Μεγάλες Προσδοκίες

«Οι προσδοκίες είναι η ρίζα για όλους τους πόνους της καρδιάς»

Τι είναι προσδοκία; Μια επιθυμία για ένα αναμενόμενο αποτέλεσμα. Υπάρχουν δύο επιλογές στη ζωή μας όταν ερχόμαστε σε επαφή με τους συνανθρώπους μας. Η μία είναι να έχουμε προσδοκίες και η άλλη είναι να κάνουμε συμφωνίες.

Οι προσδοκίες είναι τοξικές και μπορεί να καταστρέψουν οποιαδήποτε καλή σχέση θέλουμε να δημιουργήσουμε. Ένα απλό παράδειγμα: σε μία εργασιακή σχέση να «προσδοκούμε» ότι το άτομο που έχουμε προσλάβει θα κάνει μία συγκεκριμένη εργασία που έχουμε συμφωνήσει, αλλά αναμένουμε να «ξεπεράσει» τις προσδοκίες μας με έναν αόρατο τρόπο που δεν έχει αποσαφηνιστεί ή δεν έχει συμφωνηθεί εξ αρχής, κάτι που θα βοηθούσε αν ήταν λεπτομερώς καταγεγραμμένο σε ένα συμφωνητικό συνεργασίας.

Οπότε, η προσδοκία εδώ, σε μια συνάντηση για την συζήτηση της αποδοτικότητας του εν λόγω εργαζόμενου, είναι να θέλουμε να τον δούμε να ξεπερνάει τις προσδοκίες μας. Αντίθετα, θα μπορούσαμε να το επικοινωνήσουμε στον εργαζόμενο να διεκπεραιώσει κάτι σε συγκεκριμένο χρόνο ή/και με συγκεκριμένο τρόπο, εάν «συμφωνεί». Τι πιστεύετε ότι θα λειτουργήσει καλύτερα;

Αντί λοιπόν για επαναλαμβανόμενες εκπαιδεύσεις αύξησης αποδοτικότητας και διάφορες μετρήσεις που γίνονται για να δούμε πού βρισκόμαστε, θα μπορούσαμε να ξεκαθαρίσουμε τι ακριβώς περιμένουμε από τα άτομα που «προσδοκούμε» να ξεπεράσουν τον εαυτό τους.

Σε πολλές περιπτώσεις οι εργαζόμενοι αντιδρούν με αντίθετο τρόπο στις απαιτήσεις και στις προσδοκίες που δεν περιγράφονται λεπτομερώς στο job description τους. Αυτό με τη σειρά του δημιουργεί και στις δυο πλευρές απογοήτευση, εντάσεις και αποδυναμώνει την εργασιακή σχέση.

Ας πάμε το παράδειγμα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Είτε στην οικογένεια είτε στους φίλους μας προσδοκούμε να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Περιμένουμε πράγματα από τους άλλους που τα έχουμε στο μυαλό μας και τα θέλουμε, αλλά δεν ανταποκρίνονται.

Η κάθε σχέση όμως αποτελείται από τουλάχιστον δύο άτομα, αλλιώς δε μπορεί να θεωρηθεί σχέση. Είναι κάτι δημιουργικό που χτίζεται με τον καιρό και με ξεκάθαρες δηλώσεις του τι να περιμένει ο ένας από τον άλλον. Όπως και στις επαγγελματικές μας σχέσεις, η δέσμευση απέναντι σε κάτι είναι αυτή που θα φέρει την ανταπόδοση στη συνεργασία αυτή.

Οι προσδοκίες για τους άλλους δε μπορούν να μας κάνουν πιο κινητοποιημένους. Δημιουργούν στρες και άγχος και κάποιες φορές την αίσθηση της προδοσίας.

