Εισαγωγή
Η ναρκοληψία είναι κάτι περισσότερο από μια απλή υπνηλία και, όπως ήδη έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο, οι επιπτώσεις της είναι εμφανείς στην κοινωνική, οικογενειακή και επαγγελματική ζωή των ατόμων. Τα άτομα κατακλύζονται από συναισθήματα ντροπής εξαιτίας της ασθένειας, ενώ εμφανίζουν αρκετά χαμηλότερη αυτοεκτίμηση. Συχνά από τον φόβο της αποτυχίας ότι δεν θα τα καταφέρουν σε μια εργασία αποφεύγουν να επιδιώξουν επαγγελματική άνοδο ή καταξίωση, ενώ μπορεί να έχουν ακόμη και σκέψεις παραίτησης.
Σε όσους αρέσουν οι ιατρικές υποθέσεις και τα σίριαλ, η τηλεοπτική σειρά Dr. House M.D.σε ένα από τα επεισόδιά της παρουσιάζει την περίπτωση ασθενούς με ναρκοληψία. Πρόκειται για κάποιον που μόλις είχε ακούσει ένα αστείο, αλλά δεν πρόλαβε να γελάσει και ένιωσε το κεφάλι του να πέφτει μπροστά. Τα πόδια του λύγισαν και, πριν αντιδράσει, βρέθηκε στο πάτωμα. Άκουγε τα πάντα, αλλά δεν μπορούσε να κουνηθεί. Ο γιατρός διέγνωσε αρχικά επιληψία, αλλά οι εξετάσεις τον διέψευσαν. Η κατάσταση αυτή επαναλαμβανόταν κάθε φορά που άκουγε ένα αστείο ή ένα περιστατικό που τον ξάφνιαζε.
Αντίστοιχα, η ταινία μικρού μήκους «Narcolepsy», (2015), περιγράφει την ιστορία ενός νεαρού αγοριού που πάσχει από ναρκοληψία και συγκεκριμένα από υπνικές ψευδαισθήσεις, που το όνειρο και η πραγματικότητα διαστρεβλώνονται. Τέλος, η τηλεοπτική σειρά «Perception», στο επεισόδιο «Alienation» παρουσιάζει τα συμπτώματα της ναρκοληψίας.
Διάγνωση
Είναι γεγονός ότι η ελλιπής ενημέρωση της ιατρικής κοινότητας οδηγεί σε ολιγωρία και ταλαιπωρία, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να λαμβάνουν λανθασμένη φαρμακευτική αγωγή για μεγάλο χρονικό διάστημα εξαιτίας της λανθασμένης διάγνωσης. Έτσι, η διάγνωση θα πρέπει να γίνεται από γιατρό εξειδικευμένο στην αντιμετώπιση διαταραχών ύπνου. Ο γιατρός ζητά από τους ασθενείς να καταγράφουν τα επεισόδια ύπνου και τα συμπτώματα που τους ταλαιπωρούν σε μια περίοδο 1-2 εβδομάδων.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων απαιτείται η πολυσωματοκαταγραφική μελέτη του ύπνου (πολυυπνογραφία), μια δοκιμασία που καταγράφει την εγκεφαλική και μυϊκή δραστηριότητα, την αναπνοή, την κίνηση των ματιών, καθώς και τα στάδια του ύπνου και πιο συγκεκριμένα το στάδιο REM.
Πολύ σημαντική είναι και η πολλαπλή δοκιμασία καθυστέρησης ύπνου, που αξιολογεί την υπνηλία μέσα στην ημέρα μετρώντας την ταχύτητα που χρειάζεται το άτομο, για να αποκοιμηθεί, και πότε ή αν εισέρχεται στο στάδιο του ύπνου REM. Οι δοκιμασίες αυτές γίνονται στις Μονάδες Μελέτης και Θεραπείας Διαταραχών Ύπνου σε πολλά νοσοκομεία της Ελλάδας.
Θεραπεία
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία για την ναρκοληψία, αλλά είναι πολύ ωφέλιμο να γνωρίζει ο ασθενής από τι ακριβώς πάσχει προκειμένου να προσαρμοστεί σε έναν λειτουργικό τρόπο ζωής.
Τις περισσότερες φορές απαιτείται φαρμακευτική αγωγή για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Συνταγογραφούνται διεγερτικά φάρμακα για την αντιμετώπιση της υπνηλίας και την αύξηση της εγρήγορσης και της απόδοσης και αντικαταθλιπτικά για την αντιμετώπιση του συμπτώματος της καταπληξίας. Η φαρμακευτική αγωγή, ωστόσο, θα πρέπει να συνδυάζεται με κάποιες αλλαγές στην καθημερινότητα για πιο άμεσα αποτελέσματα.
Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται τα άτομα να λαμβάνουν μικρούς 20λεπτους ύπνους προγραμματισμένους σε ώρες που τείνουν να αισθάνονται κουρασμένοι, να διατηρούν ένα συγκεκριμένο σταθερό πρόγραμμα ύπνου (ώρα ύπνου, ώρα αφύπνισης) ακόμη και τις ημέρες που δεν εργάζονται. Αυτά θα τους βοηθήσει να νιώθουν καλύτερα μέσα στην ημέρα.
Καλό είναι επίσης να αποφεύγεται το αλκοόλ και η καφεΐνη αρκετές ώρες πριν τον ύπνο, καθώς και το κάπνισμα, ενώ προτείνονται μικρά και ελαφριά γεύματα πριν τον ύπνο. Παράλληλα, η σωματική άσκηση για τουλάχιστον 20 λεπτά την ημέρα, 4-5 ώρες πριν τον ύπνο φαίνεται ότι είναι ευεργετική, γιατί βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου. Τέλος, οι χαλαρωτικές δραστηριότητες, όπως ένα ζεστό μπάνιο, είναι ανακουφιστικές και βοηθούν στην σωστή προετοιμασία για τον ύπνο. Ακόμα, στην προετοιμασία βοηθά το δροσερό δωμάτιο και το άνετο κρεβάτι.
Η ψυχολογική υποστήριξη των ατόμων αυτών είναι πολύ σημαντική, για αυτό και προτείνεται η ψυχοθεραπεία, ειδικά στις περιπτώσεις που η ναρκοληψία συνοδεύεται από κατάθλιψη ή άγχος, διαταραχές ύπνου ή διαταραχές πρόσληψης της τροφής (π.χ. παχυσαρκία). Η συμμετοχή σε ομάδες εμψύχωσης ή αυτοβοήθειας μπορούν να τους ενδυναμώσουν ψυχολογικά μαθαίνοντας δεξιότητες και στρατηγικές αντιμετώπισης των αρνητικών τους συναισθημάτων, κυρίως της ντροπής, του κοινωνικού αποκλεισμού και του στίγματος. Τέλος, μπορούν να συμμετέχουν σε υποστηρικτικά δίκτυα με άλλα άτομα όπου μοιράζονται κοινές εμπειρίες και βιώματα και τους προσφέρουν πρακτική βοήθεια και συμβουλές αλλά και συναισθηματική υποστήριξη.
Δικτυογραφία:
v https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Narcolepsy-Fact-Sheet
v https://www.imdb.com/title/tt4384286/
v http://julieflygare.com/perception-tv-show-features-narcolepsy/
