βγουν στο φως. Ένιωθα πως oι μουσικές μου συνθέσεις δεν είχαν καμία ουσία. Όταν κάποια στιγμή και με την παρότρυνση της Monique που είναι η στιχουργός της τελευταίας μου δουλειάς άρχισα να ντύνω με μουσική τα ποιήματά της, ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα πως κάτι λένε αυτές οι ρημάδες οι μελωδίες και ξαφνικά ξεκλειδώθηκε ένα κομμάτι μου που ήταν καλά κλειδωμένο για χρόνια. Τελικά, μπορώ να πω πως, παρόλο που τραγουδάω και γράφω στίχους επαγγελματικά είκοσι χρόνια, έπρεπε να μπω στη διαδικασία της σύνθεσης, για να συμπληρωθεί το παζλ και έτσι νιώθω για πρώτη φορά ολοκληρωμένη καλλιτεχνικά.
-Τι συναισθήματα βιώνεις όταν παίζεις μουσική ως DJ;
Αυτή είναι μια παράλληλη έκφραση αγάπης προς τη μουσική που επίσης με απασχολεί πολλά χρόνια μιας και σε αυτή τη δουλειά κλείνω φέτος δεκαπέντε χρόνια. Είναι τεράστια η χαρά να ψάχνω μουσική από το παρελθόν και από το σήμερα και να τη «σερβίρω» στον κόσμο. Ήταν ένα χόμπι που έγινε επάγγελμα. Η μεγαλύτερη χαρά μου είναι να έρχεται κόσμος στους χώρους που παίζω και να τους βλέπω να φεύγουν γεμάτοι από χορό, αναμνήσεις και συναισθήματα.
-Είσαι κόρη της σπουδαίας Σοφίας Βόσσου. Πώς λειτούργησε αυτό στην εξέλιξή σου μουσικά;
Τεράστιο ρόλο. Είχα μια μουσική βιβλιοθήκη μέσα στα πόδια μου. Μεγάλωσα μέσα στο «Κύτταρο» και το «Αχ!Μαρία», μέσα στα καμαρίνια, στους μουσικούς, στα ντεσιμπέλ, σε παρτιτούρες και με μια γυναίκα που είναι από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες που έχει αυτός ο τόπος! Μεγάλο σχολείο και μεγάλο δώρο.
-Θεώρησες ότι έπρεπε να ξεπεράσεις τον μύθο της Βόσσου ή να χαράξεις έναν δικό σου προσωπικό δρόμο;
Αρχικά, θα σου πω πως δεν είμαι και δεν υπήρξα ποτέ ένα φιλόδοξο άτομο. Άρα, η κάθε σκέψη οποιουδήποτε ανταγωνισμού ή συναγωνισμού αν θέλεις δεν υπήρχε στον ορίζοντά μου. Έτυχε να έχω και μια εντελώς – μα εντελώς – διαφορετική ποιοτικά φωνή από εκείνης της μητέρας μου οπότε εκ των πραγμάτων τα δύο αυτά πράγματα συνετέλεσαν στο να έχω καθαρά μια δική μου διαδρομή και μια ολόδική μου καλλιτεχνική προσωπικότητα.
-Δημιούργησε προκατάληψη σε τρίτους σε σχέση με το πώς θα σε αντιμετωπίσουν; Άνοιξαν ή έκλεισαν δρόμοι λόγω του ονόματος;
Αχ, αυτό το πρόβλημα…! Δυστυχώς ζούμε σε μια χώρα που τα παιδιά των καλλιτεχνών αντιμετωπίζονται με μεγάλη σκληρότητα από τον κόσμο και ο αγώνας που έχουμε να δώσουμε είναι διπλός. Οι άνθρωποι βλέπεις όταν δεν έχουν με τι να ασχοληθούν ασχολούνται με τους άλλους! Ευτυχώς όμως θέλεις η στάση ζωής μου, θέλεις οι σπουδές μου και οι συνεργασίες μου, ο κόσμος με έχει αντιμετωπίσει με αγάπη και σεβασμό. Είμαι ένας άνθρωπος που δεν εκμεταλλεύτηκα ποτέ το όνομα της μητέρας μου, για να ανοίξουν πόρτες ούτε αγαπώ τα δημοσιοσχετίστικα και όλα αυτά. Ό,τι έχω καταφέρει το έχω καταφέρει μόνη μου και αυτό είναι γνωστό στον χώρο.