Οι συμφωνίες είναι δημιουργικές και δείχνουν κουράγιο. Οι προσδοκίες πολλές φορές είναι αντιδραστικές και βασίζονται στον φόβο συν του ότι επιτρέπουν την μετάθεση ευθύνης στους άλλους: «Είχα περισσότερες προσδοκίες από εσένα, αλλά δεν ανταποκρίθηκες».

Ας δούμε τα δύο ακόλουθα σενάρια: Κάποιος δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας. Το συναίσθημα της απογοήτευσης μάς πλημμυρίζει. Στενοχώρια ή και θυμός ακολουθούν σχεδόν πάντα. Ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας. Ουδέτερα συναισθήματα, το περιμέναμε ούτως ή άλλως, καμία έκπληξη. Για την ώρα ίσως κάποια ικανοποίηση. Αλλά την επόμενη φορά; Βαρετό.

Με απογοήτευσε το παιδί μου, απογοητεύτηκα από την οικογένειά μου, προδόθηκα από τον τρόπο που μου φέρθηκε ο σύντροφός μου. Το αποτέλεσμα έχει περισσότερο αντίκτυπο στην προσωπική μας ζωή από ό,τι στην εργασία μας. Οι πολλές προσδοκίες μας για τους άλλους είναι αυτές που μας κάνουν να νιώθουμε απογοήτευση. Ιδιαίτερα όταν και οι ίδιοι έχουμε πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό μας και προσπαθούμε συνέχεια να βελτιωνόμαστε.

Το να μην έχεις μεγάλες (ή καθόλου) προσδοκίες από τους άλλους μπορεί να είναι και χαλαρωτικό. Σε κάνει να έχεις μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ότι δε θα αποτύχει κάτι, εφόσον δεν έχεις ορίσει μέσα σου κάποιες συγκεκριμένες προσδοκίες για το τι να περιμένεις από τους άλλους. Μας κάνει πιο εύκολους στο να συγχωρούμε. Εάν δεν περιμένεις κάτι από τον άλλον, είναι δυνατόν να σε απογοητεύσει; Όταν δεν περιμένεις κάτι να σου έρθει, μπορεί να είναι μια ευχάριστη έκπληξη, όταν προσδοκάς όμως ένα αναμενόμενο (για εσένα) αποτέλεσμα και δε γίνει, πώς νιώθεις;

Ας κάνουμε μία συμφωνία

Ας δούμε λοιπόν τώρα το σενάριο που απαιτεί περισσότερο κουράγιο. Ας κάνουμε μία συμφωνία. Με ποιο τρόπο επικοινωνούμε στους δικούς μας ανθρώπους τα θέλω μας; Αν φωτίσουμε τα πράγματα που μας ενοχλούν στη συμπεριφορά του άλλου και τα επικοινωνήσουμε σωστά, μπορούμε από κοινού να αποφασίσουμε αν είναι εφικτό να έρθουμε σε συμφωνία για το πώς θέλουμε να μας φέρονται ή τι μπορούμε να κάνουμε από αυτά που θέλουν οι άλλοι από εμάς. Να βάζουμε τις σωστές βάσεις χωρίς να έχουμε αόριστες προσδοκίες που εξαρτώνται σχεδόν πάντα από την καλή διάθεση και δυνατότητα του άλλου.

Αν έχουμε μόνο προσδοκίες που δεν τις κατοχυρώνουμε με κάποιας μορφής συμφωνία, τότε κάτι δεν κάνουμε σωστά. Κανείς δε γεννήθηκε σε αυτή τη Γη για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των άλλων. Οι μάχες περισσότερο αποφεύγονται με τις συμφωνίες παρά με τις προσδοκίες.

Συμφωνία είναι η υπόσχεση να κάνεις κάτι που έχεις συζητήσει με κάποιον άλλο.

