Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ρυθμισμένος έτσι, ώστε να απολαμβάνει τις γλυκές γεύσεις. Όταν καταναλώνουμε ζάχαρη, ένα κολλώδες στρώμα βακτηρίων σχηματίζεται πάνω στα δόντια μας προκαλώντας οδοντική πλάκα και προβλήματα στα δόντια μακροπρόθεσμα. Τα οξέα παράγονται από τα βακτήρια του στόματος τα οποία ζυμώνουν τους υδατάνθρακες των τροφίμων. Η τερηδόνα είναι η καταστροφή της αδαμαντίνης (σμάλτο) των δοντιών από τα οξέα του στόματος.
Οι γλυκαντικές ύλες χαμηλής ενέργειας, όπως η στέβια, αλλά και τα ολιγοθερμικά γλυκαντικά, όπως οι ερυθριτόλη, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της τερηδόνας. Τα ολιγοθερμικά γλυκαντικά αποτελούν συστατικά τα οποία δεν διασπώνται από τα βακτήρια του στόματος, δεν σχετίζονται με την τερηδόνα και δεν συμβάλλουν στην φθορά των δοντιών. Όταν μάλιστα χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατα της ζάχαρης στον καφέ, το τσάι, τα αναψυκτικά και τις τσίχλες, μπορούν να αποτελέσουν ένα βασικό εργαλείο για την μείωση της καθημερινής πρόσληψης ζάχαρης επιτρέποντας στους ανθρώπους να απολαμβάνουν τη γλυκύτητα μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας.
Ο μέσος πολίτης μιας χώρας του δυτικού πολιτισμού καταναλώνει καθημερινά περίπου 20 κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη. Έτσι, η χρήση των τεχνικών γλυκαντικών και ιδιαίτερα των ενεργειακών δίνει μία καλή εναλλακτική λύση. Παρά την μείωση της τερηδόνας σε παγκόσμιο επίπεδο, τα παιδιά της σχολικής ηλικίας και οι ενήλικες συνεχίζουν να έχουν οδοντικά προβλήματα και να αποτελούν το 5% της δημόσιας δαπάνης για την υγεία στην Ευρώπη.
Κατηγορίες γλυκαντικών
Ενεργειακά γλυκαντικά
Περιέχουν υδατάνθρακες και θερμίδες. Είτε ανευρίσκονται με φυσικό τρόπο στις τροφές (π.χ. φρουκτόζη στα φρούτα, γαλακτόζη στο γάλα) είτε προστίθενται τεχνητά κατά την επεξεργασία των τροφών (ζάχαρη, σορβιτόλη, ξυλιτόλη κ.ά.). Στην ίδια κατηγορία περιλαμβάνονται και οι πολυόλες, σορβιτόλη, η ξυλιτόλη, η μαννιτόλη, η γλυκερόλη κ.ά. Από τα ενεργειακά γλυκαντικά, οι πολυόλες περιέχουν λιγότερες θερμίδες από την σουκρόζη (ζάχαρη) και μειώνουν τον κίνδυνο τερηδόνας των δοντιών. Τροφές που περιέχουν τέτοια προϊόντα μπορούν να φέρουν στην ετικέτα την ένδειξη «χωρίς ζάχαρη», αν και δεν λείπουν δράσεις παρόμοιες με της ζάχαρης. Αυξημένη κατανάλωση αυτών των σακχάρων αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας, σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Μη ενεργειακά γλυκαντικά
Είναι χημικές ενώσεις 160 – 13000 φορές πιο γλυκές από τη ζάχαρη και δεν περιέχουν καθόλου ή σχεδόν καθόλου θερμίδες. Ο FDA έχει ελέγξει πλήρως αυτά τα γλυκαντικά και έχει εγκρίνει 7 (ακεσουλφάμη-Κ, ασπαρτάμη, εκχύλισμα του φρούτου luo han guo, νεοτάμη, ζαχαρίνη, στέβια και σουκραλόζη). Κάθε ένα από αυτά προσθέτει διαφορετικό είδος γεύσης στις τροφές.
Ασπαρτάμη
Είναι το πιο κοινό μη ενεργειακό γλυκαντικό και έχει μηδενική τερηδόγονο δράση και μηδενικές θερμίδες. Η ασπαρτάμη χρησιμοποιείται στα αγγλικά προϊόντα για διαβητικούς, σε πολλά τρόφιμα και ροφήματα, στα αναψυκτικά τύπου light. Σε έρευνες που έγιναν τη δεκαετία του 1970, η ασπαρτάμη κατηγορήθηκε για πρόκληση καρκίνου, ενώ κυκλοφόρησαν κάποια άρθρα σε περιοδικά που ανέφεραν την σκλήρυνση κατά πλάκας, την νόσο του Parkinson και άλλες σοβαρές παθήσεις, που όμως ποτέ δεν αποδείχθηκαν ούτε καν στηρίζονται σε κάποιες μελέτες.
Ένοχα γλυκαντικά
Τα συσκευασμένα φαγητά, γλυκά ή τα αποξηραμένα φρούτα πολλές φορές περιέχουν οργανικό χυμό αποξηραμένου ζαχαροκάλαμου (σιρόπι καλαμποκιού). Αυτό δεν είναι τόσο υγιεινό όσο ακούγεται και δεν πρέπει να μας ξεγελάει ο ήχος γιατί είναι μόνο ζάχαρη.
Σιρόπι καλαμποκιού
Είναι συνθετική μορφή φρουκτόζης με υψηλή περιεκτικότητα, άκρως τοξικό για τον οργανισμό και το χειρότερο γλυκαντικό για τα δόντια μας και την γενική υγεία. Η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης εξαντλεί το χρώμιο, τον ψευδάργυρο, το μαγνήσιο και το μαγγάνιο. Επιπλέον, το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης συνδέεται με σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος του παγκρέατος, ο διαβήτης και η παχυσαρκία καθώς και με σοβαρές φθορές των δοντιών.
Τσίχλες χωρίς ζάχαρη
Ένας ακόμη τρόπος να βοηθήσουμε τον καθαρισμό των δοντιών είναι οι τσίχλες χωρίς ζάχαρη που ενεργοποιούν τους σιελογόνους αδένες και αυξάνουν την παραγωγή σάλιου (έως 1000%). Επιπλέον, περιέχουν ασβέστιο που ενισχύει την αδαμαντίνη (σμάλτο) των δοντιών και κάποιες από αυτές περιέχουν ξυλιτόλη, η οποία περιορίζει τη δράση των βακτηρίων.
Συμπέρασμα
Η σωστή στοματική υγεία (με σωστό βούρτσισμα και βοηθητικά μέσα όπως το νήμα και τα μεσοδόντια βουρτσάκια) αποτελεί ανάγκη για όλους. Η διατήρηση καλής στοματικής υγιεινής καθημερινά, μαζί με την χρήση «φιλικών» προς τα δόντια, ολιγοθερμικών γλυκαντικών είναι το κλειδί για ένα «υγιές στόμα και σώμα».
