Για αρκετούς ανθρώπους η εντύπωση ότι οι αγαπημένοι τους άνθρωποι, ο/η σύντροφος, οι φίλοι, οι συνεργάτες, ο κοινωνικός περίγυρος θα τους απορρίψουν και θα τους εγκαταλείψουν με την παραμικρή αφορμή είναι μια σκιά στη ζωή τους, μια αγωνία που φωλιάζει στη ψυχή τους και κυριαρχεί κάθε φορά στην σύναψη των διαπροσωπικών σχέσεων καθορίζοντας τις πράξεις τους και την συμπεριφορά τους.
Ποιο είναι όμως το ζητούμενο στις σχέσεις μας με τον Άλλον και τους Άλλους;
Θεωρητικά είναι να καταφέρουμε να καλλιεργήσουμε μια σχέση αποδοχής με τον εαυτό μας και εξελικτικά να δομήσουμε μια σχέση επικοινωνίας με τους άλλους, που θα δώσουμε και θα λάβουμε πληροφορίες με αίσθημα εμπιστοσύνης και συναισθηματική ασφάλεια. Όταν αυτό μας συμβαίνει, οι σχέσεις μας γίνονται σταθερές, αμφίδρομες, λειτουργικές και δημιουργικές, τότε βιώνουμε την αποδοχή, την ασφάλεια, την αγάπη, την χαρά, την εσωτερική ισορροπία. Αισθανόμαστε ότι απελευθερώνονται όλες οι εσωτερικές μας δυνάμεις, νιώθουμε δυναμωμένοι, με θετική σκέψη, αυτοπεποίθηση και ενισχυμένη την αυτοεκτίμησή μας.
Η ανασφάλεια είναι συναίσθημα και ορίζεται ως την έλλειψη ασφάλειας και σιγουριάς, πολλές φορές σε διάφορες χρονικές στιγμές. Σύμφωνα με την συναισθηματική μας ωρίμανση είναι φυσικό να αισθανόμαστε ανασφαλείς. Συγκεκριμένα, όταν υπάρχει μια νέα κατάσταση στην καθημερινότητά μας. Μέχρι ενός σημείου, επειδή όλοι διαθέτουμε τις ανασφάλειές μας, αυτό είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο. Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι κατά πόσο το άτομο το αναγνωρίζει και το διαχειρίζεται π.χ. αν επιθυμεί να το επεξεργαστεί ή αν αισθάνεται μειονεκτικά και το κρύβει ακόμα κι από τον εαυτό του προσπαθώντας απεγνωσμένα να μην το παραδεχτεί προσπερνώντας το. Η μη συνειδητοποίηση και η άρνηση είναι δύο στοιχεία που λειτουργούν ως ανασταλτικοί παράγοντες σε ό,τι έχει σχέση με την δόμηση και εξέλιξη της προσωπικότητάς του.
Η ανασφάλεια δημιουργεί προβλήματα όταν γίνεται ανησυχία και κατ’ επέκταση φόβος ο οποίος βασίζεται σε ενδείξεις και δεν μπορεί το άτομο να το αντιληφθεί. Όταν ζούμε με το άγχος ότι δεν είμαστε αρκετοί για τον άλλον, όταν φοβόμαστε ότι ο/η σύντροφός μας θα μας εγκαταλείψει για κάποιο άλλο άτομο, όταν αμφισβητούμε τον εαυτό μας και την αξία μας, τότε η ανασφάλεια έχει αρχίσει να εγκαθίσταται στην ψυχή μας, διεισδύει στη σχέση μας και απειλεί να μας αποδιοργανώσει σε όλα τα επίπεδα της συσχέτισής μας και τους άλλους. Οι ανασφαλείς άνθρωποι μπορεί να εκδηλώσουν αυτό το συναίσθημα με ζήλια, με στρες, με φόβο, με απομάκρυνση, με αμφισβήτηση, ακόμα και να αποφεύγουν να επικοινωνήσουν ουσιαστικά και να κάνουν σχέση από φόβο μην πληγωθούν.
Μπορούμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα ανασφάλειας;
Αν καταφέρουμε να εντοπίσουμε και να αποδεχτούμε την ανασφάλειά μας, μπορούμε να ξεκινήσουμε δοκιμαστικά να εργαστούμε πάνω στην διαχείρισή της, ώστε να μην μας εμποδίζει στις γνωριμίες μας και στην σύναψη δημιουργικών σχέσεων.
- Δεν χρειάζεται να προδιαθέτουμε καταστάσεις: Οι ανασφαλείς άνθρωποι συνήθως σκέφτονται «ξέρω τι θα συμβεί, θα με αφήσει, δεν ενδιαφέρεται/θα με απατήσει/θα μου προκαλέσει μεγάλη θλίψη… κλπ», δηλαδή κάνουν εικασίες και δηλώνουν ότι ξέρουν τι ακριβώς θα συμβεί, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να γίνει!
- Σταματήστε να κάνετε σενάρια: Πολλά από τα προβλήματα των σχέσεων προκύπτουν λόγω ελλειμματικής επικοινωνίας και έλλειψης συζήτησης. Έτσι, το ένα μέλος του ζευγαριού είτε λέει στο άλλο «ξέρω τι σκέφτεσαι» είτε μέσα του αισθάνεται ότι ξέρει τι ακριβώς σκέφτεται ο άλλος. Όμως, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί! Αν βέβαια το άτομο το πιστεύει, τότε θα κάνει διάφορες υποθετικές σκέψεις, κατά κύριο λόγο λανθασμένες (αφού δεν είναι δυνατόν να ξέρει τι σκέφτεται ο άλλος, μπορεί μόνο να φαντάζεται, να εικάζει ή να φοβάται σχετικά με το τι σκέφτεται ο άλλος) και αυτές οι υποθέσεις μόνο δυσκολίες στην επικοινωνία δημιουργούν.
- Δεν ωφελεί να κρίνετε τις σχέσεις σας σύμφωνα με εμπειρίες του παρελθόντος: Φυσικά, κάθε εμπειρία είναι πολύτιμη και καλό είναι το άτομο να μην ξεχνάει τα βιώματά του και να λειτουργούν θετικά ως γνώμονας για να διερευνήσει και να αποδεχτεί μια νέα γνωριμία. Είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο όμως, κρίνοντας τις παρούσες σχέσεις με βάση το παρελθόν, δε δίνει κανείς την ευκαιρία στο άλλο άτομο να δείξει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του και τις προθέσεις του και δε δίνει στη σχέση τη δυνατότητα να εξελιχθεί.
- Μην σαμποτάρετε τον εαυτό σας δημιουργώντας δυσκολίες: Η ανασφάλεια οδηγεί τους ανθρώπους να βλέπουν τα πράγματα κάτω από το πρίσμα της επιφυλακτικότητάς τους και να μην αντιλαμβάνονται τα δεδομένα στην πραγματική τους διάσταση. Όταν κανείς είναι ανασφαλής, βλέπει τα πράγματα μέσα από μια σκιά αγωνίας και ανεπάρκειας όσον αφορά τις δυνατότητές του και την αυτοεκτίμησή του. Αυτό δείχνει ότι σκέφτεται απαισιόδοξα, αρνητικά, κάνει άσχημα σενάρια και δε βλέπει την κατάσταση αντικειμενικά, όπως είναι. Έτσι, όταν κανείς δημιουργεί στο μυαλό του πιθανούς δυσάρεστους σχεδιασμούς και προκαταβάλλεται αρνητικά, ουσιαστικά σαμποτάρει τον εαυτό του και βάζει σε κίνδυνο τις διαπροσωπικές σχέσεις του. Αν λοιπόν μάθουμε να εντοπίζουμε αυτό που φοβόμαστε σε συνάρτηση με αυτό που φανταζόμαστε και σε σχέση με το γεγονός που πραγματικά συμβαίνει, τότε θα ξεκινήσουμε να νιώθουμε πιο σίγουροι και ασφαλείς όσον αφορά τα συναισθήματά μας και τις επιλογές μας.
