«Ο άνθρωπος είναι από την φύση του κοινωνικό ον», έλεγε ο Αριστοτέλης. Η αίσθηση του να ανήκει σε μια κοινότητα ήταν πάντα η ανάγκη του.
Αυτή η κοινότητα μετατράπηκε πλέον από ζωντανός οργανισμός σε άυλο, ψηφιακό, εικονικό και ονομάστηκε «Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης». Η έμφυτη τάση μας για επικοινωνία και η ανάγκη για αλληλεπίδραση με κάποιον άλλον σήμερα βρίσκει διέξοδο σε μεγάλο βαθμό μέσα από την κοινωνική δικτύωση.
Το εγκυκλοπαιδικό λήμμα που χρησιμοποιείται για τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αναφέρεται σε: «τεχνολογίες με την χρήση υπολογιστών οι οποίες διευκολύνουν την δημιουργία και την ανταλλαγή πληροφοριών, ιδεών, ενδιαφερόντων σταδιοδρομίας και άλλων μορφών».
Ένας πιο πρόσφατος ορισμός δίνεται από τους Kwon & Wen (2010) στο άρθρο τους «An empirical study of the factors affecting social network service use» αναφορικά με τα online κοινωνικά δίκτυα. Ορίζουν πως τα κοινωνικά δίκτυα είναι: «δικτυακοί τόποι που επιτρέπουν την οικοδόμηση σχέσεων μεταξύ προσώπων σε απευθείας σύνδεση μέσω της συλλογής χρήσιμων πληροφοριών και του διαμοιρασμού αυτών με άλλους ανθρώπους. Επίσης, μπορούν να δημιουργήσουν ομάδες, οι οποίες επιτρέπουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών με παρόμοια ενδιαφέροντα».
Φαίνεται πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν οδηγήσει στην πιο εύκολη, άμεση και γρηγορότερη επικοινωνία μεταξύ μας. Κατά πολλούς, αποτελούν εκείνα τα «εργαλεία» που βοηθούν ή συμβάλλουν στη δημιουργία νέων γνωριμιών, σχέσεων κάθε είδους (ερωτικές, φιλικές κ.λπ.), επιτυγχάνουν να φέρουν τους ανθρώπους πιο κοντά και να αντιμετωπίζουν την μοναξιά. Η μοναξιά, σύμφωνα με ερευνητές, σχετίζεται με προβλήματα υγείας, τόσο στα παιδιά, τους έφηβους, όσο και τους ενήλικες.
Άλλοι ερευνητές διαπιστώνουν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να θεωρηθούν ως διαμεσολαβητές ή συνδετικοί κρίκοι όσον αφορά την επικοινωνία μέσω των εφαρμογών. Καταλήγουν στο συμπέρασμα πως κάνοντας χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μέσα από τις εικόνες, την αμεσότητα επικοινωνίας που παρέχουν και την σιγουριά της οθόνης που προσφέρουν, κάνουν τον χρήστη χαρούμενο, ευτυχισμένο με τη ζωή του, με αποτέλεσμα να τείνει λιγότερο στην μοναξιά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πλέον εγκαταστήσει τις εφαρμογές γνωριμίας, φιλίας και συζήτησης για τα καλά στην ζωή μας. Φαίνεται πως επιτυγχάνουν αυτό για το οποίο έχουν δημιουργηθεί, την κοινωνικοποίηση. Αυτή είναι η μία άποψη. Σίγουρα χρήσιμα εργαλεία. Είναι όμως ουσιαστικά έτσι;
Θα έχεις παρατηρήσει σε διαφόρους τόπους συνάντησης, στις παρέες, στην ίδια σου την παρέα, στη δουλειά την ώρα του διαλείμματος, σε ζευγάρια που βγαίνουν βόλτες, να τους συντροφεύει το κινητό, το tablet, ο φορητός υπολογιστής, δίνοντας την ίδια σημασία – ίσως και περισσότερη – σε αυτά.
Σιγά σιγά, διαπιστώνει κάποιος πως αρχίζει να εκλείπει η συζήτηση μεταξύ μας. Αποστροφή στην εκ του σύνεγγυς επικοινωνία. Αδυναμία ανάπτυξης θέματος συζήτησης. Αν παρατηρήσει κανείς, λαμβάνοντας ως παράδειγμα και τον ίδιο του τον εαυτό, να κοιτάμε το κινητό αρκετές φορές μέσα στην μέρα. Η πρώτη μας σκέψη και η τελευταία είναι το κινητό. Να είμαστε συνεχώς ενήμεροι. Τα e-mail, οι εικονικές κοινότητες και η χρήση του διαδικτύου μπορούν από την μία να ενώσουν τα άτομα, από την άλλη μπορούν να επιφέρουν τη φυσική απομόνωση, με αποτέλεσμα να χάνεται η κουβέντα, η συζήτηση στην παρέα, η έμπνευση και, πρωτίστως, το ίδιο το αντικείμενο, για συζήτηση το οποίο δημιουργούμε και πάλι μέσα από το κινητό. «Είδες αυτό», «έμαθες εκείνο» κ.λπ. Μεγάλες παύσεις, λίγες κουβέντες και ξανά τα μάτια στην οθόνη και τα δάχτυλα στο πληκτρολόγιο. Συνήθως, αμηχανία κατά την παύση, γιατί δεν έχουμε κάτι να πούμε, αν δεν το «ψάξουμε». Χανόμαστε μέσα στις πληροφορίες και τις εικόνες του κινητού μας.
Ερευνητές υποστηρίζουν πως η άνευ όρων χρήση της τεχνολογίας και, κατ’ επέκταση των κοινωνικών δικτύων, αυξάνει το συναίσθημα της μοναξιάς, την χαμηλή αυτοεκτίμηση, το άγχος και την κοινωνική απομόνωση. Αυτή είναι η άλλη άποψη.
Ουδείς αμφιβάλλει για την συμβολή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως προς την αμεσότητα της επικοινωνίας, την ευκολία, την ταχύτητα και την πληθώρα γνωριμιών. Από την άλλη, η υπερβολική χρήση και η ενδεχόμενη εξάρτηση από αυτά μας οδηγεί στην αδυναμία φυσικής και ουσιαστικής κοινωνικοποίησης μεταξύ μας.
Πηγές:
· Kwon, O. and Wen, Y. (2010), “An empirical study of the factors affecting social network service use”, Computers in Human Behavior
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0747563209000673 (Τελευταία πρόσβαση 11/09/2018)
· Ellison, N.B., Steinfield, C. and Lampe, C. (2007), “The benefits of Facebook ‘friends’: social capital and college students’ use of online social network sites”, Journal of Computer-Mediated Communication.
· Holt- Lunstad, J., Smith, T. B., Baker, M., Harris, T., & Stephenson, D. (2015). Loneliness and social isolation as risk factors for mortality: a meta – analytic review. Perspectives on Psychological Science.
· Kraut et al. (1998) – Internet Paradox A Social Technology That Reduces Social Involvement and Psychological Well-Being
http://kraut.hciresearch.org/sites/kraut.hciresearch.org/files/articles/kraut98-InternetParadox.pdf (Τελευταία πρόσβαση 12/09/2018)
· Τζωρτzάκης Κ., Τζωρτζάκη Α. (2002). Αρχές Μάρκετινγκ – Η Ελληνική Προσέγγιση. Εκδόσεις Rosili, Αθήνα
· https://en.wikipedia.org/wiki/Social_media (Τελευταία πρόσβαση 15/09/2018)