Στον επαγγελματικό τομέα, το σωστό είναι να είναι γραπτή, στις προσωπικές μας σχέσεις όμως τις περισσότερες φορές είναι προφορική. Αν δε μπορούμε να συμφωνήσουμε να βρούμε έναν τρόπο να συνυπάρχουμε, με το να έχουμε μόνο προσδοκίες θα απογοητευόμαστε επ’ αόριστον. Όταν δίνουμε τον λόγο μας όμως για κάτι, όταν δίνουμε μία υπόσχεση, είναι κάτι που ξεκινάει από εμάς. Δεν είναι κάτι αόριστο που περιμένουν οι άλλοι. Είναι κάτι που από κοινού συμφωνήσαμε ότι μπορούμε να κάνουμε. Μόνο όταν δεν το κάνουμε κατόπιν συμφωνίας ή υπόσχεσης μπορούμε να κατηγορηθούμε. Και αυτό για μένα είναι πολύ πιο απελευθερωτικό.

Μην εξιδανικεύετε τους άλλους. Δε θα ανταποκριθούν στις προσδοκίες σας
Leo Buscaglia

Τα κοινωνικά «συμβόλαια» είναι πολύ δυνατά. Και είναι πολύ πιο έντονα στις προσωπικές μας σχέσεις. «Προσδοκώ από εσένα να με κάνεις να νιώθω όμορφα», «να βοηθάς οικονομικά στο σπίτι», «να πηγαίνουμε εκδρομές» κ.λπ. Οι προσδοκίες μας για τους άλλους είναι οι απαιτήσεις που έχουμε και σε καμία περίπτωση δε σημαίνει αυτό ότι και το έτερον ήμισύ μας, το παιδί μας, οι φίλοι μας έχουν συμφωνήσει ή δεσμευτεί με κάποιον τρόπο απέναντι στα θέλω μας.

Όταν δεν προσδοκούμε κάτι, πολλά μπορεί να μας εκπλήξουν ευχάριστα

Μας κάνουν ένα πάρτι έκπληξη; Μας χαρίζουν ένα δώρο από εκεί που δεν το περιμέναμε; Συναντήσαμε κάποιον που είχαμε καιρό να δούμε; Η έκφραση που χρησιμοποιούμε συνήθως είναι: Τι απροσδόκητη χαρά ήταν αυτή; Η χαρά ήρθε χωρίς προσδοκία. Τι σας λέει αυτό;

Όταν όμως περιμένατε ένα αποτέλεσμα από ένα meeting ή από τη σχέση σας, το αποτέλεσμα είναι μηδενικό ή απογοητευτικό τις περισσότερες φορές. Σκεφτείτε μόνο πόσους ανθρώπους γνωρίζετε που νιώθουν συνέχεια απογοητευμένοι από τους άλλους είτε σε επαγγελματικό ή σε προσωπικό επίπεδο. Εγώ ξέρω πολλούς και είναι πολύ δυστυχισμένοι.

Προσδοκία = Απογοήτευση

Εάν λοιπόν δε σας αρέσει μία κατάσταση, δημιουργήστε μία συμφωνία που να μπορεί να την αλλάξει. Μην υποτάσσεστε στις δικές σας τοξικές προσδοκίες. Κάντε χώρο για απροσδόκητη χαρά.

Δε μπορούμε να συνεχίσουμε να έχουμε προσδοκίες για τους άλλους σα να είναι ευσεβείς πόθοι. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να παίρνουμε την ευθύνη γι’ αυτά που μπορούμε να κάνουμε. Για τα υπόλοιπα, ας το συζητήσουμε να δούμε πώς μπορούμε να συμφωνήσουμε. Αν δεν κάνω κάτι που απαιτείς ή προσδοκάς από εμένα, είναι γιατί δε συμφώνησα εξ αρχής, οπότε δε φταίω εγώ. Αν όμως σου δώσω τον λόγο μου, θα τον τηρήσω. Αλλιώς η ευθύνη θα είναι όλη δική μου.

Όλα αλλάζουν προς το καλύτερο όταν αλλάζει ο τρόπος που σκεφτόμαστε.