Παρά το γεγονός πως η συμπεριληπτική εκπαίδευση αποτελεί στόχο στην παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα, εντούτοις από τη βιβλιογραφική επισκόπηση φαίνεται πως στην Ελλάδα υπάρχει τεράστιο και συνεχώς μεταβαλλόμενο χάσμα που αναφέρεται τόσο σε πρακτικό όσο και σε ερευνητικό επίπεδο.
Στην παγκόσμια διάσκεψη της Γενεύης (2008) τονίζεται πως «Μια ολιστική προσέγγιση στην παγκόσμια μεταρρύθμιση είναι η μόνη βιώσιμη λύση, προκειμένου να επιτευχθεί ένα σχολικό σύστημα με βάση τα δικαιώματα όπου όλοι έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση ποιότητας-δηλαδή, ένα σχολικό σύστημα, καθώς και μεμονωμένα σχολεία, με βάση τις αρχές της μη διάκρισης και της συμπερίληψης».
Χαρακτηριστικά εμπόδια που αποτελούν τροχοπέδη και αποτρέπουν την ισότιμη συμμετοχή των μαθητών στην εκπαίδευση αποτελούν μεταξύ άλλων, η εθνικότητα, οι διάφορες μορφές αναπηρίας, το φύλο καθώς και το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο (Booth & Ainscow ,1998).
Η συμπεριληπτική εκπαίδευση στην Ελλάδα – Νομικό Πλαίσιο
Σύμφωνα με την (Μπακιρτζή Ι. 2017) η νομοθεσία στη χώρα μας για τον συμπεριληπτικό προσανατολισμό έχει τη βάση της στο χώρο της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, ακολουθεί ωστόσο τις διεθνείς εξελίξεις.
Ο πρώτος νόμος που περιέγραφε τις υποχρεώσεις της κοινωνίας στα άτομα με αναπηρία, ο οποίος και δέχτηκε έντονη κριτική καθώς θεωρήθηκε ότι ενίσχυε το χάσμα μεταξύ νευροτυπικών ατόμων και ατόμων με αναπηρία είναι ο 1143/1981 (Ζώνιου-Σιδέρη 1996).
Η συνθήκη αυτή οδήγησε σε νέο νόμο τον 1566/1985 όπου και περιγράφεται στο πλαίσιο της γενικής εκπαίδευσης η ειδική αγωγή ως ξεχωριστό αλλά ενσωματωμένο κεφάλαιο.
Στο συγκεκριμένο νόμο περιγράφεται η ίδρυση και λειτουργία ειδικών τμημάτων στη γενική εκπαίδευση καθώς και η μείωση ίδρυσης ειδικών σχολείων, δηλώνοντας έτσι την κυβερνητική πρόθεση για κατάργηση των διαχωριστικών γραμμών μεταξύ των μαθητών με ή χωρίς μαθησιακές ανάγκες (Μπακιρτζή Ι. 2017). Ο νόμος αυτός θέτει στην Ελλάδα τις βάσεις για θεσμικές αλλαγές στην Ειδική Εκπαίδευση ((Ζώνιου-Σιδέρη 2004).
Εν συνεχεία θεσμοθετούνται ο 1824/1988 και ο 1771/1988 όπου στο μεν πρώτο προβλέπεται η ενισχυτική διδασκαλία για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, ενώ ο δεύτερος προβλέπει τον τρόπο εισαγωγής των ατόμων με αναπηρία στην Ανώτερη και Ανώτατη Εκπαίδευση.
Το 2000 ψηφίζεται ο 2817/14.03.2000 όπου συμπεριλαμβάνει μια σειρά θετικών διατάξεων στον καθορισμό της Ειδικής Αγωγής και ένταξης, ενώ ακολουθεί ο 3699/2008 που κατοχυρώνει τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της Ειδικής Αγωγής ως αναπόσπαστο κομμάτι της Γενικής Εκπαίδευσης ενώ επίσης αναφέρεται στον όρο «Σχεδιασμός για όλους» για την προσβασιμότητα σε εκπαιδευτικό υλικό και κτηριακές δομές. Αναγνωρίζεται παράλληλα η υποχρέωση της κοινωνίας στην διασφάλιση των ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών προς τα άτομα με εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία (Στασινός 2013).
