Στον τομέα των εξαρτήσεων απασχολεί ιδιαίτερα η έννοια της διαφορετικότητας. Βάσει ερευνών τα προβλήματα ψυχικής υγείας αυξάνονται σε κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις, κάτι το οποίο δημιουργεί τις συνθήκες για την ανάπτυξη εξαρτητικών συμπεριφορών. Επίσης, τα άτομα με προβλήματα εξαρτήσεων έρχονται και τα ίδια συχνά αντιμέτωπα με τον κοινωνικό ρατσισμό, τη στιγματοποίηση και την περιθωριοποίηση. Κατανοώντας τη διαφορετικότητα μπορούμε να συμβάλλουμε στην εξάλειψη του στιγματισμού, της περιθωριοποίησης και των κοινωνικών ανισοτήτων.
Η διαφορετικότητα αναφέρεται στη μοναδικότητα κάθε ατόμου και εντοπίζεται στην αναγνώριση των ιδιαίτερων προσωπικών του χαρακτηριστικών.
Τα χαρακτηριστικά αυτά διαφοροποιούν το άτομο από αυτό που ορίζει η εκάστοτε κοινωνία ως συνηθισμένο, φυσιολογικό και κοινωνικά αποδεκτό. Η διαφορετικότητα εντοπίζεται σε χαρακτηριστικά που αφορούν τη φυλή, την εθνικότητα, το φύλο, τις σεξουαλικές προτιμήσεις, τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, την ηλικία, τις σωματικές ικανότητες, τη θρησκεία ή άλλες πεποιθήσεις του ατόμου.
Η διαφορετικότητα μπορεί να είναι ορατή αλλά και αόρατη. Στις περιπτώσεις της ορατής διαφορετικότητας ο στιγματισμός και η περιθωριοποίηση επέρχονται με πιο άμεσο τρόπο με μεγάλο αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των ατόμων. Στις περιπτώσεις μη ορατής διαφορετικότητας (π.χ. σεξουαλικός προσανατολισμός) υφίσταται η ιδιαιτερότητα ότι αν δεν μιλήσει το άτομο, δεν θα μαθευτεί και συνεπώς δεν θα στιγματιστεί. Κάτι το οποίο γεννά πρόσθετη πίεση στο άτομο ότι μπορεί να είναι σαν τους άλλους, εφόσον θα μπορούσε να αποκρύψει την αλήθεια του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βιώνει μόνο του το άτομο την όποια διαφορετικότητα με τεράστιο ψυχικό κόστος. Συνεπώς το δυσκολότερο, ίσως, ζήτημα που έχει να αντιμετωπίσει ένα άτομο το οποίο παρουσιάζει μία διαφορετικότητα δεν είναι τόσο η διαφορετικότητα αυτή καθ’ εαυτή όσο η αρνητική στάση της κοινωνίας απέναντι στη διαφορετικότητά του.
Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε τη διαφορετικότητα;
Καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση βοηθάμε στην κατανόηση της όποιας διαφορετικότητας και μας βοηθά να δούμε το πόσο τελικά μοιάζουμε με τα άτομα που θεωρούσαμε ότι διαφέρουν τόσο από εμάς. Όταν μιλάμε για ενσυναίσθηση αναφερόμαστε στην αναγνώριση και κατανόηση της θέσης, του συναισθήματος, των σκέψεων ή της κατάστασης κάποιου άλλου. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου, να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά του, να αντιληφθούμε τη δική του θεώρηση των πραγμάτων και το πώς βιώνει τις καταστάσεις που ζούμε. Βλέποντας τον κόσμο μέσα από τα μάτια του άλλου μπορούμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για μία συμπεριληπτική κοινωνία, όπου η όποια διαφορετικότητα δεν αποτελεί εμπόδιο στις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά ευκαιρία για να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε.