- Όταν βλέπουμε μόνο τα Αρνητικά: Το εύκολο είναι να βλέπει κανείς τα μειονεκτήματα μιας κατάστασης ή τα αρνητικά χαρακτηριστικά ενός άλλου ατόμου. Συχνά μάλιστα αρκετοί έχουν εκπαιδευτεί άθελά τους να το κάνουν αυτό, με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζουν ή να παραγκωνίζουν τα θετικά στις σχέσεις τους με τους άλλους. Είναι πολύ σημαντικό να ξεφύγει το άτομο από αυτή την κακή συνήθειά του, να βλέπει μόνο τα αρνητικά και να επαναπροσδιορίσει το πλάνο αξιολόγησής του για να αναγνωρίζει τα θετικά, όσο μικρά και απλά είναι. Στη συνέχεια, θα προετοιμαστεί να δεχτεί και να αποδεχτεί μια κατάσταση. Ενδεχομένως, να βρει τρόπους που θα τον βοηθήσουν να εκφραστεί και να επικοινωνήσει με τους γύρω του, ώστε να διαφοροποιήσει μαζί τους θέματα που τους φέρνουν σε ρήξη και σύγκρουση, τα οποία βρίσκονται κάτω από το πέπλο της απόρριψης και την σκιά της ανασφάλειας. Να επισημάνουμε ότι αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει κανείς να δέχεται προβληματικούς ανθρώπους μέσα σε σχέσεις καταπίεσης και νοσηρού συμβιβασμού, αλλά να μπορεί να διακρίνει τα θετικά στοιχεία του άλλου και να τα ζυγίζει, ώστε να κρίνει μια σχέση στην ρεαλιστική της βάση χωρίς να επηρεάζεται από τα συναισθήματα εκείνα που τον αποσταθεροποιούν και τον κάνουν ανασφαλή και ευάλωτο βάζοντάς τον σε μια παθητική θέση επικείμενης φανταστικής απόρριψης, με αποτέλεσμα να πληγώσει ο ίδιος τη σχέση του και να την αποδυναμώσει.
- Αναζητήστε μια καλή Σχέση…όχι την τέλεια Σχέση: Δεν υπάρχουν ιδανικά τέλειες σχέσεις, γιατί δεν υπάρχουν ιδανικά τέλειοι άνθρωποι. Ξεκινώντας από αυτή την αλήθεια, μπορεί κανείς να δεχτεί την πραγματικότητα, δηλαδή ότι μια σχέση μπορεί να ξεκινήσει ομαλά, αλλά στη συνέχεια είναι αναμενόμενο να φανερωθούν κάποια στοιχεία που δεν θα είναι ιδανικά εξίσου. Δεν αναφερόμαστε σε μια εξ αρχής δυσλειτουργική σχέση, αλλά για τη φθορά και την τριβή που υφίστανται οι σχέσεις με το πέρασμα του χρόνου. Σε αυτές όμως τις μικρές ατέλειες και δυσμορφίες κρύβεται η αληθινή διάσταση και η δυναμική μιας υγιούς σχέσης! Ζούμε τις σχέσεις και γνωρίζουμε τους άλλους, όπως ακριβώς προσπαθούμε να γνωρίσουμε εμάς για να ζήσουμε όμορφα με ψυχική ισορροπία και συναισθηματική σταθερότητα!
Από την Σοφία Π. Μιχαλοπούλου: Κλινική Ψυχοπαθολόγο-Ψυχοθεραπεύτρια
Επιμέλεια άρθρου: Ευγενία Κελαράκου
