Στις συμπληγάδες του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος οι εκτοπισθέντες και οι εκδιωχθέντες λόγω βίαιων εχθροπραξιών, πολεμικών συρράξεων, κοινωνικών συγκρούσεων, πολιτικών πιέσεων, θρησκευτικών μισαλλοδοξιών, οικονομικής καθυστέρησης και μαρασμού εξοστρακίζονται και υποχρεώνονται να διανύσουν εκατοντάδες χιλιόμετρα προκειμένου να αποδράσουν από την λαμπαδιασμένη φρίκη του πολέμου και της ανατροφοδοτούμενης εξαθλίωσης των χωρών τους και να αναζητήσουν ένα ασφαλές καταφύγιο στην αγκαλιά και την θαλπωρή του ευρωπαϊκού κοινωνικού χώρου.
Στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά τα όποια οικονομικά προβλήματα αναφύονται και περιπλέκονται πληγώνοντας με τα αγκάθια το σώμα της, επικρατεί μια τάση προώθησης και ενίσχυσης της πολιτισμικής ποικιλομορφίας, του θρησκευτικού της πλουραλισμού και της διαπολιτισμικής συνεργασίας. Ωστόσο, ένα βουβό ερώτημα που παλινδρομεί ατερμάτιστα μέσα στα κεφάλια μας είναι εάν ο προσφυγικός και μεταναστευτικός πληθυσμός επιζητεί απλώς κι μόνο την ασφαλή εγκατάστασή του εντός της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή προσδοκά απεγνωσμένα την πρόσβασή του στους μηχανισμούς κοινωνικής προστασίας του ευρωπαϊκού κοινωνικού χώρου.
Για ποιο λόγο θέτουν ως προορισμό του ταξιδιού τους τις – κατά βάση προτεσταντικές – χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά και δεν επιζητούν την μόνιμη εγκατάστασή τους στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου; Δεδομένου ότι ένα μεγάλο σύννεφο φόβου κάλυπτε για χρόνια τις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά με την σκέψη ότι ένα μεγάλο πλήθος επιχειρήσεων θα μετέφεραν τις παραγωγικές τους μονάδες στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου όπου το σύστημα κοινωνικής προστασίας δεν είναι τόσο αναπτυγμένο και κοστοβόρο όσο στη Βόρεια Ευρώπη με κίνδυνο να συντελεστεί ο χειρότερός τους εφιάλτης: Το περίφημο κοινωνικό ντάμπινγκ (social dumping). Ίσως αφενός αυτές οι διαδρομές συμφερόντων μεταξύ των οικονομικών μεταναστών και των πολιτικών προσφύγων, αφετέρου του ευρωπαϊκού βιομηχανικού κεφαλαίου να κινούνται παράλληλα, αλλά ενδεχομένως και να εμφανίζουν κάποιον κοινό άξονα αναφοράς.
Με την επίτευξη της Ενιαίας Εσωτερικής Αγοράς με θεσμική ομπρέλα την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας που επιτρέπεται η ελεύθερη διακίνηση αγαθών, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και ανθρώπων ο κίνδυνος για τους επενδυτικούς αναπροσανατολισμούς των επιχειρήσεων έγινε περισσότερο απτός από ποτέ. Ωστόσο, ο προβληματισμός που στοιχειώνει την σκέψη μας είναι – δεδομένης της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας – μήπως το ενδεχόμενο της μόνιμης εγκατάστασης μεταναστών και προσφύγων συνεισφέρει στο να μεταφέρουν αρκετές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις τις παραγωγικές μονάδες τους στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
Μήπως δεν είναι τυχαίο ότι δεν ευοδώθηκε ποτέ ο θεσμός των ευρωπαϊκών συλλογικών συμβάσεων εργασίας και ότι ο κοινωνικός διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων δεν απέκτησε ποτέ δεσμευτικό χαρακτήρα έπειτα από σχετικό αίτημα των εργοδοτών; Μήπως η επί δεκαετίες άρνηση διατύπωσης κοινής μεταναστευτικής πολιτικής από τα κράτη μέλη Ε.Ο.Κ. και αργότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ταυτόχρονη γήρανση του πληθυσμού του ευρωπαϊκού Νότου συνιστούν ένα γόνιμο υπόστρωμα για την εγκατάσταση προσφύγων και μεταναστών με απώτερο σκοπό να αυξήσει η Ε.Ε. το Α.Ε.Π. της προσελκύοντας στον οικονομικό της χώρο πολυεθνικές επιχειρήσεις κάνοντας η ίδια εξωτερικό κοινωνικό ντάπινγκ σε χώρες της Ασίας;
Μήπως τα ευρωπαϊκά συνδικάτα περιορίζουν σημαντικά την διαπραγματευτική τους ισχύ με την ενσωμάτωση και ένταξη οικονομικών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων στους κόλπους τους δεδομένου ότι το πλήθος των ανθρώπων που ζητούν εργασία αυξάνεται; Μήπως ο ευρωπαϊκός κοινωνικός χώρος είναι στη συνείδηση των προσφύγων και των μεταναστών ένα ανεκπλήρωτο American Dream; Μήπως η ζωή τους εκτυλιχθεί σαν ταινία εντέλει δίχως happy end εγκατεστημένοι στον ευρωπαϊκό Νότο όπου οι παροχές του κοινωνικού κράτους είναι αποψιλωμένες; Μήπως;
Βιβλιογραφία:
- Σακελλαρόπουλος Θ. (1993), Ευρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική, εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.
- Σακελλαρόπουλος, Θ. (1999), Η Μεταρρύθμιση του Κοινωνικού Κράτους, εκδόσεις Κριτική , Αθήνα.
- Σακελλαρόπουλος Θ. (2001), Υπερεθνικές Κοινωνικές Πολιτικές την Εποχή της Παγκοσμιοποίησης, εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