Σημαντικό επίσης σημείο του ίδιου νόμου αναφέρεται στην φοίτηση των μαθητών με παράλληλη βοήθεια και σε οργανωμένα τμήματα ένταξης (Μπακιρτζή Ι. 2017).
Παρά τις σοβαρές διαφοροποιήσεις του σε σχέση με το παρελθόν ο νόμος παραλείπει την αναφορά της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης, κενό που έρχεται να καλύψει ο 4115/2013 ,αρ. 39 με την επέκταση των (ΣΜΕΑ) Σχολικών Μονάδων Αγωγής και Εκπαίδευσης σε κέντρα υποστήριξης (ΕΑΕ) Ειδικής Αγωγής Εκπαίδευσης, με τις σχολικές μονάδες που τις συνθέτουν να συνιστούν τις (ΣΔΕΥ), Σχολικά Δίκτυα Εκπαιδευτικής Υποστήριξης.
Στόχος αποτελεί η συμπερίληψη όπως αυτή διαμορφώνεται μέσω του θεσμού της παράλληλης στήριξης, των τμημάτων ένταξης ή των κατ’ οίκων διδασκαλίας καθώς και η υποστήριξη, ενδυνάμωση, προώθηση της συνεργασίας και του συντονισμού του εκπαιδευτικού έργου για την ένταξη και αντιπροσωπευτική ανταπόκριση των εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών.
Ο ίδιος νόμος προβλέπει για κάθε σχολική μονάδα που ανήκει σε ΣΔΕΥ την λειτουργία μιας (ΕΔΕΑΥ) Επιτροπή Διαγνωστικής Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης Υποστήριξης), η λειτουργία και το καθηκοντολόγιο της οποίας οριζόταν στην Υ.Α αρ.17812/Γ6/2014 (Μπακιρτζή Ι. 2017).
Με την υπ. αριθμ. 134960 /Δ3 –ΦΕΚ B 5009 – 27.10.2021 προβλέπεται επί της παρούσης η λειτουργία των Επιτροπών Διεπιστημονικής Υποστήριξης (Ε.Δ.Υ.), πρώην ΕΔΕΥ.
Με βάση τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό πως στη διάρκεια των χρόνων η συμπεριληπτική εκπαίδευση περνάει από διάφορα στάδια διαμόρφωσης αλλά και εξέλιξης. Σύμφωνα με τους (Βooth και Αinscow 2000) η συμπεριληπτική εκπαίδευση αφορά όλους τους μαθητές και όχι μόνο τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή αναπηρία.
Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη οι νομοθετικές πρακτικές και στρατηγικές να δρουν ως προωθητικοί παράγοντες και να συμβαδίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό με τις συμπεριληπτικές προτάσεις των αναπτυσσόμενων χωρών.
Από την Dr. Mωραΐτη Παρασκευή
Πηγές
- Στασινός Δ.Π (2013) Η Ειδική Εκπαίδευση 2000.Για μια συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση στο νέο-ψηφιακό σχολείο με ψηφιακούς πρωταθλητές. Αθήνα: Παπαζήση.
- Ζώνιου -Σιδέρη, Α (1996). Οι ανάπηροι και η εκπαίδευση τους. Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης. Αθήνα :Ελληνικά Γράμματα.
- Ζώνιου -Σιδέρη, Α (2004).Η αναγκαιότητα της ένταξης: προβληματισμοί και προοπτικές. Στο Α Ζώνιου -Σιδέρη (επιμ.) Σύγχρονες Αναπτυξιακές Προσεγγίσεις, ( 2 εκδ., τομ.α) Αθήνα :Ελληνικά Γράμματα.
- Βοοth T,.& Ainscow,M. (2000) Index of Inclusion. Bristol, England :Center for Studies on Inclusive Education
- Booth, T. and Ainscow, M. (eds) (1998) From Them to Us: An International Study of Inclusion in Education (London: Routledge).
- Μπακιρτζή Ιωάννα,2017, Διδακτωρική Διατριβή, Μια έρευνα-Δράσης για την Προώθηση της Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης ,μέσω Καθολικής Σχεδίασης για Μάθηση και της Ολικής Ποιότητας, στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση της Ελλάδας, Σχολή Επιστημών της Αγωγής, Τμήμα Παιδαγωγικών Σπουδών ,University of Nicosia.
Διαβάστε περισσότερα άρθρα κοινωνιολογίας: εδώ