-Σημαντική στιγμή στη πορεία σου είναι η συνεργασία σου με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Πώς προέκυψε αυτή η σύμπραξη;
Είναι μια μοναδική σφραγίδα που πήρα από αυτόν τον άνθρωπο. Ένα «πιστοποιητικό» που καμαρώνω γι’ αυτό. Ήμουν δεκαοχτώ ετών όταν τυχαία ο μεγάλος Γρηγόρης Μπιθικώτσης με άκουσε να τραγουδάω σε μια μουσική σκηνή στην Πλάκα στα πρώτα μου μουσικά βήματα και ζήτησε να με γνωρίσει, γιατί ξεχώρισε τη φωνή μου. Δεν πέρασαν λίγοι μήνες και χτύπησε το τηλέφωνό μου, για να έρθει αυτή η σημαντική πρόταση, να είμαι μαζί του σε μια σειρά συναυλιών που θα πραγματοποιούσε εκείνο το καλοκαίρι. Πίστευε σε εμένα και στην ιδιαιτερότητα της χροιάς μου. Έμαθα πολλά δίπλα του και κατάλαβα τι πάει να πει ήθος πάνω στη σκηνή.
-Πώς αισθάνθηκες όταν προσέγγισες το «Τρένο Φεύγει Στις Οκτώ» του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Ελευθερίου στο δίσκο «Ξαναδιαβάζοντας τον Μίκη»;
Άλλο ένα δώρο και μια μεγάλη ευθύνη… Θυμάμαι ότι έκλαιγα πολύ! Ήταν μεγάλη η τιμή να με καλέσει ο παραγωγός του Μίκη Θεοδωράκη να τραγουδήσω αυτό το σπουδαίο τραγούδι όχι μόνο γιατί είναι μια δημιουργία του σε συνεργασία με τον Μάνο Ελευθερίου αλλά και γιατί κλήθηκα να τραγουδήσω ένα τραγούδι που έχει τραγουδήσει η μεγαλύτερη κατά τη γνώμη μου φωνή της Ελλάδας, η Μαρία Δημητριάδη.
-Το 2019 κυκλοφόρησε η δισκογραφική σου δουλειά που τιτλοφορείται «Τι Να Σου Μοιάσει». Πώς προέκυψε και τι βίωσες από την αρχή μέχρι το τέλος του δίσκου;
Προέκυψε απο τη γνωριμία μου με τη Monique που υπογράφει τους στίχους σε αυτή τη δουλειά… Μια τυχαία γνωριμία που έμελλε να μας οδηγήσει σε έναν όμορφο και άκρως δημιουργικό μονοπάτι. Άρχισα να διαβάζω ποιήματά της και αυθόρμητα να βάζω σιγά σιγά μουσικές σε αυτά. Το ένα έφερε το άλλο και αφού συμπληρώσαμε δέκα τραγούδια αποφασίσαμε πως αυτό έπρεπε να αποτυπωθεί και να μείνει. Έτσι, ξεκίνησε η διαδικασία του studio και των ηχογραφήσεων με τον ενορχηστρωτή του δίσκου, Νίκο Ασημάκη, στα Art Lab Studios. Ένας χρόνος δουλειάς και ένα cd που περιέχει μέσα την αλήθεια μας!
-Ποιο είναι το πιο αντιπροσωπευτικό τραγούδι του δίσκου;
Θα επιλέξω το «Παράξενο Λουλούδι». Είναι ένα τραγούδι που με συγκινεί πολύ.
-Αίσθηση προκάλεσε ο «Γαλήνιος Χορός», ένα δικό σου κομμάτι για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων. Ποια είναι η στάση της κοινωνίας προς τους ομοφυλόφιλους;
Είναι ένα τραγούδι που μιλάει για το δικαίωμα στην αγάπη κάθε μορφής. Στην αγάπη χωρίς διακρίσεις! Ένα τραγούδι που λαμβάνει τεράστια αγάπη και με έφερε το καλοκαίρι στη σκηνή του Thessaloniki Pride να το τραγουδάω σε 30.000 κόσμο. Ένα βαλς που αγαπάει ο καθένας ασχέτως της σεξουαλικής κατεύθυνσής του.
-Η στάση της Πολιτείας;
Θα έλεγα πως έχουν γίνει προσπάθειες απο την Πολιτεία να δείξει πως δεν είναι συντηρητική, αλλά δυστυχώς σε μια κοινωνία τόσο χριστιανοφοβική νομίζω πως θα αργήσουμε να δούμε σαν λαός ριζοσπαστικές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
-Πώς χαρακτηρίζεις την κατάσταση στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι;
Αρχικά, θα πω πως υπάρχουν πολλά ταλέντα, αλλά δυστυχώς δεν τα ακούμε και δεν τα βλέπουμε πέραν ελαχίστων περιπτώσεων ή μερικών ταλαντούχων συγκροτημάτων που δουλεύουν πιο ήσυχα, αλλά πραγματικά γεμίζουν χώρους. Κατά τα άλλα, τα ίδια και τα ίδια! Είναι και τραγική η κατάσταση σε σχέση με τις δισκογραφικές, αλλά και σε σχέση με τα μαγαζιά. Οπότε, το να βιοπορίζεσαι σήμερα από τη μουσική είναι κυριολεκτικά άθλος.
-Πώς κρίνεις την κοινωνική και οικονομική κατάσταση της χώρας;
Σαφέστατα δύσκολη και χωρίς να έχω και μεγάλη ελπίδα πως αυτό θα αλλάξει… Για το μόνο που είμαι σίγουρη και ξέρω πως αυτό θα μας κρατήσει ζωντανούς είναι πως ο Έλληνας έχει πάντα τον τρόπο να επιβιώνει και να γλιτώνει την κατάθλιψη με έναν καφέ στο χέρι και μια βόλτα στη θάλασσα με καλή παρέα.
-Πιστεύεις στον Θεό;
Πιστεύω στον Χριστό σαν προσωπικότητα. Σαν φιλόσοφο πεφωτισμένο της εποχής που είπε τα αυτονόητα και μας έδειξε έναν δρόμο που, αν κάποιος καταφέρει να τον ακολουθήσει, θα είναι ευτυχής και αυτός είναι ο δρόμος της αγάπης. Δεν πιστεύω σε θαύματα, σε εικόνες που δακρύζουν, σε τάματα και κυρίως δεν πιστεύω στους παπάδες και στην εκκλησία! Θεωρώ ξεκάθαρα πως το σώμα της εκκλησίας κρατά τον λαό σε πανικό, ύπνωση και σε μια μόνιμη ενοχή, για να έχουν λόγο ύπαρξης. Κάτι που σε καμία περίπτωση ο Χριστός δεν θα δεχόταν αν ζούσε στις μέρες μας.
-Τι είναι ο έρωτας;
Ο έρωτας είναι ένα ναρκωτικό που κρατάει για λίγο, αλλά σε πάει ένα τέτοιο ταξίδι που όμοιό του δεν υπάρχει. Είναι ένα παροδικό συναίσθημα που μπορείς να το νιώσεις όχι απαραίτητα με κάποιον άνθρωπο, αλλά και μέσα από τη δημιουργία. Προσωπικά, ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη…
-Πότε θεώρησες τον εαυτό σου ευτυχισμένο;
Ποτέ! Δεν νομίζω πως έχω νιώσει ποτέ το αίσθημα της ευτυχίας παρά μόνο σε μικρές στιγμές και για λίγο χρόνο. Όταν ολοκληρώσω ένα τραγούδι ή αν βρίσκομαι σε μια αγκαλιά που με χωράει ή όταν μαγειρεύω ένα φαγητό για αγαπημένα μου πρόσωπα. Κατά τα άλλα, δυσκολεύομαι να νιώσω ευτυχία όταν γύρω μου βλέπω πράγματα που με πονούν. Αν δω κάποιον που πεινάει, που πονάει ή αν βλέπω παιδιά να σκοτώνονται και πολλά πολλά ακόμα που δυστυχώς δεν μου επιτρέπουν σε ανθρώπινο επίπεδο να αισθανθώ ευτυχία. Άλλωστε είμαι σίγουρη πλέον πως η ευτυχία είναι στιγμές και όχι μια παγιωμένη κατάσταση.
