Τελικά δεν μας έσωσε ο τουρισμός!

Αδιαμφισβήτητα, ο τουρισμός αποτελεί την βαριά βιομηχανία της Ελλάδας. Το 2019 συνέβαλε σε τέτοιο βαθμό ώστε τα έσοδά του να αποτελούν το 1/4 του συνολικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Ε.Π.). Συνεπώς, η χώρα μας αποτελεί μία από τις περισσότερο οικονομικά εξαρτημένες χώρες παγκοσμίως από τον συγκεκριμένο τομέα. Ο τουρισμός και γενικά ο τριτογενής τομέας είναι αρκετά ευάλωτος σε διάφορους παράγοντες και θα δούμε το γιατί παρακάτω.

Κορωνοΐος και τουρισμός

Το 2020 η παγκόσμια κοινότητα ήρθε αντιμέτωπη με την πανδημία του Covid-19. Η παγκόσμια οικονομία αδρανοποιήθηκε κι έτσι μπήκε σε τροχιά ύφεσης. Τα εισοδήματα συρρικνώθηκαν και το μέλλον δεν μπορούσε να φαντάζει πιο αβέβαιο. Η Ελλάδα κατάφερε με αυστηρά μέτρα και με την εμπιστοσύνη που έδειξε το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών στους ειδικούς να περιορίσει αρχικά την διασπορά του ιού. Έτσι, με την άρση του lockdown τον Μάιο τα πράγματα επέστρεφαν σε μία προσαρμοσμένη κανονικότητα.

Τα προηγούμενα χρόνια, από τις αρχές Μαΐου η χώρα άρχιζε να προσελκύει πλήθος τουριστών. Η πληρότητα των ξενοδοχείων τους καλοκαιρινούς μήνες ήταν 100%. Φέτος όμως τα πράγματα είχαν αλλάξει. Πολλά ξενοδοχεία δεν άνοιξαν και άλλα άνοιξαν περιμένοντας αδίκως ένα περιορισμένο πλήθος τουριστών. Η ελπίδα πολλών εξ αυτών ήταν οι εγχώριοι τουρίστες, αλλά και πάλι αδίκως, καθώς οι περισσότεροι κατευθύνθηκαν προς τις ιδιόκτητες κατοικίες τους, ενώ αρκετοί ήταν αυτοί που προτίμησαν να μην πάρουν καν άδεια και να παραμείνουν στην πόλη κατοικία τους, επειδή δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν οικονομικά. Συνεπώς, ο τουρισμός στην Ελλάδα έδειχνε το άσχημο πρόσωπό του και προμήνυε την οικονομική κρίση, η οποία είναι προ των πυλών.

Η τουριστική ζήτηση

Από τα παραπάνω μπορούμε να διαπιστώσουμε πως η τουριστική ζήτηση εξαρτάται από δύο βασικούς παράγοντες, από το εισόδημα και από την προσδοκώμενη υγειονομική ασφάλεια των τουριστών. Η τουριστική ζήτηση είναι αρκετά ελαστική ως προς το εισόδημα. Τι σημαίνει αυτό; Πως μία μεταβολή στο εισόδημα προκαλεί μία μεγαλύτερη μεταβολή στην ζήτηση. Άρα, αφού τα εισοδήματα συρρικνώθηκαν, ήταν απόλυτα λογικό να συρρικνωθεί η ζήτηση περισσότερο. Ο παράγοντας της υγείας είναι αρκετά σημαντικός και πόσω μάλλον όταν πρόκειται για πανδημία.

Τι δεν πήγε καλά;

Τα παράπονα των πολιτών προς την κυβέρνηση καθώς και ολόκληρων τομέων, όπως του τουρισμού, όλο και πληθαίνουν. Πολλοί υποστηρίζουν πως έπρεπε να παρθούν ακόμα πιο θαρραλέα δημοσιονομικά μέτρα, άλλοι πως έπρεπε να χαλαρώσει ακόμα περισσότερο τα υγειονομικά πρωτόκολλα στους χώρους εστίασης και σε άλλους τομείς. Η αλήθεια κατ’ εμέ βρίσκεται κάπου στην μέση. Τα επιδόματα που δόθηκαν ήταν ελάχιστα, ώστε να μην δημιουργηθεί ανεπάρκεια συνολικής ζήτησης στην οικονομία. Το ερώτημα που δημιουργείται, εύλογα, είναι αν υπήρχε ο επαρκής αριθμός χρημάτων, ώστε να δοθούν μεγαλύτερα πακέτα στήριξης. Επίσης, τα περιοριστικά μέτρα λειτουργίας στους χώρους εστίασης, αν και ήταν και είναι ζημιογόνα για τους ίδιους τους ιδιοκτήτες αλλά και για το σύνολο της οικονομίας, ήταν αναγκαία, καθώς με την άρση του lockdown η ατομική ευθύνη ξεχάστηκε και οι προ-κορωνοΐου συνωστισμοί επανήλθαν.

Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση έπρεπε να έχει ως μακροπρόθεσμο στόχο να εμπνεύσει ασφάλεια και βεβαιότητα στους τουρίστες. Κάτι που κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως το πετύχαινε μέχρι το «άνοιγμα» των συνόρων με την έναρξη της τουριστικής περιόδου. Με την εκκίνηση των παραπάνω η κατάσταση σιγά σιγά ανατράπηκε. Η μαζική ελευθερία εισόδου τουριστών από άλλες χώρες, που ήταν μειωμένη σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, σε συνδυασμό με τα μη επαρκή τεστ για την νόσο που γίνονταν στις πύλες εισόδου και με την μη τήρηση των μέτρων από συμπολίτες μας ακύρωσαν την προσπάθεια των προηγούμενων μηνών. Η χώρα άρχισε, κυρίως προς τον Αύγουστο, να χάνει την θέση της στις ασφαλείς χώρες, ενώ ταυτόχρονα όλο και πιο πολύ τουρίστες ακύρωναν τις κρατήσεις τους.

Το άδοξο τέλος της τουριστικής περιόδου

Πλέον, η τουριστική περίοδος τελείωσε πρόωρα παρά τις σκέψεις που υπήρχαν για περαιτέρω επέκτασή της. Ο απολογισμός δεν είναι θετικός. Αρχικά, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των νέων που κατά κανόνα απασχολούνταν σε νησιά ή και γενικά σε τουριστικές επιχειρήσεις και στην εστίαση ήρθε αντιμέτωπο με την ανεργία. Η Eurostat υπολόγισε πως η ανεργία των νέων στην Ελλάδα τον Μάιο ήταν 37,5%. Επιπρόσθετα, λόγω της μειωμένης πληρότητας που υπήρχε, πολλοί ιδιοκτήτες ξενοδοχείων είδαν τις επιχειρήσεις τους να γίνονται ζημιογόνες, καθώς δεν εξασφαλίζονταν ούτε τα σταθερά κόστη λειτουργίας τους. Από την άλλη, τα έσοδα από τις ταξιδιωτικές εισπράξεις για την χώρα μας ήταν 15 δισεκατομμύρια λιγότερα από πέρσι (3.5 έναντι 18.5). Τέλος, το μέγεθος διασποράς του ιού αυξήθηκε δραματικά και πλέον η κατάσταση οδεύει προς το αδιέξοδο.

Συμπερασματικά, τα πρώτα σημάδια για την πορεία της οικονομίας και της υγείας δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Η ΕΛ.ΣΤΑΤ. υπολόγισε ύφεση 15,2% για το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Ενώ, η ανανεωμένη πρόβλεψη της Unicredit για την χώρα μας είναι άκρως δυσοίωνη, αφού υπολογίζεται πως στο τέλος του 2020 το Α.Ε.Π. θα συρρικνωθεί σε ποσοστό της τάξης του 9,5%. Στον τομέα της υγείας, ο ημερήσιος αριθμός κρουσμάτων έχει αυξηθεί, ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός των Μ.Ε.Θ. έχει ήδη καλυφθεί. Όπως όλα δείχνουν, ερχόμαστε εκ νέου αντιμέτωποι με μία διττή οικονομική και υγειονομική κρίση.

Βιβλιογραφία

Mankiw, N.G., (2002), Μακροοικονομική θεωρία, 4η έκδοση, εκδόσεις Gutenberg.

Ηλεκτρονικές Πηγές

https://www.in.gr/2020/09/02/economy/genia-tou-lockdown-antimetopi-fasma-tis-anergias/

https://www.kathimerini.gr/economy/local/561078304/unicredit-yfesi-9-5-gia-tin-ellada-to-2020-dipsifio-to-elleimma-ston-proypologismo/

https://www.cnn.gr/ellada/story/235289/koronoios-gemizoyn-epikindyna-oi-meth-stin-attiki-proeidopoiei-i-poedhn

https://www.statistics.gr/documents/20181/16865424/greek_economy_11_09_2020.pdf/02cb98df-e35d-269c-aa9b-dc69abf0b5c5

https://sete.gr/media/5444/periodiki-meleti-ellinikos-tourismos_teyhos-1.pdf

https://www.sofokleousin.gr/vouliakse-o-tourismos-85-ta-esoda-ton-ioulio%C2%A0

https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/5285/1/KEF2.pdf

Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου