Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μέσο κοινωνικοποίησης των εφήβων

Αν και παλιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι όσο περισσότερο αργούσαν οι έφηβοι να έρθουν σε επαφή με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο το καλύτερο, η πανδημία ήρθε και άλλαξε τα δεδομένα. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτέλεσαν το μοναδικό μέσο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης σε πολλές περιπτώσεις. Κάτι το οποίο έθεσε στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος εκ νέου τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους νέους.

Οι έφηβοι βρίσκονται σε μία ευαίσθητη και ιδιαίτερη αναπτυξιακή περίοδο για την ζωή τους. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας έρχονται αντιμέτωποι με την αναζήτηση της ταυτότητάς τους. Ανακαλύπτουν νέα πράγματα, δοκιμάζουν, ενστερνίζονται, απορρίπτουν και συγκρούονται προκειμένου να διαμορφώσουν σταδιακά την προσωπικότητά τους.

Εστιάζοντας στα θετικά της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παρατηρούμε ότι βοηθάνε τους εφήβους να ανακαλύπτουν και κατανοούν καλύτερα τις κοινωνικές σχέσεις. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν ένα μέσο κοινωνικοποίησης που ο έφηβος θα επιλέξει προκειμένου να αλληλεπιδράσει με τους συνομηλίκους του, να εκφράσει τις προσωπικές του απόψεις, να νιώσει αποδοχή και να ανεξαρτητοποιηθεί. Επίσης, η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης λόγω του ότι γίνεται αποδεκτή από το μεγαλύτερο μέρος των εφήβων, βοηθά τους εφήβους να οικοδομήσουν τη συλλογική τους ταυτότητα, να αισθανθούν μέλος μίας ομάδας και να καλλιεργήσουν το αίσθημα του ανήκειν. Η δημιουργία προσωπικού προφίλ και η ψηφιακή παρουσίαση του εαυτού σχετίζεται άμεσα με την ανάγκη του εφήβου να διαπραγματευτεί την ατομική του ταυτότητα και να αυτοπροσδιοριστεί. Ακόμα μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έρχεται αντιμέτωπος με απόψεις τις οποίες ίσως να μην είχε την ευκαιρία να τις ακούσει στο οικογενειακό και φιλικό του περιβάλλον, κάτι το οποίο μπορεί να του δώσει την ευκαιρία να ανακαλύψει νέα πράγματα.

Ωστόσο, αν και η χρήση της τεχνολογίας προάγει την κοινωνικοποίηση των εφήβων, η αλόγιστη χρήση της δύναται να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις. Χαμηλή σχολική επίδοση, διαταραχές στον ύπνο, αύξηση αισθημάτων μοναξιάς, άγχος, άκριτη υιοθέτηση των προβαλλόμενων προτύπων και απόψεων, διαδικτυακό bullying είναι μερικές από τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορούν να εμφανιστούν.

Όσο κι αν υπάρχουν φόβοι και επιφυλάξεις από μέρους των γονιών τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πλέον την πραγματικότητα των νέων, η μη συμμετοχή των νέων σε αυτά έχει παρατητηθεί ότι μπορεί να επιφέρει μέχρι και κοινωνική απομόνωση των εφήβων. Αν ένας έφηβος εκφράζει την επιθυμία να αποκτήσει πια μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν χρειάζεται να αποτελέσει αυτό πεδίο σύγκρουσης γονέα- εφήβου. Αυτό που είναι σημαντικό είναι να υπάρξει εκπαίδευση του εφήβου στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πριν την δημιουργία τους.

Ενημερώνουμε τους εφήβους για τις ψυχικές και κοινωνικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ενημερώνουμε για την ορθή χρήση και για τα χρονικά όρια που θα ήταν καλό να τηρούνται, ώστε να μην καταναλώνουν όλο το χρόνο τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συμβουλεύουμε αναφορικά με τρόπους διασφάλισης προσωπικών δεδομένων και τους κινδύνους που ελλοχεύει ο ψηφιακός κόσμος.

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εφόσον δεν αποτελεί τη μοναδική ενασχόληση του εφήβου, αλλά συνδυάζεται με διάφορες δραστηριότητες, επαφή με την τέχνη και την άθληση μπορεί να αποτελέσει αγαθό στα χέρια των εφήβων. Το σημαντικότερο αποτελεί η δημιουργία μίας ανοιχτής και με εμπιστοσύνη επικοινωνίας μεταξύ γονιού και εφήβου προκειμένου να νιώθει ο έφηβος ότι μπορεί να μιλάει για όσα του συμβαίνουν και τον απασχολούν.

Απόφοιτος του τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Νομική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, με πεδία ειδίκευσης το Ποινικό Δίκαιο και τις Εξαρτήσεις. Εργάζομαι ως καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στην ιδιωτική εκπαίδευση. Στόχος μου να παρουσιάσω άρθρα με κοινωνικά ζητήματα, ώστε να συμβάλλω στην γνωριμία του κοινού με την επιστήμη της Κοινωνιολογίας.