-Τι άνθρωπος είναι η Ερασμία;
Φαινομενικά είμαι ένας κοινωνικός και χαρούμενος άνθρωπος που αυτό είναι ένα παραμύθι που τρώνε όσοι δεν με ξέρουν. Στην ουσία είμαι μοναχικό άτομο και οριακά καταθλιπτικό! Είμαι ειλικρινής και καθαρή ψυχή, μέτρια φίλη αλλά με φίλους που με λατρεύουν. Έχω ανάγκη από χιούμορ στη ζωή μου και ηρεμία.
-Ποιο είναι το προσωπικό σου καταφύγιο;
Το σπίτι του καλύτερού μου φίλου στο Καπανδρίτι. Εκεί πάντα βρίσκω μια φωλιά να κουρνιάσω όταν ζορίζομαι. Εκεί βρίσκω έναν φίλο καρδιάς να μιλήσω, ζεστό φαγητό, τζάκι και οξυγόνο.
-Ο μεγάλος σου φόβος;
Θα ακουστεί περίεργο, αλλά δεν έχω φόβους. Είμαι συμβιβασμένη με την ιδέα του θανάτου που θεωρητικά είναι ο μεγαλύτερος φόβος των περισσότερων ανθρώπων, αλλά επειδή θεωρώ τον θάνατο λύτρωση, έχω πάψει να τον φοβάμαι.
-Αν μπορούσες να γυρίσεις τον χρόνο πίσω, υπάρχει κάτι που θα άλλαζες;
Δεν θα άλλαζα ούτε μια ημέρα απο τη ζωή μου. Αγαπώ το παρελθόν μου, τα λάθη και τα πάθη μου.
-Τι συμβουλή θα έδινες σε έναν άνθρωπο, για να κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα;
Αρχικά, θα τον συμβούλευα – αν είμαι ικανή να συμβουλεύσω κάποιον και αν αυτός ο κάποιος ήθελε τη δική μου συμβουλή να σιγουρευτεί – πως το όνειρο είναι δικό του και δεν του το φόρεσε κάποιος καπέλο. Το επόμενο που θα του έλεγα, επειδή δεν είμαι από εκείνους που πιστεύουν στα όνειρα από μόνα τους, αλλά σε συνδυασμό με την τύχη καθώς επίσης δεν πιστεύω στο σύμπαν που συνωμοτεί, θα του έλεγα πως και αν δεν γίνει το όνειρο πραγματικότητα δεν τρέχει και κάτι, η ζωή συνεχίζεται. Τέλος, θα του έλεγα πως τα όνειρα πετυχαίνουν, γιατί τα θέλουμε εμείς πολύ. Άρα, δουλεύουμε γι’ αυτά και συνεχίζουμε να τα παλεύουμε, γιατί σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός!
-Τι ονειρεύεσαι για το μέλλον;
Τα όνειρά μου και τα σχέδιά μου είναι πάντα κοντινά. Δεν αφήνω την φαντασία μου να οργιάσει! Ονειρεύομαι λοιπόν να συνεχίσει να πηγαίνει καλά η δουλειά μου. Να έχω φίλους και έμπνευση να γράφω και τέλος δύναμη να προχωράω.
-Ετοιμάζεις κάτι αυτή την περίοδο;
Ετοιμάζω το επόμενο live μου το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου στο Chaplin Brothers. Συνεχίζω τα μαθήματα φωνητικής που κάνω σε νέους τραγουδιστές που αγαπούν το τραγούδι. Παράλληλα παίζω τις μουσικές μου σε διάφορα στέκια της Αθήνας και τέλος γράφω, γράφω, γράφω ασταμάτητα…
-Τι σου έρχεται στο μυαλό όταν λες το όνομα «Ερασμία Μάνου»;
Η λέξη αντοχή.
– Ερασμία, σε ευχαριστώ πολύ για την επικοινωνία μας.
Και εγώ σε ευχαριστώ.
Συνέντευξη στον Χρήστο Ηλιόπουλο
Επιμέλεια συνέντευξης: Ευγενία Κελαράκου
