Η επικαιρότητα από την οπτική του Ντυρκέμ

Ζούμε σε μια εποχή η οποία μαστίζεται από διάφορα κοινωνικά προβλήματα, καθώς και από έναν αόρατο εχθρό, τον κορωνοϊό. Όπως όλοι γνωρίζουμε, η καραντίνα επιφέρει συνέπειες τόσο στην κοινωνία όσο και στην ψυχική μας υγεία. Ο Εμίλ Ντυρκέμ, γνωστός κοινωνιολόγος, είχε ασχοληθεί με την αυτοκτονία, ειδικότερα με την ανομική αυτοκτονία ή την ανομία. Το είδος αυτό εμφανίζεται σε περιπτώσεις κοινωνικής αποδιοργάνωσης. Μήπως τελικά ο Ντυρκέμ ήταν και προφήτης;

Η ανομία αποτελεί κεντρική έννοια στο έργο του δημοφιλούς κοινωνιολόγου. Παρατηρείται σε καιρούς δύσκολους, που εμφανίζονται όχι μόνο τα κοινωνικά προβλήματα, όπως η ανεργία, η φτώχεια, η κρίση, αλλά και όταν επέρχεται κοινωνική σύγχυση. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια το άτομο να καταφεύγει σε εξαρτησιογόνες ουσίες, να αδυνατεί να ελέγξει τα πάθη του, να κατηγορεί τους υπόλοιπους συνανθρώπους του και να θεωρεί τον εαυτό του «δέσμιο της τεχνολογίας». Μάλιστα, οι πολίτες σε περιπτώσεις ανομίας δυσκολεύονται να συμμορφωθούν στους νόμους και τους κανόνες. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ανομία θεωρείται ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα των λαών.

Καταστάσεις ανομίας βιώνει η ανθρωπότητα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, διαπίστωσε ο Ντυρκέμ. Όμως, φαινόμενα ανομίας παρουσιάζονται και σε εποχές ευδαιμονίας, όταν η επαναστατικότητα τείνει να ταυτιστεί με την καταπάτηση των κανόνων και των νόμων. Ο Ντυρκέμ συνέδεσε την ανομία με τον καπιταλισμό και είχε φυσικά δίκιο. Ως χαρακτηριστικό του καπιταλισμού, η ανομία που καταλήγει στην περιφρόνηση του κοινωνικού συνόλου και στην πλήρη απορρύθμιση θίγει τελικά τους αδυνάτους.

Στην κοινωνία του σήμερα η πανδημία έχει φέρει στην επιφάνεια τις συνέπειες της κοινωνικής αποδιοργάνωσης. Ο εγκλεισμός στα σπίτια μας συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την αύξηση ψυχολογικών προβλημάτων. Πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν σε ψυχοφάρμακα λόγω της απομόνωσης, της μοναξιάς και του φόβου για το αύριο. Η ανεργία, η φτώχεια, η κρίση, η πείνα μεγεθύνονται προκαλώντας τον εθισμό των ανθρώπων τόσο στη βία όσο και στην ανυπακοή και την απειθαρχία. Επομένως, η εξάπλωση του κορωνοϊού συνεπάγεται την ανομική αυτοκτονία.

Οδηγούμαστε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι το ζήτημα της ανομίας είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Ο Ντυρκέμ ήταν προχωρημένος ερευνητής των κοινωνικών φαινομένων και το έργο του είναι γνωστό παγκοσμίως. Η ασθένεια του covid-19 δεν είχε ως μοναδικό αποτέλεσμα την ανακατανομή της κοινωνίας αλλά και την άνοδο των προβλημάτων που αφορούν τον άνθρωπο.

                       

Είμαι φοιτήτρια του τμήματος φιλοσοφίας και παιδαγωγικής του ΑΠΘ. Τα θέματα που μου προκαλούν περισσότερο ενδιαφέρον σχετίζονται με τον άνθρωπο και την κοινωνία και οι θεματικές ενότητες που θέλω να ασχοληθώ είναι η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, τα παιδαγωγικά, η φιλοσοφία και η εγκληματολογία.