Η θρησκεία πολλές φορές θεωρείται «κάτι» που βρίσκεται «έξω» από την κοινωνία και τον άνθρωπο. Ταυτίζεται με τα θεολογικά δόγματα, τις τελετές, τις προσευχές και ούτω καθεξής. Εκτός από αυτά, περιλαμβάνει και άλλες πτυχές. Συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή, στην ομαλή λειτουργία της κοινωνίας, καθώς και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων μέσα στην ίδια την θρησκεία. Η πτυχή που θα αναλυθεί παρακάτω είναι εκείνη του κοινωνικού φύλου.
Το κοινωνικό φύλο είναι τα στερεοτυπικά χαρακτηριστικά που δίνει η ίδια η κοινωνία στο άτομο ανάλογα το βιολογικό φύλο του, λόγου χάρη, τα αγόρια παίζουν μόνο με αυτοκινητάκια. Όταν το άτομο δεν συμμορφώνεται ή είναι αντίθετο ως προς αυτά, τότε η κοινότητα, στην οποία ανήκει και ζει, τον απομακρύνει. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που επιλέξει να ενταχθεί σε μια θρησκεία; Ποιο είναι το κοινωνικό του φύλο; Κάθε θρησκεία έχει τους δικούς της κανόνες και τις δικές της αρχές που την καθιστούν και την εδραιώνουν ως όλον. Το άτομο οφείλει να τις αποδεχτεί και να τις υιοθετήσει αλλιώς περιθωριοποιείται από την θρησκευτική ομάδα και δεν μπορεί να ενταχθεί σε αυτήν. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η κοινωνία και η θρησκεία ορίζουν εξ’ αρχής τις προϋποθέσεις για να είναι κάποιος μέλος τους. Υπάρχει και κάτι πιο σημαντικό. Το άτομο και στις δύο περιπτώσεις αποκτά έναν «εαυτό», τον κοινωνικό και τον θρησκευτικό. Αυτοί οι δύο εαυτοί σχηματίζονται με βάση τα προσωπικά χαρακτηριστικά, τις ανθρώπινες σχέσεις και γενικότερα, τις λειτουργίες της ανθρώπινης δράσης.
Στις μεγαλύτερες θρησκείες του κόσμου συναντούμε πολλά τέτοια παραδείγματα. Στο Ισλάμ, σύμφωνα με το Κοράνι, το εμπόριο έχει μεγάλη αξία και όποιος το επιλέξει θεωρείται ευλογημένος. Αρκεί τα έσοδά του να πηγαίνουν για καλό σκοπό (ειδικά, προς τους μουσουλμάνους) και ο έμπορος να έχει καλή πρόθεση. Στον Ινδουισμό, που κυριαρχεί το σύστημα των καστών, οι άνθρωποι κατατάσσονται σε κάστες ανάλογα το επάγγελμά τους. Εξαιρούνται οι «ανέγγιχτοι», οι οποίοι βρίσκονται έξω από αυτό το σύστημα και δεν έχουν το δικαίωμα επικοινωνίας με τα μέλη των καστών, διαφορετικά επιβάλλεται θανατική ποινή. Τέλος στον Χριστιανισμό, όπου η Αγία Γραφή είναι οδηγός του τρόπου ζωής, όσοι είναι ψυχικά ασθενείς ή ταλαιπωρημένοι απευθύνονται στον κλήρο για ψυχική ανακούφιση και καθοδήγηση. Η θρησκεία, λοιπόν, έχει ρόλο και λόγο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Μέσα σε αυτήν την καθημερινή ζωή παράγοντες, όπως η γλώσσα, η πολιτική και η οικονομία, αναδιαμορφώνουν το θρησκευτικό πλαίσιο. Η σύνδεση κοινωνίας και θρησκείας, σε οποιοδήποτε βαθμό και οποιαδήποτε πτυχή, αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα στους δημόσιους διαλόγους της σύγχρονης εποχής. Πότε όμως, ξεκινά αυτή η αλληλεσύνδεση και πότε τελειώνει;
Από την Έλενα Φόρτη
Πηγές:
Κοινωνικό Φύλο (Φύλο και κοινωνιολογία) – Fylopedia (uoa.gr)
Η κοινωνιολογία της θρησκείας μεταξύ εκπαίδευσης και κοινωνίας (1).pdf
Γ. Μουστάκης, ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ: τα υπέρ και τα κατά, Εκδόσεις: ΠΑΤΑΚΗ, Αθήνα 1983.
