Από τις αρχές Δεκεμβρίου η καθημερινότητά μας έχει κατακλειστεί από πληροφορίες για την επιδημία και πλέον πανδημία του covid-19. Τα συστήματα υγείας των κρατών δοκιμάστηκαν και τα περισσότερα «πιάστηκαν» απροετοίμαστα. Συνεπώς, σε όλες τις χώρες υπήρξαν έκτακτες κρατικές δαπάνες για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας. Όμως, η αύξηση κρουσμάτων και θανάτων ήταν εκθετική, οι κυβερνήσεις έκριναν αναγκαίο – όπως και ήταν – την επιβολή lockdown. Το παραπάνω μέτρο όσο χρήσιμο είναι για την εξομάλυνση της καμπύλης της επιδημίας άλλο, τόσο επιβλαβές είναι για την οικονομία.
Το διάγραμμα 1 απεικονίζει τον οικονομικό κύκλο και αναφέρει τις φάσεις που τον διέπουν οι οποίες είναι: κάμψη, ύφεση, ανάκαμψη και άνθηση. Με την επιβολή του lockdown η εθνική οικονομία επιβραδύνεται (σχεδόν απενεργοποιείται) και συνεπώς μπαίνει σε τροχιά κάμψης. Μία οικονομία βρίσκεται σε κάμψη όταν το Α.Ε.Π[1] της έχει για δύο συνεχόμενα τρίμηνα αρνητική μεταβολή. Η κάμψη, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα, οδηγεί σε ύφεση. Μια ματιά στις προβλέψεις των ειδικών θα είναι διαφωτιστική για το τι θα ακολουθήσει. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α) ανακοίνωσε ότι για κάθε μήνα καραντίνας το Α.Ε.Π θα υποστεί μείωση 2% σε εθνικό επίπεδο, ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ύφεση πάνω από 6% για το 2020.
Ανεργία
Εξίσου άσχημες είναι και οι προβλέψεις για την ανεργία. Το McKinsey Global Institute (MGI) εκτιμά πως περίπου εξήντα εκατομμύρια εργαζόμενοι είναι πιθανό να χάσουν την εργασία τους. Αυτή η εκτίμηση βασίζεται πως σε κάποια επαγγέλματα που είναι αδύνατο να υπάρχουν οι απαιτούμενες αποστάσεις, καθώς και η μη διέλευση μεγάλου πλήθους πολιτών, η λειτουργία αυτών θα πάψει να υφίσταται ή θα μειωθεί το εργατικό δυναμικό. Επίσης, τα στοιχεία του Μαρτίου 2020 για την Ελλάδα είναι άκρως ανησυχητικά καθώς, σύμφωνα με τις ροές μισθωτής εργασίας που καταγράφονται από το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, χάθηκαν 41.903 θέσεις εργασίας. Η αύξηση του ποσοστού ανεργίας, χωρίς να αυξάνονται οι μεταβιβαστικές πληρωμές[2] του κράτους, οδηγεί σε όλο και μεγαλύτερη μείωση της συνολικής ζήτησης, αφού μειώνεται η κατανάλωση εξαιτίας της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος και συνεπώς η ύφεση «βαθαίνει».
Όλα τα παραπάνω μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μία νέα οικονομική κρίση είναι προ των πυλών.
Τρόποι αντιμετώπισης
Οι υφέσεις θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι του καπιταλιστικού συστήματος, κάτι που γίνεται εμφανές και από το διάγραμμα 1. Η προσπάθεια της εκάστοτε κυβέρνησης σε περιόδους ανάκαμψης θα πρέπει να επικεντρώνεται στη προσπάθεια «θωράκισης» της οικονομίας, ώστε να μειωθεί η διάρκεια της επόμενης κρίσης όταν εκείνη θα είναι πλέον γεγονός. Αλλά τις περισσότερες φορές η πρόβλεψή τους είναι δύσκολη[3]. Άρα, η κυβέρνηση καθώς και οι πολίτες έρχονται αντιμέτωποι με αυτήν.
Στην παρούσα φάση οι οικονομίες τονώθηκαν μέσω των δημοσιονομικών πακέτων που διοχετεύθηκαν από τις κυβερνήσεις. Για παράδειγμα, η Γερμανία διέθεσε πεντακόσια δις για δανεισμό προς τις επιχειρήσεις. Η πιο «τολμηρή» Σουηδία επέτρεψε μέχρι ενός έτους αναστολή στις φορολογικές πληρωμές εκ μέρους επιχειρήσεων, μέτρο που υπολογίζεται να κοστίσει στο κράτος πέραν των €27,5 δις ή 6% του Α.Ε.Π. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινητοποιεί διαρκώς πόρους για την ενίσχυση των κρατών-μελών της, ενώ ανακοίνωσε και χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων.
Συμπερασματικά,
αντιμετωπίζουμε ως ανθρωπότητα έναν αντίπαλο που βραχυχρόνια βάζει σε κίνδυνο τις ζωές όλων μας, αλλά μακροχρόνια θέτει την παγκόσμια και εθνική οικονομία σε υψηλό κίνδυνο μέσω της επερχόμενης κρίσης. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να πράξουν τα αναγκαία, ώστε οι δυσοίωνες προβλέψεις να μην επαληθευτούν, τουλάχιστον στο έπακρον.
Βιβλιογραφία
Begg, D. & Vernasca, G., (2015), Εισαγωγή στην οικονομική, τόμος Β’, εκδόσεις Κριτική.
Sloman, J.,Wride, A. & Garratt, D., (2017), Εισαγωγή στην οικονομική: Μακροοικονομική, 5η έκδοση, εκδόσεις Broken Hill
https://www.investopedia.com/terms/e/economic-cycle.asp
https://www.mckinsey.com/mgi/overview
[1] Α.Ε.Π(Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν)= Η αγοραία αξία όλων των αγαθών και υπηρεσιών μίας οικονομίας που παράγονται εγχώρια στη διάρκεια 12 μηνών(John Sloman, Alison Wride, Dean Garrat 2017).
[2] Μεταβιβαστικές πληρωμές είναι τα ατομικά εισοδήματα, τα οποία παρέχει το κράτος στους πολίτες και δε σχετίζονται με κάποια παραγωγική διαδικασία.
[3] Βλέπε ταινία The big short,2015
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
